den H. A n d r e a s , terwijl boven het altaar hct standbeeid der H. JRaagd
M a r i a gevonden wordt. Hct oude gebouw dezer kapel was reeds door
Graaf F l o r i s V gestiebt en zeer vermaard onder den naam van Kape
l le van Maria t en H.ove of ook Mar ia ten Haage. Hierin
heeft Hertog A l b r e c h t v a n B e i j e r e r , in het jaar^ 1567 ? een >kapit-
tel opgerigt, van eenen Deken en twaalf Kanunniken. De sticliting
van dit kapittel zoude, volgens fiet beweren van vele onzer oude
Scbrijvers, geschied zijn omdat Hertog A l b r e c h t , den Heer Z e g e r v a n
A d in g e n , nu E n g u i e n , te Keinoat of Quesnoy in Henegouwen, had
doen ontbalzen, en dat de Hertog, om zieh met diens dapperen broe-
der te verzoenen, voor de rust der ziele des onthalsden, tot zulk eene
instelling werd gedwongen. Men zoude echter kunnen zeggen, dat
A l b r e c e t dit kapittel eigenlijk tbaar vermeerderd heeft, naardien
men vindt, dat zijn broeder W i l l e m V , al vroeger, een collegie van
vier Prebenden in dezekapel had opgerigt, zeer waarschijnlijk voor de
rust der ziele van G e r a r d v a n W a t e r i n g e n , dien hij met eigen han-
den had omgebragt, De eerste stichtingsbrieven van Hertog A l b r e c h t
zijn van den laatsten December des jaars 1367 ; in een daarvan , in
het Latijn geschreven , vindtmen , dat deKoning van Frankrijk, K a r
e l V , een gedeelte van het H. kruis en van de doornen kroon
aan de kapel vereerd had. Paus G r e g o r iü s XII bevestigde dit kapittel,
en onttrok het vervolgens aan de onderhoorigheid van den Bisschop van
Utrecht. Het vergaderde voor de eerste maal in het jaar 1369. met
alleen. A l b r e c e t en zijne echtgenoote, maar ook zijne opvolgers, begif-
tigden dit collegie met rijke goederen en inkomsten, benevens aanzien-
lijkevoorregten. Velekerken, als de Nieuwe kerk te Delft, de kerkte
Hoorn , en de Oude en Nieuwe kerken te Amsterdam, stonden ter be-
geving van dit kapittel. Zij hadden ook te Amsterdam het regt tot
de Nieuwe kapel of Heilige stede en den Heiligen weg, hetwelk zij aan
de regering dier stad verkocht en overgedragen hebben op St. Mathias -
dag van het jaar 1413. De Dekens en de Kanunnikken waren bij de
Graven in groot aanzien, en vele hebben gevestigde ambten bekleed.
De laatste Deken van het kapittel der Hofkapel is gewecst S a s b o ld o s
Y o sm e e r , den 13 Maart 1348 te Delft geboren, die, in 1383, als
eerste Apostolische Vicaris van de Hollandsche zending is aangestcld
en den 22 September 1602 tot Aartsbisschop van Philippi werd gewijd.
Hij overleed te Keulen den 3 Mei 1614. Bij de ommekeer van ’s Lands
bestuur, toen ook andere geestelijke Maatschappijen vernieligd werden,
heeft men, volgens Resolutien van de jaren 1 3 7 7 , 1 3 8 1 en 1 3 8 2 , de
goederen van dit kapittel aangeslagen, en aan de grafelijkheids domeinen
van Noord-Holland toegevoegd, tot betaling en onderhoud van
de Predikanten. Even als deze kapel eertijds alleen ten dienste van
de Graven geschikt was, zao hebben de Staten van Holland haar, na
de tijden der Hervorming, ook tot hun bijzonder gebruik, als eene
bofkerk verkozen , en in het jaar 1 3 8 0 gelast, dat er voor hun enJ*e
andere hooge collegien in zoude gepredikt worden , hetwelk in de Ne-
derduitsche taal geschiedde, tot in het jaar 1 8 9 2 , körnende ondertus-
schen de Waalscbe Predikant van Delft, P ie r r e M o r e a b , in den jare
1 3 8 9 , deze kapel, bij leening bedienen, voor de Prinses L ooize de
C olignv , weduwe van Prins W il l e b I. Intusschen heeft de hofkapel
ook eenigen tijd tot berging van krijgsbehoeften gediend, en den 1 9 April
1 8 9 4 , werd besloten, die tot gehoor der Staten te openen. Yan het
oude gebouw dezer kapel is weinig meer bekend, dan dat er on^eJ’T
scheidcne altaren in gestaan hebben, en dat het niet min vermaara
was, door de begraafplaatsen van Vorstelijke cn andere voorname per-
sonen , als onder anderen van Hertog A lb r ec e t van B e u e r en , met zijne
eerste gemalin Vrouwe M argaretra , dochter des Hertogs van B rig e s , ge-
liik ook van Vrouwe J acoba van B e h e b e n , wier trouwverbond met hären
cerstenman, Hertog J an van B ra ba n d , in deze kapel mede voltrokken
werd. Hier werd ook de vermaarde Staatsdienaar, ’s Lands Advocaat
J an van O ldenbarneveld , begraven. In het jaar 1894 oordeelde men
het gedeelte dezer kapel, dat tot de godsdienst geschikt was, reedste
klein waarom de Gecommitteerde Raden Order stelden, om meer plaats
in te’ ruimen. Naderhand, in het jaar 1642 , is zij verbrand, en op
dezelfde grondslagen weder opgebouwd (1). Het vermeerderen der F ran-
sche vlugtelingen, in het jaar 1683, heeft op meuw aanleidmg gege-
ven om deze kerk weder aanmerkelijk te vergrooten (2j. Sedert heeft
deze kerk, tot in het jaar 1807, steeds tot Fransche kerk gediend,
toen zij aan de R. K . is afgestaan. . , ..
De statie van den H. W i l l e b r o r d ü s , in de Assendelf tstraat, telt
ruim 1700 Communikanten. Deze statie is hier, in of omstreeks
1649, opgerigt door den Pater C e s a r van den H. B o n a v e n t b r a , zoon
van den, in de geschiedenis der Remonstranten , bekenden Leydschen
Hoogleeraar P e t r u s B e r t i d s , en is tot in het begin dezer eeuw door Paters
Carmelieten, uit het kloostcr Rue de Vaugirard, bediend. De tegen-
woordige kerk, waarvan de eerste steen gelegd is den 3 April 1821 en
welke den 27 November 1822 weid ingezegend, is een uitwendig iraai
gebouw, dat inwendig door eenvoudige netheid uitmunt, terwijl het portaal,
waarvan het gewelf op vier kolommen rust, met de beeiden van
den H. P e t r u s en den H. P a u l o s versierd is. In het fries leest men :
r e L Ig I o s o p r I n C I p e r e L L I g I o e L o r e t , reg nUM « ?U e p r o t e g I t D e U s . (d. i .
onder eenen godsdienstigen Yorst bloeit de Godsdienst en wordt het Ryk
door God beschermd). Deze kerk heeft een fraai orgel, vervaardigd
door de orgelmakers K am en v a n d e r M e e r te Rotterdam en hier ge-^
plaatst in het voorjaar van 1841.
De statie van de H. T h e r e s ia , in het Westeinde, telt ruim 33UU
Communikanten. Deze kerk, vervangt de kapel van den Ambassadeur
van Spanje, die , even als andere Gezanten , toen men de nitoefening
der R. K. godsdienst belemmerde of verbood, hunne kapellen voor
hunne geloofsgenooten openstelde, waartegen dikwerf resolutien van de
Staten zijn uitgevaardigd en wel bepaaldelijk legen deze. ,J)e kerk,
waarvan de eerste sleen geiegd werd den 51 Mei 18o9 , en die den
15 October 1841, werd ingewijd, is eene der grootste, in den laat-
sten tijd gebouwde R. K. kerken. ^
De statie van den H. F r a n c i s c u s , in de Casuarie-staaty telt 3uu6
Communikanten. Deze kerk, Frankr i jks die rk genaamd, was
vroeger de kapel van den Ambassadeur van Frankrijk j doch zal eer-
lang vervangen worden door een fraai ruim gebouw, waarvoor het plan
reeds ontworpen is door den Architekt Wns. De voorgevel zal alsdan
aan den Boschkant worden geplaatst, terwijl de kerk aan den H. A nto
n iu s v a n P a d u a zal worden toegewijd. Nevens de kerk zal de meuwe
Pastorij worden gevestigd.
(1) Bij resolutie der Staten van Holland, van 10 Febiuarij ISA* , werd besloten , » het herbou-
» wen der C a p e l l e op b e t h ot door brand geruineerd te la te n , ter diapoeitie van de Kamee van rekening."
(2) Over het vergrooten der k ap e l, vie resolutien der Staten van Holland van 80 Hei en 29 Jnnij
1086; 22 July 1067 en 23 Februar« 1688.