kust van Afrika eigen te zijn, waar die soort voor hare nesten
heuvelen in den vorm van süikerbrooden opbouwt, waarvan on-
derscheidene later door een gemeenschappelijk dak overdekt worden,
zoodat het gansche gebouw eene hoogte van soms wel 12
voet bereikt, terwijl het zoo sterk is, dat het gemakkelijk het
gewicht van een mensch kan dragen. De beschrijving die Junghuhn
van de woningen der Javaansche termieten geeft, zooals
zjj zieh Yooral in de Yerstrooide boschjes der alangvelden vertoonen,
komt hiermede niet geheel overeen. Hij zegt dat zij rondachtig
Yan Yorm en Yan twee tot uiterljjk vier voeteri hoog zijn, en dat
zij Yaak bij honderden nevens elkander voorkomen. Doorgraaft
men de boYenste aardkorst, dan bljjkt het dat de gansche heuvel
uit meandrisch in elkander gedraaide, bruinachtig gele lamellen
bestaat, die uit klei gevormd en op de zonderlingste wijze ge-
rimpeld zijn, terwijl de enge tusschenruimten van millioenen
termieten wemelen. Daarentegen heeft de, waarschijnlijk ook wel op
Java voorkomende soort, door Jagor op Singapore waargenomen
en als Termes gilvus gedetermineerd, geheel onderaardsche woningen,
van welke aan de oppervlakte des bodems nauwelijks
eenig spoor te ontdekken is. Sommige Ainerikaansche soorten
bouwen hare nesten op boomen hoog boven den grond, en in Afri-
ka’s binnenlanden heeft men termieten-woningen waargenomen
die tot 40 voet hoog zijn en aan de basis 200 voet in omvang hebben.
Ofschoon de termieten in den bouw hunner vleugelen en in
hunne gedaanteverwisselingen zoozeer van de mieren afwijken, dat
de entomologen ze tot eene geheel andere orde van insecten gebracht
hebben, vertoonen zij toch in hunne levenswijze met de mieren
eene treffende overeenkomst. Zij leven even als deze in eene
geordende maatschappij, die trouwens in vele opzichten ook op
die der bijen gelijkt. Het middelpunt van een termietennest wordt
gevormd door het verbljjf van een enkel wijfje, de zoogenaamde
koningin, die, nadat zij bevrucht i s , door de verbazende uitzet-
ting van het achterlijf zoo groot wordt, dat zij de grootte der gewone
termieten duizenden malen overtreft en de cel waarin zij is opgeslo-
ten , niet meer verlaten kan. Hier wo rdt zij door de geheele familie
gevoed en verpleegd, wijl van haar alleen de instandhouding der
gansche kolonie afhangt. Men heeft het aantal eieren dat zulk
een wijfje legt, op 80,000 berekend; sommigen beweren echter
dat bij de Afrikaansche Termes fatalis dit aantal nog oneindig
grooter is , want dat het wijfje, als zij eenmaal begint te baren,
nacht en dagzonder tusschenpoozen twee volle jaren lang 60 eieren
in de minuut legt, zoodat men het gezamenlijk aantal op 65
millioen kan stellen.
Kondom de cel der koningin zijn cellen die tot bewaarplaatsen
van voorraad zijn ingericht, en andere waarheen de eieren door
de arbeiders der kolonie overgebracht en de jonge daaruit geboren
termieten verpleegd worden, totdät zij geschikt zijn om aan den
arbeid deel te nemen. Die jongen zijn van vierderlei soort: man-
neijes, wijfjes en tweeerlei geslachtlooze voorwerpen, die de oogen
missen: eene grootere soort, die zieh door zeer sterke kaken on-
derscheidt, en die men de Soldaten noemt, omdat zij steeds op
wacht staan om alle aanvallen af te weren, en eene kleinere soort,
de zoogenaamde arbeiders, die met den opbouw en het onderhoud
der gemeenschappelijke woning en het verschaffen, van den noodigen
voorraad belast zijn. De manneijes en wijfjes krijgen bij hunne
laatste metamorphose vleugels, terwijl de Soldaten en arbeiders
vleugelloos blijven. Wanneer de eerstgenoemden tot den volkomen
toestand geraakt zijn, verlaten zij des nachts bij duizenden het
nest en vliegen rond in dichte zwermen; des anderen daags val-
len hunne verdroogde vleugels af en bedekken zij den bodem en
de planten die er op wassen, tot zij de prooi worden van hunne
tallooze vijanden, waartoe op Java onder vele andere vogels vooral
een. soort van geitenmelker, Caprimulgus affinis, en onder de
viervoetige dieren het schubdier, Manis Javanica, behooren. Eerst-
genoemde belaagt trouwens de termieten reeds, wanneer zij in
gevleugelden staat uit hunne holen te voorschijn komen, en het
schubdier vervolgt hen tot in hunne nesten, die het niet zelden
openkrabt. Maar ook de mensch versmaadt de termieten niet,
die hem, geroost of met meel gebakken, eene aangename, naar
amandelen smakende lekkernij opleveren. Dit is niet alleen het
geval bij de negers; ook op Java zijn sommige inlanders en Chi-
neezen daarvan groote liefhebbers.