meermalen vermeld werd. Dat buffelvleesch ook gedroogd als
dendeng wordt gegeten, werd reeds opgemerkt. De melk der
buffels is zeer goed en uitstekend voor zuivelbeteiding geschikt •
maar. de Javaan melkt noch zijne buffels, noch zijne koeien: hij
denkt er niet aan, omdat het hem niet van zijne vaderen is
overgeleverd, ofschoon hij van boter geenszins afkeerig is.
Behalve de gewone blauw-zwarte, vindt menop Java ook witte
buffels, die al de gewone kenmerken van albino’s hebben • rood-
achtig witte huid, wit of geelachtig wit haar en roodachtige
oogen Deze zijn vooral menigvuldig in de berg-districten van
West-Java. Als trek-of lastdieren doen deze witte buffels voor
de andere niet onder, maar hunvleesch wordt ongaarne gegeten
dewgl men het voor ongezond houdt. Sommige buffels hebben
een bijzonder sterke ontwikkeling der horens, doch de sterke
yerlenging heeft plaats ten koste der dikte en stevigheid.
In het belang van den veestapel heeft de Regeering in 1828
(Stbl. Ho. 6) eene oude verordening vernieuwd, waarbij het
slachten van wijfjesbuffels verboden i s , zoolang zij nog tot de voort-
teling kunnen dienen. Minder duidelijk is het doel eener tweede
bepalmg, dat witte buffels, ook al zijn het mannetjes, niet mögen
geslacht worden, zoolang zij nog geschikt zijn voor den arbeid.
De runderen, in ’t'Soend. en in Eg. sapi , in Kr. lemboege-
heeten, zijn van tweeerlei soort. Het gewone rund van Java
behoort tot een zeer gemengd ras. Het Indische of zebu-ras
waarvan het afstamt, is er namelijk gekruist met den banting ')
— mlandsche veehouders jagen dikwijls hunne koeien in het
bosch om ze door den wilden stier te doen bevruchten — en
met de van tijd tot tijd ingevoerde Europeesche runderen. De
buÜ °P den schoft die het zebu-ras kenmerkt, is bij deze bas-
taarden van verschillende vermenging weinig of niet te bespeu-
ren. Daarnevens bestaat echter een zuiverder Bengaalsch ras,
waarbij de bult nog goed ontwikkeld is , en dat zieh door grootere
kracht onderscheidt. De koeien werden doorgaans slechts aange-
houden voor de voortplanting; de stieren worden grootendeels
gecastreerd, en worden dan, waar zij goede weide hebben, groot
*) Zie blz. 249.
en sterk. In den Oosthoek van Java worden ossen en soms ook
koeien voor den ploeg gespannen; maar elders vereischen de
zwaardere gronden de grootere kracht van den buffel. Overigens
gebruikt men den os meer als last- dan als trekdier. Rundvleesch
wordt versch en als dendeng gegeten, maar altijd beneden buffelvleesch
gesteld.
Het paard (Eg. djaran, Kr. kapal| Soend. koeda) staat bij de
Javanen in hoog aanzien. „Bovenal*, zegt de heer ten Zeldam
Ganswijk, „wordt het fiere paard door hen bemind. ledere Javaan
schier, hoe jong ook, kan paard rijden, zoo goed als de beste
ruiter in Europahi j weet door allerlei teekenen aan lichaamsvorm
en haar de deugdelijkheid der rassen in een oogopslag te beoordee-
len; geen paard gaat voorbij, of ’t wordt onderzocht; er wordt
breedvoerig, ernstig, met k e n n i s over gesproken; paarden worden
tot allerlei toeren gedresseerd.“ ’) Het lijdt echter geen twijfei of
die zoogenaamde paardenkennis der Javanen berust voor een
groot deel op bijgeloof. Een haarkronkel aan de rechterzijde van
den hals wordt als een goed, een dergelijke aan de linkerzijde als
een siecht teeken aangemerkt 2). En aan zulke fantastische on-
derscheidingen wordt zoo groote waarde gehecht, dat ik zelfs van
een regent vind verhaald, die, als een paard met kwade teekenen
in het haar op zijn erf was gekomen, de sporen der voetstappen
liet wegschoffelen 3). Men heeft ook zulke teekens bij de buffels,
b. v. in de oeser-aeseran, de plaats op de kruin van den kop
waar het haar in een kringetje groeit 4). In het geheel is er mets
waarop de Javaan bijzonderen prijs ste lt, welks waarde hij niet naar
geheim/innige teekenen weet te schatten.
De Javanen waren van ouds liefhebbers van ridderlijke speien,
waaraan zieh hunne vorsten en grooten hartstochteljjk plachten
over te geven 6), en nog heden worden senenans of watangans,
tornooien, waarbij men/op bont opgeschikte paarden gezeten,
elkander met lange stompe lansen (sodor) uit den zadel tracht
*3 Mcded . 1 . 9 1 .
2) Koorda, Jav. Handwdbk. 442; T. v. N . I . 1870. I . 274.
3) Bijdr. t. d . I . T. L. en Vk. N . V. VI. bl. VII.
4) Homan, Bijdr. t. d. kennis van ’t Bat. Mal. b l. 5 , vgl. met Mat Havelaav I I . 102.
6) Van Goens, Javaense Reyse, 12.