kool gevonden, maar in zoo geringe hoeveelheid, dat men in
1868 het pas aangevangen onderzoek weder gestaakt heeft. Het
vermoeden Yan Junghuhn, dat in de Preanger aan de Tjiletoe- of
Zandhaai bij diepe horingen zware kolenlagen zouden gevonden
worden, heeft aanleiding gegeven tot een onderzoek in 1855 en
1856 door de mijningenieurs Aquasi Boachi en Huguenin, een
onderzoek dat onze kennis der geologische gesteldheid van dit
deel van Java zeer heeft vermeerderd, maar, wat de aanwezigheid
van kolen betreft, slechts tot een negatief resultaat heeft geleid.
Kleine nesten of dünne aderen van kolen waren in dezelfde resi-
dentie reeds aan Junghuhn bekend. Zij worden aangetroifen in
het dal der Tji Boeni, in het gebergte dat het westelijk deel van
het plateau van Bandong aan de zuidzijde begrenst, in het dal
der Tji Kaengan en op een aantal andere plaatsen in het regentschap
Soekapoera. Ook Cheribon is niet geheel van nesten van bruin-
kolen misdeeld; zij worden er aangetrofFen op onderscheidene
plaatsen van het dal der Tji Tjolong en de aangrenzende kleine
dalen en van het dal der Tji Sehel, in het regentschap Koeningan.
De kolen van deze nesten zijn doorgaans weeker en lichter dan
die der vlotten, en dus nog minder de moeite der ontginning
waardig, die toch ook reeds wegens de geringe hoeveelheid niet zou
beloond worden. Maar het verdient opmerking dat daarin overal,
deels in de kolenmassa zelve, deels in de klei- of zandsteenlagen
die haar omgeven, belangrijke hoeveelheden van eene fössiele
hars worden aangetroifen, die, ofschoon weeker, veel over-
eenkomst heefifc met harnsteen. Deze bruinachtig gele hars laat
zieh licht in stukken hreken en tot poeder wrijven. Bij het ver-
hranden van dit poeder ontwikkelt zieh, onder een sterk
bitumineusen re u k , een groote hoeveelheid zwarte roök. Deze
rook wordt door de Javanen opgevangen, om uit het roet eene
zwarte verwstof te bereiden, die de Chineesche inkt in hoedanigheid
zeer nabij komt. Deze hars zal wel afkomstig zijn van voorwereld-
lijke coniferen, waarvan men ook de vruchten-afdrukselen-in de
kolennesten van Koeningan heeft gevonden.
Maar niet alleen 'West- Java hevat kolen in vlotten en nesten. De
gelijksoortigheid en gelijktijdigheid der tertiaire formatie van het
gansche eiland en zijne bij-eilanden blijkt ook daaruit, dat zij onder
geheel dezelfde omstandigheden ookinMidden-JavaenopMadoera
voorkomen. Sporen van kolen zijn ontdekt op verschillende plaatsen
in het Samarangsche regentschap Kendal en aan de rivier Lotot
in Kadoe; maar het onderzoek in 1852 door den ingenieur
Liebert ingesteld, bracht meer wellen van aardolie, dan bruikbare
kolen aan het licht. De kolen zelve bleken zeer bruikbare bruin-
kolen te zijn, maar zij kwamen voor in zoo kleine nesten of dünne
laagjes, dat de gedachte aan eene mogelijke ontginning reeds daar-
door geheel moet vervallen. Op Madoera komen in elke der drie
afdeelingen op onderscheiden plaatsen kolen voor, maar steeds
in zoo geringe hoeveelheid en van zoo siechte hoedanigheid, dat ner-
gens aan ontginning kan gedacht worden; het verdient intusschen
opmerking dat ook hier in vereeniging met de kolen aardhars
wordt aangetroifen. Eenigszins günstiger is de gesteldheid der
bruinkolenlagen op het eiland Bawean, waarop in 1850 de aan-
dacht werd gevestigd. Men heeft daar toen zelfs de proefmijnen Kodo
Kodo en Soengei Badja aangelegd. Maar bij een nader onderzoek
door den ingenieur de Groot bleek toch dat het kolenveld eene
geringe uitgestrektheid bezit en zeer door verstoringen geleden
heeft, waarom dan ook die ingenieur de exploitatie, die niet zonder
groote geldelijke öfters zou kunnen plaats hebben, bepaaldelijk
heeft afgeraden.
Yooral echter was in den laatsten tijd de hoop gevestigd op
de kolen van de residentie Jogjakarta. De vindplaatsen hehooren
tot twee geheel gescheiden terreinen, waarvan het eene in het
Zuidergebergte (Goenong Kidoel) in het oostelijk deel der residentie
is gelegen, terwijl het andere zieh uitstrekt over de dis-
tricten Nangoelan en Kali Bawang in haar westelijk deel. Het
bleek echter bij het onderzoek in 1862 door den mijningenieur
Arntzenius ingesteld, dat de zoogenaamde kolen van het Zuidergebergte
slechts bestonden uit eene hitumineuse houtsoort zonder
waarde. Günstiger evenwel was de verwachting door de kolen
van Nangoelan en Kali Bawang opgewekt. Aan derivieren Songo
en Tjoeroek werden lagen gevonden die wegens ligging en hoeveelheid
voor ontginning in aanmerking konden komen; de proe