Men wil zells d a t h p t de hpogste en fra a is te to r e n van gebuel N ed e rlan d
is. llij is v a n g ra auw en lia rd - o f z e rk ste en o p g e tro k k en en h e e ft y ijl
umgangen , m.et een en fra a ije n appel. Hoe hoog h i j , bij zijne v olefn-
d ig in g in 1 4 8 2 , geweest z i j , v a lt n ie t te b e p a le n : d a a r h i j , te n ja r e
1 3 7 7 , b ij eene algeme en e v e r lic h tin g , to t v reu g d eb e tu ig ip g over h e t
v e r tre k d e r W a a l sehe S o ld a ten , door onvoorzigtighe id is in den b ra n d
g e r a a k t, en to t op h e t niuurw.erk v e r te e rd ; h ij we rd n ie t e e r d e r , d a n
in 1 6 2 7 , weder o p g eb o uw d , en wel to t de tegenwoordige lio o g te ,
z ijn d e ru im 9 4 e il. 8 p a lm . Ned. n ja a t. I n h e t j a a r 1 6 9 9 sloeg de
b lik sem in dezen t o r e n , welke b r a n d door d e b u rg e rs e n v ooral do o r
d e sch ip p e rs g e b lu s c h t w e rd . D it o nheil h a d m ed e in 1 7 3 8 , d en 8
M a a rt 1 8 2 2 , en den 1 2 i ’eb rp a rij 1 8 3 6 p la a ts , d o c h door spoedig en
s to u t a a n g eb rag te h u lp we rd m en tc lk e n s d e n b ra n d in tijd s m e e s te r.
S e d e rt October 1 8 3 7 , is de toren v a n een en b lik sem -a fle id e r voorzien ,
w a a rd o o r h e t g ev a a r a a nm e rk e lijk v e rm in d e rd w o r d t , zoo a ls op d e n
8 Ja n u a rij 1 8 4 5 is g ebleken : d e avo n d g o d sd ien st b ijn a geeindigd z i jn d e ,
w a s h e t , a ls o f d e bliksem in d en to ren sloeg. H e t g eroep deed zieh ook in
d e k e rk h o o re n , d a t h ij in b ra n d w a s , zoo a ls ook eenige oogen b lik k en
sc h e e n , doch e in d e lijk b le ek zulks n ie t waar te z y n , en was d e b e -
v r ijd in g v a n d a t g ev a a r o n getwijfeld a a n d e n afleider te d a n k e n .
W ijd e r s h e e ft deze to re n zeer zware lu ik lo k k e n , wa a rv an de g ro o ls te ,
welke in h e t m id d en h a n g t , g e s c h a t w o rd t op een gewigt v an
2 2 ,0 0 0 p o n d , de k lep e l daarenboven op 8 0 0 p o n d . H e t k u n s tig
spe e lwe rk en s la a n d u u rw e rk i s , volgens b e t o p s c h r if t, v e rv a a rd ig d
in h e t j a a r 1 6 6 8 , d oor Geobgios S pbaackel v an Z u tp h e n . T o t h e t
u itm u n te n d k lo k k en sp e l h ehooren zes e n d e r t ig , in g ro o tte z e e r v e r-
s e h ille n d e , k lo k k e n , welke te z amen op een gewigt v an 5 6 ,0 0 0 p o n d
g e re k e n d w o rd en . Bij de o p rig tin g d e r b isdommen in d e N ed e rlan d en
w e rd de M a rtin ik e rk door de P au se n P aulcs IV en Pros IV t o t eene
k a th e d r a le k e rk v e rh e v e n , en d a a r in g e s te ld een k a p itte l v an tie n
K a n s n n ik e n , w e lk e a lle n Doc to ren o f L ic e n c ia te n in de Godgeleerdheid
e n g e e ste lijk e re g te n m o e ste n z i jn , om den B is sc h o p , d ie a ls tie n d e
K a n o n n ik e r in v o o rz a t, t e k u n n e n d ien en to t B a d e n . A an d it k a p itte l,
o p d a t h e t b eh o o rlijk b e s ta a n zo u d e , w aren d e in k om sten van h e t No n -
n e n k lo o s te r d e r B e rn a rd in e r o rd e te E s s e n , n ie t v e r v an de s t a d , en
d ie v a n h e t P rem o n S tre ite r k lo o ste r te W ittew ie rum , toegewez en. D it
k a p itte l h e e ft e c h te r even m in als d e Bisschoppe lijke z e t e l , h ie r la n g
s ta n d g e h e n d e n , d a a r de K a n o n n ik e n , v ö ö rd e re d u c tie z e lf, door de S ta d s
re g e rin g g e la s t z ijn geweest h u n n e p osten te v e r la te n . De e e rs te , die to t
d e Bissch o p p e ly k e w a a rd ig h e id v erheven w e rd , is geweest J ohai* Ks t f ,
d ie u it een o u d B u rg em e e s te rlijk g e s la c h t v an U tr e c h t o o rsp ro n k e lijk , e n
v a n de o rd e d e r Minde rbroeders was. Door d en K a rd in a a l Gbamveele,
A a rtsb is sch o p v an M e ch e len , a ld a a r ingewijd z ijn d e , is h i j , in 1 5 6 8 ,
d o o r a lle G e e s te lijk e n , en d oor d e n B a a d d e r s t a d , benevens d e H eeren
d e r O m m e la n d e n , p leg tig in g eh a a ld en m e t s ta tie n a a r de S t. M a rten s -
k e rk g eleid , om b e z it v an z ijn b isd om t e n em en , h e tw e lk b ij b e -
k le e d d e to t in 1 8 7 8 , to e n hij te Gboningek is overleden , en in d e
k a th e d r a le k e r k , zo n d e r p r a c h t en zonder g r a f s c h r if t, t e r a a rd e b e -
s te ld . Aan dezen bisschoppelijken sto e l w a r e n , b eh a lv e a l de k e rk e n
in G ro n in g e rla n d , ook d ie in b e t la n d s c h a p D re n th e o n d e rw o rp e n ,
e n , t e n e in d e zijn en S ta a t n a a r de wijze d e r a n d e re P re la te n te k u n n
e n v o e r e n , w e rd d e v e rm a a rd e abdij v an A d u a r d , m e t all;e h a r e
ry k p in k om s te n , g e s eb a t op 3 0 0 0 g ouden d u k a t e n , ingevolge d e
P au se lijk e b u lle v an Piu s IV , van 1 5 6 1 , h em toegewezen. Na h e t
» v e rlü d e n v an J o b ab K b t f , is wel een tweede Bisschop a a n g e s te ld , welke
was Joban Bbdbesb , e en E d e lm a n u i t e e n B ra b an d sch g e s la c h t, a n
d e z e , n a d en dood v a n Fbed eb ie v a s T a c te b b e b g , t o t A a rts-B issch o p
van U tr e c h t benoemd z ijn d e , e e r h ij zijne b ev e s tigm g t e Gbo«ibgei*
o n tv an g en h a d , w e rd als d e rd e Bisschop v a n Gbosibgen b en o em d A k -
„ o ld Nijee» , een N ijm eg en a a r en v a n d e orde d e r P re d ik h e e re n ; d o ch
d e dag e liik s m e e r en m e e r d o o rd rin g en d e le e r d e r R e fo rm a tie , zoo
bii de Reg e rin g als h e t g emeen , v e rh in d e rd e h em z ijn e inw ijd in g t e
o n tv a n g e n , zelfs werd h ij vo o r den R a a d g e d a g v a a rd , en om z ek e re
b e s c h u ld ig in g , teg en h e m in g e b r a g t, in h e c h tem s g e s te ld , do ch d a a rn a
weder o n tslag e n z ijn d e , n am h ij n a a r Brussei d e w ijk , a lw a a r h y in
1 6 0 5 o verleden is. , ...i
De A a k e r k , a an h e t weste in d e d e r Visclimarkl, is een e tam e ly k
g ro o te k ru isk e rk . V a n h a re n ab ijg e le g e n h e id a a n d e A a , w e lk e e r
te n Weis te n län g s s t r o o m t , d ro eg zij vöör de re d u c tie d en n a am v a n
L i e v e V r o u w e k e r k T e r - A a , d o ch s e d e rt dien v an A a k e r k
o f T e r - A a k e r k . E e rtijd s was zij sle ch ts eene k a p e l, to e g ew y d a a n
d e Maand, M a b i a , d e n H . N i c o l a a s e n Alle Heiligen ; m a a r te n j a r e
1 2 4 6 is zij door O t t o v a n H o l l a n d , d en zes en d e r tig s te n Bisschop v a n
U tr e c h t to t eene Ecclesia parochialis v e rh e v e n , en a a n de U tm g e e n
W e s te rk lu fte n d e r s ta d G b o n in g e n to t eene b u u r tk e rk to eg ev o eg d . N a -
d e rh a n d is deze k e rk , te n ja r e 1 4 6 8 , a a nm e rk e lijk v e r g ro o t ; m a a r
tw e e eeuwen la te r (1671) werd zij , op d en 1 Mei des n a c h ts d oor d e n
b lik sem getroffen en in b r a n d g e sto k en . D a n , m e t la n g d a a r n a , op
d e n 1 2 A p ril 1 7 1 0 t, s t o r t t e , b y s lil w e d e r, d e to re n in en v ie l op
h a a r , ev en n a geeindigde g o d sd ie n s t, hoewel nog tw e e k in d e r e n , d a a r -
om tre n t sp e ie n d e , gedood werden. I n 1 7 1 2 we rd deze k e rk v oor h e t
e e rs t weder g e b ru ik t, en in 1 7 2 8 d e th a n s n o g aanwe zige to r e n , welke
e e n e h oogte van 8 5 e ile n h e e f t , o p g e tro k k e n ; m a a r de g ro n d slag w e r d ,
t e r b ek om in g v a n eene vasle p la a ts , iets. ooste lijk e r genomen , w a a rd o o r
th a n s h e t o nderste g edeelte v a n d e n to re n in h e t lig ch a am d e r k e rk is
in g e liifd . D a a r deze k e r k , s e d e rt de in s to r tin g des to r e n s , een sp e e ltu ig
m i s t e , werd in h e t j a a r 1 8 1 5 , m e t K o n in k lijk e to e s tem m m g , h e t
o rg e l u i t de B ro e re k e rk , d a t d a a r in b ijn a ge en d ie n s t d e e d , in deze
k e rk o v e rg e b ra g t, en m e t nieuwe k u n s tig gesneden b eeiden v e rs ie rd .
D itv o o rtre ffe lijk e org e l is , in h e t j a a r 1 7 0 2 , v e rv a a rd ig d door A . S n i t -
g e b , en h e e ft zes b la a sb a lg e n , d rie h a n d k la v ie r e n , een v ry p e d a a l en
in h e t g eh e e l twee en d e rtig sp rek en d e s tem m e n . De k e rk h e e tt wijd
e r s b e sch ild e rd e glazen , sie rlijk e k ro o n e n , eene ru im e c o n s is to n e k a -
m e r en v ie r u itg a n g e n . H e t k e rk h o f is bevloerd , en m e t e en en s te e -
n e n m u u r en lindeboomen omgeven.
De N i e u w e k e r k o f N o o r d e r k e r k , in d e n Noordelijken uitleg
der stad, tu ssch en d e v e rlen g d e B o te rin g e - en E b b in g e s tr a te n , op e e n
z e e r ru im p l e in , d r a a g t d a a rom in o p en b a re g e s ch riften den n a am
v a n N o o r d e r k e r k , m a a r in d e w an d e lin g , om h a re la te r e s t i c h t in g ,
d ien v an Nieuweke rk. Men begon d e s tic h tin g d en 7 J u n ij 1 6 6 0 , e n v o l-
e in d ig d e die in 1 6 6 4 ; word en d e op d en 7 J u n ij v an d a t j a a r d e in -
w ijd in g sp re ek d a a rin g ehouden door Jobannbs Mabtinbs. Z ij is gebouwd
in den sm a a k d e r Herv o rmd e k ru is k e rk e n , b e s ta a n d e u i t v ie r g e ly k e
k ru isp a n d e n , en is d u s zg n d e r k o o r , d rag en d e op h a a r m id d en e en
k le in sie rlijk to r e n t j e , v a n k lo k , u u rw e rk en v ie r uurw ijz e rs v o o rz ien .
V a n b in n e n w e rd deze k e rk door v ie r zware p ila re n o n d e rsc h ra a g d .
Zij h e e ft zeer ru im e g a ä n d e rije n e n h a d voo rh e en ge en o r g e l ; m a a r een
a an z ien lijk le g a a t en d e b ijd ra g e n d e r in g e z e ten en h ebben de g em e en le