C llv e r iu s ( 1 ) , S t . Simon ( 2 ) , van Spaen (3) en J o b . Bono (4) L ouden
e r Rhenen v o o r ; Menso A c tin g ( 5 ) , Remme rt, b ij Rhenen; van Loon (6 )
en R e ic h a rd ( 7 ) , G o rischem; d’A n v ille ( 8 ) , , T h ie l; W ilh e lm i (9) en
Reuvexs (1 0 ) , Rosseih o f S t . Andries ; M a n n e rt (1 1 ) , Dredmel in b e t
L a n d tu s s c h e n W a a s - e n -W a a l. Z c e r on län g s e c h te r is door een eu e r -
v a re n O u d h e jd k u n d ig e m e t veel g e le e rd h e id b ew e e rd en d o o r eepe k a a r t
aan s ch o uw e lijk g em a a k t, d a t h e t bij h e t d o rp liossetu, in d en Bom~
melerwaard, m o e t g e zö ch t w orden (1 2 ).
G R IN T , v o o rm . e i l . e n S t., p r o v , Friesland. Zie G r in d .
GR1NZEJMPOLLE , e en d e r zeven p o llen , w a a ru it b e t d . Molhwerum 7
p ro v . Friesland j kw . IVestergoo 7 g r ie t. Hemelumer-Oldepliaert-en-
JVoordwolde, b e s ta a t.
G R IO EN T E R P o f G r j o n t e r p , d ., p ro v . Friesland 7 kw . Westergoo 7
g r ie t. WonseradeeL Zie G r e o n te r p .
G R IP SK E R K E , d . op h e t e il. Walcheren 7 p ro v . Zeeland. Z ie
G r i jp s k e r k e .
G R IS SÄ ; G r i s s e e , G r i s s e h , G r e s s e h o f G r i e s s i e , a d s . re s. in Oost-
Indie 7 op h e t Sundasche e il. Java 7. re s id . Soerabaija; p a le n d e N. e n
0 . a a n d e Z e e , Z . a a n d e ad s . re s id . S o e rab a ija en W . a a n R em b a n g .
Deze a d s . re s . m a a k te voo rh e en e en a fzo n d e rlijk e re s id . u i t , w e lk e ,
vo lg en s b e s ln it v a n 2 1 S ep tem b e r 1 8 2 6 , m e t d ie v an S o e ra b a ija v e r -
e en ig d is. Z ij b e s la a t eene u ilg e s tre k th e id v a n * n ag en o eg 1 5 0 0 p a le n ,
e n w o rd t v e rd e e ld in d r ie r e g .3 z ijn d e : G r i s s e , S i d a i j o e en
L a m o n g a n g , w e lk e n ag en o eg 1 1 1 5 dessa’s o f d o rp cn t e i l e n , en in
1 8 3 2 eene b e v o lk in g v a n 2 4 5 ,0 0 0 zielen u itm a a k te n . E r z ijn twee
a fd e e lin g e n voor de opzieners d e r la n d e lijk e in k om s te n , a ls eene t e
S i d a i j o e en de a n d e re te L a m o n g a n g . De la n d s tre e k is oyer h e t
a lg em e en v la k en zo n d e r b e r g e n , e e r s t in h e t d is tr . L a m o n g a n g ,
d a t h e t v e r s t la n dw a a r ts in l i g t , b e g in t d e g ro n d e eo ig e rm a te onefTen
en h e u v e la c h iig te w o rd en . De e enige b e v a a rb a re riv ie r is de S o l o ,
w e lk e in h e t g e b e rg te v an dien n a am h a r e n oorsp ro n g n e em t en bij
S id a ijo e in zee v a l t . Ook h e e ft d it gewest geene a n d e re w e g e n , d a n
d e g ro o te po stw eg v a n R em b a n g n a a r S o e ra b a ija , welke e c h te r u itm u n -
te n d o n d e rh o u d e n w o r d t, en w a a ro p m e n een a a n ta l p o s ts ta tio n s a a n tr e f t.
H e t la n d is ze e r v r u c h tb c a r , en genoegza am geheel v a n b o sc h ;,o n t-
b lo o t,^ e r w o rd t h ie r alzoo in ev en red ig h e id m e e r la n d bebouwd; d a n
in e enige a n d e re n a b u r ig e re s id e n tie . Men t e l t e r 1 9 ,2 4 5 s aw a v e ld e n ,
2 6 7 6 te g a lv e ld e n m e t n ag en o eg 5 2 ,0 0 0 la n d b o nw e rs. V o o rls kweekfc
(1) Germania A n tiq u a , L. B. 1616, ü b . I I , pag. 171 et 173.
(2) Guerres des Batavea e t des Romaine, Amst. 177o.
(3) Oordeelkundigc inleiding tot de Historie van Gelderland, D. III, b l. 67.
(4) P h i l C lu v e k ii , Germ, antiq. contracta opera, Guelferbyti 1663, pag. 4 86, 490 et, 554.
(5) Descriptio secundum antiquitates agri B a ta ti et F r isü , eeu Notitia Germaniao inferioris ,
Amst. 1 6 9 7 , pag. 80
(6) Aloude Hollandsohe h istorie , ’s Hage 1734, D. I , bl. 181,
(7) Qrbia terrarxm. a n tiq u u s, Norimb. 1824.
(8) Notice de l'ancienne Gaule, Paris 1 760, pag. 361.
(9) Germania u n d seine Bewohner, Weim. 1823.
(iO) - Blijkens zijne aanteekeningen, gebruikt door den Heer Leguans f in« diens hier ondev aange-
haalde. w e rk , b l. 166 en 168, -
{11) Geographie der Germanen un d Römer.
(12) Zie I)r. C. LasaiAÄ's, Romeinsche.Oudhcden te Rossem, Leyden 1842.
Oft I. m
Inen er kofflj , suikeryi tabak, peper , jagong , djarak, s i r t e , niepa,
klappernooten en tamarinde. Door liare natuilrlijke ligging, aatl de
Solosclie rivier, bijzonder goeil voor’den handel geschikt, en binnen
hare grenzen 43 marktplaalsen of bazars teilende, strekt G r is s é ten
doortogt voor ecu aantal goederen naar de binnenlanden. De voor-
naamste artikelen van inVoer zijn: specetijen, wortelhout, karet^ka-
joepoetie-ölie, tripangs (zeeslakken) ,l vogclncstcn , was , ^ager-ager,
dinging (gedroogd vleesch), kapat, huiden , thee, ruwe zijde,; stöi-
goud , diamanten, vischkuit, stangie, macasser-olie , gambier, honig;,
pajongs, darnmer (hars), bladjang, rotting, kleedjes van Saleijfer,
sandelhout, opgezetle pafadijsvogels, benzoin, kamfer, ebbenliout enit.
Voorts heeft deze resid. veel'kustvaart, en worden er jaarlijks een aan-
tal sehepen aangebouwd, waarönder sommigen van aaDnlérkelijke grootté.
G1 1 IS SÉ , G r i s s e e , G b i s s e h , G s e s s b h o f G r i e s s i e , re g . in Oost-Iridié,
op h e t Sundasche e il. Java; rC s.‘ Grisse, welks r e g e n t d en t i t e l v an
I I a o e h A d i P a t i e v o e rt.
De g ro n d is op sommi’g e plaa tsen ,- wel eenigzins m o e ra s s ig , en op a n d
e re z a n d ig , doch over h e t algedueen v ru c h tb a a r . Men h e e ft i n ! d i t
d is tr . 6 1 1 3 s aw a v e ld e n , 6 8 3 te g a lv e ld e n , m e t o ngeveer 1 3 ,0 0 0 la n d -
bouwers. " ,
. G R IS S É , G r i s s e e , G r i s s e h ^ G r e s s e h o f G k i e s s i e , s t. in Oost-Indte,
op h e t Sundasche e il. Ja va , re sid . Soerabaija , a d s . re s. Grisse , a a n
h e t sm a ls te g ed e e lte v an de S tr a a t v an M a d u ra .
H e t is een v a n d e o u d ste ste d e n op J a v a , en was in 1 3 1 0 reed s
v e rm a a rd ; T h a n s is h e t n o g eene le v e n d ig e , v ro lijk e e n a a n g e n am e
z e e p la a ts , v an w a a r men de seh ep en op d e re ed e v a n S o e rab a ija zien
k a n . Zij lig t op eenen u ith o e k , e n is n ie t z e e r gezond ; ook h e e ft
men e r geen goed d r in kw a te r. De s t r a a t , welke M a d u ra v an J a v a
s c h e id t , b ie d t G r i s s e zelve eene goede en ru im e b a v en a a n , w e lk e
d e v e ilig ste lig p la a ts v oor seh ep en län g s (le geheele k u s t v a n Jafva is.
De sta d is z e e r v o lk r ijk ', en e r w o rd t veel h a n d e l g e d re v e n . ■ De
v o o rn a am s te inw o n e rs wonen deels lä n g s h e t z e e s tra n d , en deels op
e en g ro o t p l e i n , zeer a a n g e n a a in do o r zwa re tam a rin d e b o om e n h e -
sc h a d uw d . H ie r is ook h e t r e s id e n tie h u is , e en ru im fra a i gebouW ,
in e t e en en tu in . H e t in la n d s c h e en Chineesch .gedeelte v an d e s t a d ,
is z e e r1 u itg e b r é id en v o lk r ijk , d o ch h e t g e ta l E u ro p e a n e n is e r ger
in g in Ve rgelljking v an de in la n d e rs e n Chinez en , w e lk e la a ts te h ie r
e en en f rä a ije n tem p e l h e b b e n .
O n d e r d e p le in en m u n t d e' P a s s e r o f M a r k t p l a a t s u i l , d ie a l-
tobs Van eeoe overvloedige m e n ig le v a n a lle rle i le v en sm id d e le h v o o r-
zien is . In d e n ab ijh e id d e z e r s ta d zijn v e le g ra v e n , d ie m e n h e ilig
a c h t , ¡ zoo als- d a t v an d en S u lta n G i e r i -R a d i e n -P a k o e , zoon v a n
S je c h Ib s o e M o ee an a , t e G h e rib o n , a ls een Heilige b e g ra v e n en .ge-
e e r d , als d e e e rste g ro n d le g g e r v a n d e Mahom ed a an sch e g o d sd ie n s t.
H e t was h ie r te G r i s s é , d a t d e e e rste pog in g en to t u itb re id in g v a n
h e t Islam ism u s w e rd en a a n g ew e n d , to e n h e t Rijk. v a n M a d ja p a h it in
v o llen bloei was. De v rom e M ah om ed an en hézoeken h ie r ools. h e t
g r a f v a n N ja h i G ed é P e n a t a h , eene vroiiw u i t K am b o y a , u ith o o fd e
v an to o v e rij v an d a a r op J a v a g eb an n en , en V o ed s te rm o ed e r v a n
d e n h e ilig en S u lta n v an G iri. H e t is e en e z e e r e en v oudige g r a f tom b e ,
m e t tw e e ove re in d s ta a n d e s te e n e n , ste ed s m e t v ersehe b lo em k ran sen
om h a n g e n , d ie a lle d a g en m e t e en en h e ilig e n e e rb ied verwisse ld wo rd
e n . E en lijk b o om k um b a n g k am b o d ja (plumería obtusa) oYérscha-
d uw t h a a r m e t z \jn e tr e u r ig e b la d e n e n lie fe lijk rie k e n d e b lo em tro s se n .