Kediri doorsneden. Ook de alluviale zoom längs de noordkust is
hier minder regelmatig gevormd. Met slechts wordt hij in het
noordwaarts vooruitspringend gebied van Djapara afgewisseld
door den uitgedoofden vulkaan Moeriä, die de kern schijnt te
zijn van een stuk grond dat eenmaal als een afzonderlijk eiland
uit zee is verrezen en slechts door aanslibbing en de uitwerp-
selen van den vulkaan zelven met Java samengegroeid is ; maar
hij wordt er ook afgebroken door twee van het westen naar het
oosten loopende, in het midden samenhangende, gedeeltelijk zieh
tot gan de noordkust verbreidende rijen van kalkbergen, waar-
van, zooals reeds vroeger werd opgemerkt, het eiland Madoera
de oostelijke voortzetting is. De Solo-rivier, door het zuidelijke
kalkgebergte, waar dit het smalst en zwakst is , heenbrekende,
vervolgt hären loop in oostelijke richting door het dal dat beide
rijen vaneen scheidt; de rivier van Kediri wordt in hären hoord-
waartschen loop reeds door de eerste rij kalkbergen gestuit en
gedwongen längs hun zuideljjken voet hären loop in oostelijke
richting te vervolgen.
Bij elke poging om het terrein van Java in bijzonderheden te
beschrijven, moet men uitgaan van zijne veelvuldige vulkanen,
die den merkwaardigsten en meest in het oog loopenden trek in
de physionomie des lands vormen. Er is ter wereld geen gewest
van gelijke uitgestrektheid dat zoovele, deels uitgedoofde, deels
nog werkzame vulkanen bevat, als Java. Gelegen in dengrooten
vulkanischen gordel die zieh in een gebogen lijn over de geheele
lengte van Sumatra en Java en vervolgens over de kleine Soenda-
eilanden en de Molukken uitstrekt, overtreft het alle andere
deelen van dien gordel door het aantal zijner vulkanische kegels
en door de aanhoudende en krachtige werkzaamheid der onder-
aardsche vuren. Het aantal der vulkanen van Java kan, deels
omdat nog niet alle streken des eilands even nauwkeurig onder-
zocht zijn, deels omdat de vulkanische werkzaamheid gedurige
wijzigingen ondergaat, moeilijk bepaald worden opgegeven. De
beroemde natuuronderzoeker Junghuhn, die het eiland in alle
richtingen doorkruist en het meerendeel der Javasche vulkanen
nauwkeurig onderzocht en beschreven heeft, brengtin zijn
Lerk over Java’s structuur en plantbekleeding hun aantal op 45.
Dnder deze zijn er onderscheidene die zieh tot eene hoogte van
10000 voeten boven het vlak der zee verheffen; de hoogste van allen,
he Semeroe, wordt op 11674 rijnlandsche voeten geschat. Yerre
boven het omringende gebergte zieh verheffende, vertoonen zij
Lieh in de grootste verscheidenheid van vormen, nu eens als enkele dan
als dubbele kegels, hier met volkomene ginds met afgeknotte toppen,
[deels met verwonderlijke regelmatigheid opgebouwd, deels door
[hunne eigene uitbarstingen uit elkander geslagen en in puin-
hoopen van fantastische gedaante veranderd.
Het verdient opmerking dat de lijn die wij als de lengteas
van Java kunnen aanmerken, en die, zooals wij vroeger zeiden,
van de Peperbaai naar Banjoewangi loopt, nagenoeg over de
[toppen van eenige der voornaamste vulkanen des eilands heen-
gaat. Deze toppen zijn de Salak, de Gede, de Slamat, de Soem-
bing, de Merbaboe, de Lawoe, de Tenger, de Lamongan, de
Jang en de Rawoen. Een weinig'ten noorden van die lijnliggen
de Tangkoeban Prahoe, de Tjerme, de Sendarä, de Ardjoenä en
de Idjen, een weinig ten zuiden de Merapi, de Wilis, de
Keloet en de Kawi. De Ringgit, die verder noordwaarts aan de
Straat van Madoera ligt, hangt met het Jang-, de Semeroe, die
in Oost-Java het verst buiten de lijn naar het zuiden vooruit-
springt, hangt met het Tenger-gebergte samen. In dePreanger
wordt, afgezonderd van het Gede-gebergte, dat in het noorden
onder de gemelde lijn'legt, verder zuidoostwaarts een uitgestrekt
vulkanisch bergland aangetroffen, dat de hoog gelegene dalketels
van Bandong en Garoet in zijnen schoot bergt, en waartoe, be-
halve een aantal uitgebrande vulkanen, de Pepandajan, de Galoeng-
goeng, de Telaga bodas en de Goentoer behooren. Neemt men
het eiland in zijne gansche lengte, dan vindt men de vulkanen
en vulkanische groepen op tamelijk gelijke afstanden daarover
verspreid. Deze opmerkingen omtrent de ligging der voornaamste
vulkaankegels hebben geene andere dan topographische waarde,
als een middel om ons de algemeene trekken van het voorkomen
van Java voor den geest te brengen. Het ligt volstrekt niet in
mijne bedoeling ze tot aanbeveling van eenige theorie omtrent den
4*