van gevoelen dat de laatste soort, liocwol zij het inlandsche
katoen in fijnheid en lengte van vezel overtreft, op den duur
zieh niet op Java zal kunnen handhaven, omdat hare ontwikke-
ling niet snel genoeg en de gesteldheid van het klimaat voor
haar niet günstig is. De katoenteelt heeft zoowel op de gägä’s
en tegals als op de sawahs plaats, doch de Javaan heeft voor
.haar weinig hart en verwaarloost den aanplant vaak indiemate ,
dat daaruit misgewas geboren wordt. Nogtans is zij voor de in-
landsche huishouding van groot gewicht, ofschoon thans minder
dan vroeger; want hoewel de kleederen der beide seksen op
Java nog altijd in den regel van katoen zijn vervaardigd, worden
zij aan de bevolking thans grootendeels door de weefgetouwen
van Manchester, Glarus en Twente geleverd, terwijl zelfs de
inlandsche katoenindustrie zieh meer en meer van Europeesche
garens begint te bedienen. De statistiek omtrent de uitkomsten
der katoencultuur is in de regeeringsversiagen uiterst gebrekkig.
Over 1871 vermelden zij een aanplant van 21,240, voor 1872
van 23,790 bouws en voor dezelfde jaren eene productie van
49,830 en 60,716 pikols; doch de aanplant is slechts van 14, de
opbrengst slechts van 12 residenties opgegeven. Omtrent 1873
zijn de opgaven nog gehrekkiger, maar het verslag van dat
jaar geeft eenige meer bepaalde opgaven omtrent de Samarangsche
afdeelingen Demak en Gfobogan, die met de aangrenzende deelen
van Djapara en Rembang den hoofdzetel der katoencultuur uit-
maken. In genoemd jaar werden alleen in Demak 7528, en in
Grobogan 1471 bouws met kapas beplant, terwijl de oogst in eerst-
genoemde afdeeling 48,932, in de andere 9561 pikols bedroeg.
De grond is in deze afdeelingen voor de katoenteelt bijzonder
geschikt, en vooral in Demak wordt er veel meer zorg dan
overal elders op Java aan besteed. Het product wordt grootendeels
door Chineezen opgekocht en uit de havens van Djapara en
Samarang deels naar China, deels naar Singapore en Riouw,
deels naar andere deelen van Java uitgevoerd. De bevolking van
Demak en Grobogan vindt in de goede prjjzen die zij voor haar
katoen bedingt ( v a n / 8 t o t /1 8 per pikol),' meer.en meer ver-
goeding voor het gemis van behoorlijke besproeiings-middelen-, die
den rijstbouw in deze streken zoo wisselvallig en onzeker maken. In
de overige deelen van Java schenkt de bevolking voor tweeden aanplant
meestal de voorkeur aan andere gewassen, omdat zij daar-
van grooter voordeelen geniet, terwijl het katoen slechts op verloren
hoekjes, uitsluitend voor eigen gebruik, wordt geteeld.
Toen voor eenige jaren , ten gevolge van den krijgtusschen Noord
en Zuid j de aanvoer van katoen uit Amerika gestremd werd, en men
overal naar de gelegenheid zocht om het daardoor ontstane tekort
ten behoeve der Europeesche katoennijverheid aan te vullen, is
ook op Java eene katoen-maatschappij opgericht, welker streven
was vooral de cultuur der betere soorten, voor den uitvoer naar
Europa geschikt, aan te moedigen. Doch behalve 'met bijzondere
tegenspoeden, had deze maatsehappij met al de bezwaren te
kampen die aan de teelt der Amerikaansche soorten op Java in
den weg staan., zoodat zij na een kwijnend bestaan van weinige
jaren weder te niet liep. Katoen voor de Europeesche markt
wordt thans op Javä nergens meer geteeld, en het product is
schier geheel voor de inlandsche katoennijverheid bestemd. Deze
heeft zieh echter op Java nooit tot den rang eener-fabriekmatige
industrie kunnen verhelfen, maar geheel eh al een huiselijk karak-
ter bewaard, terwijl zij alleen door de zwakkere sekse wordt uitge-
oefend. Met het inoogsten is de taak van den man geeindigd en
begint die zijner vrouwen en dochters. De eerste handeling is
die van het reinigen en pluizen. Om de zaden af te scheiden bedient
men zieh van een molentje (gilingan) van gebrekkig inlandsch
maaksel, uit twee elkander bij na rakende, overlangs met groeven
gekerfde, en tegen elkander in. draaiende rolletjes van hard hout
bestaande, die door middel van twee aan de assen bevestigde
tandradertjes met een kruk in beweging worden gebracht. Men
heeft bijna een ganschen dag noodig om met dezen molen een
katti zuiver katoen te verkrijgen. Het gereinigde katoen wordt
vervolgens in een mand gedaan, en daarin fijngeslagen en ge-
plozen door middel van de woesoe, een boog van bamboe, waar-
van het gespannen koord, te midden van het katoen, door een
haakje in trillende beweging gebracht wordt en het geheel uit
elkander doet stuiven. Vervolgens wordt het met kloppers van