of draaien van tolletjes met letters of oogen geteekend, zooals
ook bij ons bekend zijn; het raden naar het aantal boonen dat
iemand in de hand houdfc; het beproeven der hardheid van kokos-
of kemirinoten, in verband met daarover aangegane wedden-
schappen, en vele dergelijke. Zelfs het oplaten van vliegers (la-
jangan), eene gewone liefhebberij ook van volwassen Javanen,
is tot een hazardspel gemaakt, door de lijnen over elkander te
laten schüren, waarbij hij verliest wiens lijn het eerst breekt.
Onnoodig is het hierbij te herhalen wat ik reeds vroeger over
de zoo geliefde dierengevechten en daarmede verbonden wedden-
s.chappen gezegd heb ‘).
Het schijnt echter dat nog meer kwaad wordt gestieht door
de dobbelsteenen en kaarten , al zijn deze speien niet inheemsch,
maar van de Chineezen en Europeanen overgenomen. De dobbelsteenen
heeten, met een Portugeeschen naam, dadoe, de speel-
kaarten, met een aan dezelfde taal of het Hollandsch ontleenden,
kertoe. Onder geringe Javanen wordt echter meer van Chineesche
dan Europeesche kaarten gebruik gemaakt. Vooral de Javaansche
vrouwen zijn hartstochteljjke liefhebsters van het kaartspel, en
brengen om aan deze zucht te voldoen niet zelden hare sieraden
,en kleederen, ja zelfs hare eerlijkheid en kuischheid ten offer.
De speelzucht doet zelfs de anders bij de Javanen zoo diep ge-
wortelde maatschappelijke onderscheidingen vergeten, en men
kan soms hoog adellijke dames met hare geringste dienaressen
zien kaartspelen.
Speien die de behendigheid en bracht des lichaams oefenen,
schijnen bij de Javanen minder in trek te zijn, behalve een
soort van kaatsspel, waarbij een bal van rotan, oendi geheeten,
met de voeten wordt geworpen en opgevängen, en nooit met de
hand mag worden aangeraakt 3). Der Javaansche jeugd ontbreekt
het bij hare speien niet aan vroolijkheid: zij houdt van stoeien
en springen zoo goed als de Nederlandsche; maar in het warme
klimaat van dat eiland geeft de volwassene, na de vermoeienis
•) Zie bl. 193, 21 8 , 236, 237.
2) Vgl. Wallace, Insaliude, I I . 295, en de aant. bl. 310 en 515.
van den arbeid, zieh gaarne aan trage rust over. Van zwemmen
(nglangi) en baden (koengkoem als men in ’t water gaatzitten;
adoes als men zieh het lijf met water begiet) zijn echter de
Javanen groote liefhebbers. Zoowel vrouwen als mannen begeven
zieh doorgaans een paar malen daags naar eene nabijzijnde kali
(rivier), om zieh door een bad te verfrisschen, en voerenookde
kinderen derwaarts mede. Op vele plaatsen vindt men ruwe
trappen gemaakt om naar het water af te dalen. Greliefkoosde
badplaatsen zjjn zulke waar men gelegenheid vindt zieh door
een frisschen waterstraal (pantjoeran) te doen besproeien.
Ook aan gelegenheid tot andere lichaamsoefeningen ontbreekt
het de Javanen niet, enhetis alsofzij daarbij van nature bezitten,
wat de Europeaan zieh slechts met veel moeite en inspanning
eigen maakt. Wij zagen reeds dat zij allen goede ruiters zijn en
met paarden weten om te gaan ’), maar ook op dejacht of in den
strijd met gevaarlijke dieren toonen zij dikwijls zoo wel groote
behendigheid en kracht als onverschrokkenheid en doodsverach-
ting. Dr. Greiner verhaalt ons uit zij ne als arts verkregen erva-
ring een paar hoogst karakteristieke voorbeelden 2) , die gemakke-
ljjk met eene menigte andere te vermeerderen zouden zijn. Bij
de steenkolenmijn Oranje-Nassau op Borneo verpleegde hij een
Javaanschen kettingganger, Pa Pingsi genaamd, die bij het baden
vreeselijk door een krokodil was gehavend. Tegen alle ver-
wachting herstelde hij volkomen, en bij het verlaten van het
hospitaal beval hem de geneesheer in het vervolg grooter voor-
zichtigheid aan. Maar Pa Pingsi gaf hem boelbloedig ten
antwoord: „Een van ons beide moet sterven, de krokodil of ik.
Ik weet dat hij mij sedert lang vervolgt en mijn onverzoenlijke
vijand is; ik ken hem als zoodanig reeds uit mijn geboorteplaats,
en hij is ook de oorzaak mijner verbanning. Ik zal vöortgaan
iederen dag in de rivier te baden, maar zorgen mijn kris mede
te nemen, en wanneer wij elbander vinden, zal het een strijd
zjjn op leven en dood.“ Eenige maanden later vond de doctor
Pa Pingsi weder in het hospitaal, met vreeselijke wonden over