zichten beveelt hij zieh aan de Javanen aan door zekere merk-
waardige eigenschappen. De windoe bestaat uit 2835 dagen,
welk cijfer het gedurig product van 3 X 3 x 3 x 3 X 5 X 7, en
derhalve door 7 deelbaar is. Het gevolg hiervan is , d a t, zoolang
de 120jarige vereffening geen plaats vindt, elke windoe met den-
zelfden dag der week — thans woensdag blijft aanvangen, en
derhalve ook de 2<le, 3de en alle overige dagen van elke windoe
steeds op denzelfden dag der week vallen.
De 8 jaren van een windoe hebben ieder een eigennaam, die
eigenlijk niets anders is dan de naam eener letter van het
Arabisch alfabet, gebezigd met het oog op hare getalswaarde.
Die namen luiden volgens Javaansche uitspraak: Alip, Ehe,
Djim awal, Dje, Dal, Be, Wawoe enDjimakir, endrukkende
cijfers 1, 5 , 3 , 7, 4 , 2 , 6 en wederom 3 uit. Het cijfer Alip
(1) is het teeken van den dag waarmede de windoe aanvangt;
en zoolang dit woensdagis hebben de overige weekdagen de volgende
teekens: donderdag Be (2), vrijdag Djim (3), zaterdag Dal (4), zondag
Ehe (5), maandag Wawoe (6), dinsdag Dje (7). Nu zalzoolang
het eerste jaar der windoe met woensdag aanvangt, het tweede
beginnen met zondag (Ehe), het derde met vrijdag (Djim), het
vierde met dinsdag (Dje) het vijfde met zaterdag (Dal), het
zesde met donderdag (Be), het zevende met maandag (Wawoe), en
het achtete wederom met vrijdag (Djim). De cijfers der begindagen
zijn de namen of liever de teekens geworden van de jaren der
windoe die er mede aanvangen, en daar de vrijdag, door djim aan-
gewezen, tweemaal voorkomt, heeft men het derde jaar Djim awal,
eerste djim, en het achtste Djim akir, tweede djim, genoemd.
Men noemt de cijfers die de teekens der windoejaren zijn, hunne
neptoe’s of naptoe’s (waarschijnlijk een verbastering van ’t Arab. '
naktoe, ofschoon ook bij die onderstelling de naam eenigszins duister
blijft). Maar even als elk jaar der windoe, heeft ook elke maand
van het jaar hare neptoe. In het Mohammedaansche jaar hebben
zes maanden 30, de zes overige 29 dagen; deze laatste
zijn de 2de, 4<Je, 6+, 8>te, 10de en 12de rnaand, waarvan intus-
schen in de schrikkeljaren ook de laatste 30 dagen heeft. De
neptoe’s der maanden zijn: 7, 2 , 3, 5, 6, 1, 2, 4, 5 ,7, 1, 3.
Men vindt ze op de volgende wijze. De eerste maand van het
jaar heeft als neptoe onveranderlijk 7 (eigenlijk met de waarde van
nul). Daar nu die eerste maand 4 x 7 + 2 dagen te lt, zal de
tweede maand twee dagen verder in de week aanvangen en heeft
dus als neptoe 2. De tweede maand heeft slechts 4 X 7 + 1
dagen, en begint dus slechts drie dagen verder in de week dan
de eerste, waarom zij als neptoe 3 heeft. Op deze wijze voort-
gaande bevindt men, dat de zesde maand acht dagen later in de
week zou moeten beginnen dan de eerste, en dus 8 tot neptoe
zou moeten hebben, indien niet de week slechts zeven dagen
had. Zij krijgt dus als neptoe 1. Op dezelfde wijze vindt men de
neptoe’s der overige maanden.
De neptoe’s van jaren en maanden zijn voor den Javaan een
gemakkelijk middel om den weekdag van een bepaalden datum
of den datum van een bepaalden weekdag te berekenen. Stel
b. v. dat men in het jaar Ehe, d. i. het jaar aanvangende met
zondag, wil weten met welken dag de vijfde maand begint, dan
besluit men uit de neptoe dezer maand, namelijk 6 , onmiddelljjk,
dat die maand zes dagen na een zondag, en dus op zaterdag
begint.
In deze eenvoudige inrichting van de windoe hebben de
Javanen (hierin niet door de Soendaneezen gevolgd) om bijge-
loovige redenen willekeurige veranderingen gemaakt, wat het
vijfde ja a r, het jaar Dal, betreft. In plaats van het jaar Dal
maken zij steeds het jaar Dje, d. i. het vierde van de windoe,
tot een schrikkeljaar. Hierdoor valt de aanvang van het jaar Dal
op zondag, en het moest dus, evenals het tweede ja a r, 5 tot neptoe
hebben en Eheheeten. Men heeft het evenwel zijn oorspronke-
lijken naam en teeken laten behouden. Yoorts heeft men in dat
jaar de geregelde afwisseling van maanden van 30 en 29
dagen veranderd, en den duur der opvolgende maanden bepaald
als volgt: 30, 30, 29, 29 , 29, 29, 30, 29, 30, 29, 30, 30
dagen. De maandneptoe’s blijven echter dezelfde als in andere
jaren, ofschoon de boven vermelde berekening hier een ander
stel cijfers zou opleveren. Deze wijzigmgen van het jaar Dal
hebben hären grond in de meening, dat Mohammeds geboorte