Het F a sth a is, aan het eindo van de Wintersteeg, werd, in het jaar
1613, op den grönd van het M ag d a len a -k lo o ste r gebouwd. Het
heeft ter wederzijde van den ingang een vertrek voor mannen- en
een voor vrouwen, die beide van bedsteden en kribben voorzien
zijn; aan de oostzijde van dit bnis, ligt het Kerkhof voor onver-
mogendert of de zuLken, die in het Gasthuis of in het Pesthuis
gestorven zijn.
Het Pro v en ie rsh iiis , op de Gouwe btj de Potlerpoort, van een
gedeelte-van het NonnehklöUster, M a r ia t e r N onn en genaamd, gemaakt,
is, in het jaar 1691, met eerien deftigen ingang, ruirne cetzaal en
onderscheidene nieuwe woningen verbeterd.
Voorheen had men hier ook een A a lm o e z e n ie rsh u is , in de
Hofstrdatj gesticht in den jare 1887, op den grond van het afgebrand
St. M a rg a re ten -k lo o s te r. In het jaar 1642 werd er ten Noorden
een aanmerkelijk stuk aangebouwd , ook maakte men er toen van
voren een ruim portaal en ingang aan; sedert is het met het Wees-
huis veröenigd.
Ook heeft men te G o u d a eBn Genootschap to t onderst-eu n in g
van schamele armen ; een Genootschap to t o n d e r s te u n in g
van h e h o e f tig e k ra am v rö uw en ; en een zestiental hofjes , welke
door bijzondcre personen, van onderscheidene gezindheden, meest alle
ten dienste van .behoeftige bejaarde vrouwen geschikt zijn; voordezen
was er ook een hofje even buiten de stad.
Onder de wetenschappelijke inrigtingen telt men : de L a tijn sch e -
schöol , weleer een C c lle b rö e d e r s -k lo o s te r , Emmaus genaamd
, op de westzijde vanden Groeneweg. De eerste gemeene schoöfte
G ouda Werd in het jaar 1398 gesticht, door G ü id o , Graaf van Bleis,
ter plaatse,- waar nu het B o te rh u is Staat. Doch in het jaar 1447
werd er eene Latijnsche school opgerigl onder het bewind der Collatie-
hroeders. Deze school, met de verandering der Regering, voor eene
wijl tijds vervallen zijnde, werd in het jaar 1873 wederom her-
steld. Het onderwijs wordt er gegeven door eenen Rector en eenen
Conrector.
Aan de S ta d s -T e e k e n s c h o o l, in de St. Teunissteeg, wordt
onderwijs gegeven, zoo in het bouwkundig als in het handteekenen.
De S ta d s -B o e k e rij, omtrent het jaar 1670 aanmerkelijk verbeterd
zijnde, werd er een vertrek van de St. Janskerk voor ingerigf.
Het is 11,77 eil. läng, 4,70 eil. breed, van boven overwelfd, en onder
met witte marmeren en blaauwe steenen bevloerd. Men bewaart
in deze! boekerij een borstbeeld van E rasm u s uit het Regulierenklooster
Emmans herwaarts gebragt. Ook heeft men hier nog eigenhändige brie-
ven van dezen en andere oude geleerden; alsmede onderscheidene heel-
en geneeskundige plaatwerken, en sommige merkwaardige reizen.
Men heeft te G o dda een L iefh eb b erij Concert onder de zinspreuk
E u p b o n ia ; en een D ep a rtem en t d e r Ma atschap pij : Tot Nut
van ’t Algemeen, dat den 30 Julij 1814 is opgerigt en 180 ledentelt;
terwijl het eene leesbibliotheek heeft, voor den gemeenen man, waar-
van veel gebrnik gemaakt wordt. Er is eene zeer wel ingerigtc S chouw-
b u r g z a a t , in het lokaal Nut en Vermaak, welke tevens tot con-
certzaäl dient; terwijl de vergaderingen van het, te G ouda bestaande,
Departe me n t d e r Maatschap pij : Tot Nut van' t Algemeen, mede
aldaar gehouden wordt. Men telt er 10 scholen , waaronder twee Ko'st-
scholen voör Jo n g eh e e ren ; twee Kostschölen voor Jonge-
ju fv ro uw e n ; eene, met het beste gevolg opgerigte, en door de
stads regering gcheel bekostigde A rin en so h o o l, gedeeltelijk ook
voor kinderen , die alleen des Zondags daarvan gebruik kunnen maken ,
en twee bewaarscholen voor kinderen , beneden de zesjaren , waarvan
een voor arme kinderen , welke gehecl door de stads regering wofdt
bekostigd.
Onder de vermaarde mannen, die Gouda in liare muren heeft zien
geboren worden, verdienen inelding: de G o d g e le e rd en : Cobneus
Loos , meer bekend. onder den naam van Caliidius, geb. omtrent 1840;
+ na 1897.; Hesricus Goudanus,, die in het jaar 1438 leefde; CobsemuS
Reaneri , in 1828, A 16 December 1609, .als Koordeken van St. Pieter
en Hoogleeraar aan de Hoogeschool te Leuvcn ; Adrianus Bonserus ,
anders, Bonzeb , geb.. in of omtrent 1833 , • *j* in 1892; Adrianus Man-
«otius,Fransz, geb. in 1884, •}• 28 November 1629.
De Reg tsg e le e rd e G u i l u e ib u s B o n se ru s (W il l em B o n z e b ) , f i n
1603, als Hoogleeraar in de beide regten te Boiogne en D a n ie l d e
L anke , die tevens ook een bekwaam beoefenaar van de vaderlandsche
oudheden en geschiedenis; alsmede van de Scheikunde was, geb. i i i
1668 f in 1734, als Biirgemeester zijner geboortestad.
De Geneeskundigen :. R e in ie b S n oy , die tevens een bekWaam
Geschiedschrijver en Latijnsch dichter was , geb. in 1467, 1 Augustus
1837, na Lijfarts van A d o l f v an B o u r g o n d ie , Heer*»» Ter Veere,
en later Afgezant Van K a r e l Y bij J acobus IV,: Koning van Schotland,
en C b r i s Lie r n , Koning vän Denemnrken,. te zijn geweest; T h e o d o b ic u s
G era rdu s (D ir e G e r r it s ) , die in het begin Ider 16 eeuw leefde en D a n ie l
B r o e k b u iz e n .
Den Ontleedkundige, J an B l e u l a n d , geb. 20 July 1786, f den
8 ‘ November 1838, als Hoogleeraar te Utrecht.
Den Kruidkundige J oba n F r e d e r ik H o fm a n , geb. den 13 Maart
1813, •): den 11 Junij 1841, als Hoogleeraar te Deventer.
Den Wiskundige A d r ia a n V lacq. , uit de zeventiende eeuw.
Den Sterrekundige G e r a r d u s S t em p e l iu s (G e r r it S t em p e l ) , uit de
vijftiende eeuw, die eene hemelglobe van een nieiiw maaksel, en een
gemakkelijker middel om de stei-ren te meten, üitvond.
De Natuur- en Wiskundige N ic o la a s H a r t so e k Er , geb. den 26
Maart 1686, f 10 December 1728.
De Geschiedschrijvers : J acobus F ranszoon v an C o r t k e e n v a n d e r
G oude , j- in 1603 ; P ie t e r C o r n e l is z . B o c k en b e rg , geb. 28 December
1848, H 17 Januarij 1617; en B o n t iu s , die' in de zestiende eeuw
de Historie der Hollandschc Martelaren begon, welke door P e t b u s O p -
m e e r voortgezet en uitgegeven is.
De Nederduitsche D ic h te rs : C o r n e l is K e t e l , die tevens een
zeer bekwaam Schilder was, geb. op Passie-zondag 1848, en Mr.
H ieron ym us v an A l p b e n , geb 8 Augustus 1746, f 2 April 1803.
De H ebreeuwsche en Grieksche Taalgeleerde M a g d a l u s J a c
o b u s , die omtrent hot midden der vijftiende eeuw leefde.
De Latijnsche Dichters en L e tte rk u n d ig e n : F r a n c iscu s T r iC i
of T h eo d o r ic i ( F r a n s D ir k s ) , ; -f 8 September 1813, als Prior in het
klooster Den Donk , in den Dbrdsckewaard ; C o r n e l iu s A u b e l iu s of hroe-
der C o r n e l is van t e r G o ud e , een voortreffeljjk Geleerde, de Leermees-
ter van E rasmu s , f omstreeks 1820; zijnen Neef, den misschien nog
geleerder Gu il ie lm u s H erm an nu s (W il l em H e rm a n s z . L o p s e n ) , van wien
E rasmus eenen bundel lierdichten (silva oearum) in het licht gaf, j-
18 Julij 1340 , na ook den oorlog tusschen de Holländers en Gelderschen,
van 1807—1309, te hebben beschreven ; H erm an nu s L e t um a t ic u s