van de palen niet op neuten staan, maar in gaten in den grond
zijn bevestigd; de omab gedong, of huizen van gebakken steen,
die men gewoonlijk in dp Chineesche kampongs aantreft,. maar
zeer zelden in die door Javanen bewoond, enz.
In de Soendalanden, waar de bevolking minder dicht en het
bouwmateriaal overvloediger is, zijn de woningen veelal grooter
en ruimer en is dikwijls het gebinte van hout; doch in de echt
Jav'aansche woningen zijn in den regel zoowel de wanden als
de beschotten voor inwendige verdeeling alleen van gespleten
en daarna geplette en gevlochten bamboe of uit naast elkaär
geplaatste bamboehalmen gebouwd. Maar zelfs ook voor de bedek-
king wordt in sommige gevallen bamboe gebezigd, hetzij in den
vorm van sirap of van talahab '). Sirap beteekent in het alge-
meen een soort van pannen uit platte stukjes hout bestaande,
maar die ook vaak van bamboe worden vervaardigd. De talahab
zijn eens gekloofde bamboeleden, waarvan eerst eene laag met
de holle zijde naar boven op het dakgeraamte wordt gelegd,
terwijl daarna de voegen door een tweede laag met de bolle zijde
naar boven bedekt worden. Yooral in bergstreken, waar vaak
zware regens vallen, wordt van deze bedekking gebruik gemaakt.
Het bamboe dat den Javaan ook een goed deel van zijn huis-
raad verschaft, verdient inderdaad als bouwmateriaal al den lof
dien Wallace er aan heeft toegezwaaid', toen hij „de kracht,
lichtheid, gladheid, rechtheid, rondheid en holheid der bamboezen,
het gemak en de regelmatigheid waarmede zij kunnen gespleten
worden, de eindelooze verseheidenheid in grootte, deafwisselende
lengte der leden, de geringe moeite waarmede zij gesneden en
met gaten doorboord kunnen worden, de uitwendige hardheid,
de afwezigheid van allen bepaalden smaak en reu k , haar groote
overvloed en de snelheid van hären wasdom en hare vermenigvul-
diging , roemde als een samenloop van eigenschappen die haar
geschikt maken voor honderden doeleinden, waaraan ieder ander
•) Dit laatste woord is Soendaasch, en de zaak komt misschien ook alleen in
de Soendalanden voor. Junghuhn en, in navolging van hem, de Holländer schrijven
verkeerdelijk talapap.
materiaal slechts met oneindig meer arbeid kan worden dienstbaar
gemaakt').
De gewone Javaansche huizen ontvangen geen ander licht dan
door de deur, ofschoon het gemakkelijk zou zijn er meer licht
in te brengen door de bamboe hier en daar met open ruiten te
vlechten. Doch men voelt daaraan geen behoefte onder eene bevolking
die al hare bezigheden in de open lucht verricht, en in
hare woning slechts een schuilplaats zoekt voor de brandende
middaghitte. Bovendien bevindt zieh altijd voör het huis eene
open veranda, waar de vrouwen spinnen, weven en anderen
huiselijken arbeid verrichten, en waarin zij door een op palen
rustend uitstek van het dak tegen de loodrechte zonnestralen
beschut zijn. Het huis zelf is gewoonlijk in twee vertrekken
verdeeld, waarvan het eene voor de hoofden des gezins, het
andere voor de kinderen bestemd i s ; dikwijls is er onder een
afzonderlijk afdak een kleine keuken of stookplaats (pawon) bij-
gebouwd. De waarde die het geheele huis aan materiaal en ar-
beidsloön vertegenwoordigt, werd door Itaffles op drie tot zes
gülden geschat, maar zal thans minstens het duhbel dier som
bedragen. Maar deze eenvoudige woningen voldoen geheel aan
hetgeen de niet minder eenvoudige bewoner er van verlangt; en
overtreffen, volgens het oordeel van denzelfden Engelschen schrij -
ver, zelfs in de ongunstigste gevallen, in goede en gemakkelijke
inrichting aanmerkelijk die, welke gemeenljjk den armen Hindoe
ten deel vallen 2).
In het huisraad van den Javaanschen landman zal men natuurlijk
ook geen weelde verwachten. De slaapplaats (patoeron Ng., pati-
leman Kr.) is meestal een weinig boven den vloer verheven, en
er is een tikar of mat over gespreid, waarop de Javaan zieh
nederlegt, terwijl zijn hoofd op een bantal of met kapokgevuld
küssen rust. Yan ebne soort van hemel hangt doorgaans, bij wijze
van gordijn of behangsei, een stukbont katoen van eigen weefsel
af. Niet licht onthreekt voorts de amhen of bale-hale, de breede
Wallace, Insulinde, I. 129.
2) Itaffles, Jav a , I. 89.