in den grond als ambtenaren \ en vordert in hen gehoorzame die-
naren van zijnen wil. Ontslag en verplaatsing van Regenten zijn
geene zeldzaamheid, en waar, bij apenvalling eener regent sbetrek-
k in g, redenen bestaan om geen opvolger uit de zonen of nabe-
staanden van den vorigen Regent te kiezen, wordt het ambt
aan een ander opgedragen, nu en dan zelfs aan een persoon
van geringe afkomst, maar die zieh door bruikbaarheid aanbe-
veelt. Met betrekking tot de titels is in 1824 (Stbl. n° 15) bet
beginsel aangenomen, dat niemand, zelfs al ware bij regent,
titels mag voeren die eene aanzienlijke afkomst aanduiden, tenzij
hij volgens de Javaanscbe instellingen door zijne geboorte daarop
recht hebbe; te gelijk echter is eene uitzondering gemaakt voor
bet geval dat de Gouverneur Generaal bij speciale aote daartoe
vergunning verleent. Personen uit de volksklasse die regent
worden , krijgen derbalve alleen aanspraak op den ambtstitel, hetzij
den lageren van Toemenggoeng, of den hoogeren van Adipati;
waarom wel eens regenten placbten voor te komen die eenvoudig
Kjai Toemenggoeng of Rjai Adipati genoemd werden. Evenwel
is er tbans geen enkele regent die niet ten minste den titel van Raden
voert, en sommigen voeren dien van Raden Mas. Yroeger schijnt
daaromtrent wel eens misleiding te hebben plaats gevonden, uit
de groofe titelzucht der Javanen geboren, maar bet schijnt mij
toe dat in den laatsten tijd bet Gouvernement opzettelijk beeft
gebruik gemaakt van het recht dat het zieh heeft voorbehouden
om titels te verleenen, ten einde over de geringere afkomst van
sommige regenten een sluier te werpen. Aan den anderen kant
heeft het Gouvernement in den laatsten tijd ook weinig gebruik
gemaakt van het recht, dat het zieh evenzeer had voorbehouden, om
aan bijzonder verdienstelijke regenten hoogere titels, met name
dien van Pangeran, toe te kennen. Yroeger vond men op de
lösten der regenten onderscheiden Pangerans vermeld; thans
vindt men er op Java slechts een ‘).
Op Madoera hebben de regenten nog bijzondere titels, wat moet verklaard worden
nit omstandigheden die bij de b\jzondere beschrijving van dat eiland znllen ter
sprake komen.
De overige inlandsche ambtenaren, van den patih of luitenant
van den regent tot de vaccinateurs, inlandsche onderwijzers en
schrijvers, worden in den regel genomen uit de zonen en nabe-
staanden der regenten, die, daar handel en landbouw beneden
hunne waardigheid zijn, op grootere of kleinere posten azen als
een middel van levensonderhoud. Diensvolgens voeren vele, ook
geringere, inlandsche ambtenaren den titel van R aden, de meeste
andere althans dien van Mas. Yoor hunne opleiding is in den
laatsten tijd veel gedaan: de verbetering en uitbreiding van het
inlandsch onderwijs heeft tot dus verre voornamelijk slechts gestrekt
om het gehalte der inlandsche ambtenaren te verbeteren; het
volk heeft er nog weinig voordeel van getrokken. Zij die meenen
genoegzame bekwaamheden te bezitten om naar een ambt te
kunnen dingen, worden magang, wat men door c a n d i d a a t
zou kunnen vertalen. Zij treden namelijk bij een inlandschen of
zelfs bij een Europeeschen ambtenaar in dienst, om hem, zonder
eenige belooning, op zijn bureau of in andere opzichten behulpzaam
te zijn, en aldus hunne geschiktheid te bewijzen en zieh de
aanbeveling van die superieuren waardig te maken. De vermenig-
vuldiging van betrekkingen voor dergeljjke jonge lieden geschikt,
zooals die van onderwijzer, vaccinateur, doctor djawa enz., is
zonder twijfel een niet te versmaden verlichting van den last
dien het groot aantal leegloopers, waarvoor zij te zorgen hebben
aan de regenten pleegt te veroorzaken. Hun gezin is veelal
talrijk; want hun stand brengt mede dat zij meer dan eene
vrouw huwen en bovendien nog eenige goendiks onderhouden;
maar al de kinderen en kindskinderen, uit die verbintenissen
spruitende, blijven te hunnen laste, zoolang deze niet het geluk hebben
van een ambt te erlangen. Er zijn misschien slechts weinige
regenten op Java,wien niet de verplichting om voor eene menigte
tot hunne bloedverwanten behoorende jonge lieden te zorgen, dik-
wijls groote bekommering baart. Eenmaal is door een regent het
denkbeeid geopperd om een escadron kavallerie op te richten,
alleen uit adellijke Javanen bestaande en bestemd om dienst te
doen bij den Gouverneur Generaal, en daarmede eene school
te verbinden, waarin zij tot_ ambtenaren, hetzij voor Java, hetzij voor