lieid zegepraalt als overwinnarcs, 1596. Tegeu over dit gebouw, op
de brug, stond, tot in 1805, een sierlijke steenen schandpaal, met
ijzeren sluithoepels, om veroordeelden aldaar te pronk te stellen. '■— Bui-
ten de Goorpoort, tussclien de Diepesteeg en den Karreweg, lag de ge-
regtsplaats, op eene hoogte , tkans bouwland , doch nog onder den naam
van het G ereg t bekend.
In bet jaar 1597, verleende F redekik van Blankenheim, de een en
vijftigste Bisscbop van Utrecht, aan Eleurg de vergunning om de
parochiekerk, welke tot nog toe builen de stad op de hoogte van
Aperloo, van hout en riet zamengesteld , stond , aldaar te mögen af-
hreken , en binnen de muren over te brengen, welke kerk, thans bij
de Hervormden in gebruik, voor de Reformatie aan den H. N icolaas
was toegewijd, en ter begeving van den Abt van Werde stond.
In deze kerk waren onderscheidene vikarijcn gesticht, als : die van
St. J an den Dooper en St. J an den Evangelist; die van de H. H.
Apostelen P etrus en P aulus , aan welke beide vikarijen de last van
vier wekelijksche missen gehecht was ; die van den H. Apostel J acobus ,
St. A nna en de E 1j duizend Maagden of Berent-Lutteke-vikarij; die
van den H. Antonius , welke twee vikarijen met vijf wekelijksche missen
belast waren; die van de H. Catrarina , wier Bedienaar gehouden
was bij beurten vijf. of vier missen per week tp lezen ; die van de
H . H. H ieronimus, L aurentius, L udgerus en B arbara, welke laatste
den Bcdienaar dagelijks tot het lezen van eene mis verpligtte, en gestiebt
en begiftigd was uit de goederen van zekeren J ohan N ukken , Priester
, die in het jaar 1467 overleden is. De stichters dezer laatste vikarij
waren : Maarten S chendel, J akob H agen en N ikiaas Go e l , Priesters, met
B aertrout van T ongeren, die de gemelde stichting, voor de zielen van den
voornoemden J ohan N ukken en diens broeder D ideryk N ukken , gedaan
hebben in het jaar 1468, daags na het feest van S,t. P ontianus , en is de
stichting nog in datzelfde jaar, den 17 Februarij , goedgekeurd door
D avid van B ouhgondie , vijf en vijftigslen Bissehop van Utrecht. Deze
vikarij had twee Bedienaars, die door den Overs te van Hulsbergen
benoemd moesten worden , en tot het resideren en het bijwonen van het
koor gehouden waren, zonder dat zij eenige andere inkomsten dan van
hunne vikarij trokken. Bovendien waren er nog eenige kerkdiensten of
beneficien onder deze kerk , als : die van den H. S ebastianüs ; die van
den H. Georgius , wiens Bedienaar gehouden was alle Zondagen .eene
hoogmis te doen; die van 0. L. Vrouw of van het Schippersgiide,
wier Bedienaar alle Maandagen eene mis moest lezen; die van de
H. A nna, wier Bedienaar Dingsdags daartoe gehouden was; die’ van
den H. A ntonius , wier Bedienaar Woensdags eene beurt had; die
van het Hoogwaardig Sacrament, wier Bedienaar Donderdags de
Heilige dienst moest verrigten en die van het H. Kruis, wier Bedienaar
gehouden was Vrijdags eene mis te doen. Deze kerk is een
kruisgebouw, met een schoon en welluidend orgel versierd ; ook vindt
men er nog eene kostbare graftombe, sluitende den fainiliekelder van
het oude en aldaar aanzienlijke geslacht van F e it r , waarvan de eene lijn
uTtstierf met Yrouwe Maria Catharina F eitr , douairiere van Jonkheer
G errit W itte ; terwijl het laatste mannelijk oir van de andere, destijds
eenige nog overige, lijn zieh uit E leurg heeft gevestigd te Zwolle,met
name Dr. R iiijnvis F eitr , Burgemeester dier stad , en grootvader van
Neulands beroemden Dichter, Mr. RniiNvis F eitr , buiten wiens na-
komelingpn,, geene van dit geslacht meer aanwezig zijn , lioezeer velen,
zclfjs vreemdelingen, van tijd tot tijd dien naam hebben aangenomen.
De toren der kerk, in het jaar 1695 door den bliksem getroffen zijnde,
¡reraakte in brand en werd alzoo tot op het metselwerk in de asch ge-
legd, waarna de spits niet weder is opgebouwd. Het bovenste vormt
thans een vlak van den vierkanten toren.
De Is r a e litis c h e R in g -sy n ag o g e , in de Afterstraat of Zuster-
straat, is een gedeelte van een der oudste gebouwen van E l eurg, het
Hooghnis.
Yöör de Reformatie heeft te E l b v r g , in de Afterstraat of Zus-
terstraat, tot aan de Breestraat, ook een klooster gestaan , het
St. A g n ie ten k lo o ste r genaamd, hetwelk bewoond werd door Maagden
, die onder liet kapittel van Utrecht stonden , als Tertiarussen
gekleed gingen en naar den regel van den H. F r a n c isc u s leefden. De
gebouwen van dit klooster dienen thans tot burgerwoningen, pak-
huizen en kunst-azijnfabrijk ; terwijl de kerk tot eene school is inge-
rigt. Zie voorts F r a n g is k a n e r - k l o o s t e r .
Ook bestonden hier voor de Hervorming eenige kapellen ; als : de
O n z e -L ie v e -V ro uw e -k a p e l, aan de zuidzijde van de St. Nico-
laaskerk , welke in het jaar 1580, wegens bouwvalligheid is afgebro-
ken ; de St. J a n s - k a p e l, op de Lcege-Stee, achter het tegenwoordige
Feithenhof, voor welke een offerblok geplaatst was , om voor het Heiligen
gee s t -g a s th u is te olleren, en de K a p e l-d e r-z e v e n - k ru is-
te e k e n e n , buiten de Goorpoort, aan den Enk, gesticht in het jaar
1505, welke » aan allen, die op de gewone Zondagen, hooge feest-
» dagen , als ook Quatertemperdagen. vijf Yaderonzen en de Engel-
» sehe groetenis zouden lezen , voor de strijdende kerk godvruchtig
» zouden gebeden hebben, en de teekenen des H. Kruises gedurig on-
» derhouden zouden , eenen aflaat van veertig dagen deed verdienen.”
Na de algemeeue hepaling, oin de dooden buiten de steden te be-
graven , heeft inen buiten de Goorpoort, aan den straatweg, 8 min.
gaans van de stad , een ruim vierkant, door eene fraaije heg omge-
ven , en met eene houten poort afgesloten, K e rk h o f.
Onder de weldadige gestichten verdient hier vooral melding het
F e ith e n h o f, op de Leege-stee, een der aanzienlijkste onder de open-
bare gebouwen , hetwelk gesticht en ruim begiftigd is, door bovenver-
melde zeer rijke douairiere W itte , bij haar testament van 25 Augustus
1755 , den 16 September 1740-, ten hären sterfhuize geopend. Dit
gesticht, waarin 1 2 oude mannen en even zoo vele oude vrouwen van
de Hervormde godsdienst van onderhoud en kleeding voorzien worden,
Staat onder liet bestnur van vijf Predikanten , namelijk van de twee Stads-
predikanten van E lburg en van die van B o o rn sp ijk , Oldebroek en
Oosterwolde, welke het regt van aanstelling eens Rentmeesters hebben
, en voor hunne moeite jaarlijks eene zekere gift genieten. Behalve
dit gesticht heeft deze edele vrouw ook de diakonie dezer stad begiftigd met
detienden der geheele buurschap Aperloo, ten einde daarvan des winters
onder de armen de uitdeeling te doen. In 1775 werd , door Vrouwe Maria
H arms Corage , dit liefdadige voorbeeld gevolgd , daar deze, ten behoeve
en tot onderhoud van eenige behoeftige burgers en burgeressen dezer
stad , twee derde van haar geheel vermögen vermaakte , om daarvan in
de maanden December , Januarij , Februarij en Maart, uitdeelingen te
doen, van ten minsten 2 gulden per maand. Het andere derde gedeelte
moest strekken tot verbetering der landerijen en gebouwen en alzoo
tot vergroöting van het fonds. Voorts bestaat er nog een Weduwen*
h o f je , waartoe , in het jaar 1549, door H enrich A lbert B altzoen,
vier gobouwen gegeven werden, staande aan de Breestraat, op den