van bet overtollige water entlast. Het land ligt boven A. P. Ret
polderbestmir bestaat uit Burgemeester en Molenmeesteren.
GROOTE-POLDER-VAN-N1ERVAART (DE), pold. in de heerl.
Niervaarl, prov. N oord-Braband. Zie G r o o t e - P o id e r ( D e ) .
GROOTE-RIVIER (DE), riv. in Oost-Indie, op het Sundasche eil.
Java. Zie T j im w o n g .
GROOTE-SCHANS (DE-) , of wel F o r t - S p in o l a , ook wel wegens de
nabijheid der warande, het F o r t - W a ra n d e gebeeten , scbans in de
bar. van Breda, prov. Noord-Braband, arr.,. kant. en 1 u. N. van
Breda, gem. en J u. Z. 0. van Terheyden, tusschen Breda en Terheyden,
0 . van en bijna tegen den straatweg van Breda op den Moerdijk gelegen,
alwaar zij tot verzekering der riv. opgeworpen was.
De naam van Spinola-schans , draagt zij , omdat de Spaansche Veld-
beer A m b r o s i u s S p i n o i a , in 1 6 2 4 , de groote warande met veie werken
deed versterken , en aldaar onder opzigt van Don I d a s d e M e d i c i s , over
de riv. de Mark eene schipbrug deed slaan , die ter beveiliging aan
wederzijde, met eene halve maan gedekt was. Boven en beneden,
die brug, liet Don J u a n , nog een staketsel van palen in de rivier
heijen, om alle gemeenschap te water met de stad af te snijden ,
later scbijnt deze schans vervallen te zijn geweest, althans H e n d r i k
v a n N a s s a u , Stadhouder van Friesland, liet haar in 1637 , toen F r e d e r i k
H e n d r i k , Prins van Oranje, Breda ging belegeren , op nieuw versler-
ken, ook deed hij weder eene schipbrug over de Mark leggen. Deze
schans , die sedert jaren. andermaal vervallen was, is gedurende de
Belgische onlusten hersteld, en is thans een gebastionneerd fort van
vier bastions, met eene natte gracbt oinringd. Zij dekt den regter-
vleugel der aaneengeschakelde linie van defensie, waarvan de linker-
vleugel aan de inundatie van de vesting Breda aansluit.
GROOTE-SLOOT (DE), water in de Zijpe, prov. Noord-Holland.
Zie ZlJPERVAART (OtIDE-).
GROOTE-VEENDER-POLDER (DE), voorm. pold. in Rijnland,
prov. Zuid-Holland, arr. Leyden, kant. en gedeeltelijk gem. Woubrugge,
gedeeltel(jk gem. Alkemade, welke thans als zoodanig niet meer bestaat
, zijnde in onderscheidene deelen gcsplitst. Daartoe heeft onder
anderen behoord de reeds - vroeger vermelde G oog er p o ld e r. Het onder
Woubrugge gelegen gedeelte is verveend , afzonderlijk bedijkt en
droog gemaakt. Een ander, onder Alkemade gelegen gedeelte, is
vereenigd met .een gedeelte van den JLijker polder, reeds vroeger bedijkt
en droog gemaakt; terwijl eindelijk nog een gedeelte onbedijkt
is, en met het onbedijkte gedeelte van den Lijkerpolder vereenigd,
den naam draagt van Gecombineerde-Veender -en-Li j kerpol -
d ers-b u i ten-de-bedi j king.
GROOTE-VEER (HET-), geh. in de beerl. Boxmeer, prov. Noord-
Braband , Berste distr., arr. en 9 u. O', ten Z. van ’s Ilcrtogenbosch,
kant., gem. en J u. ten 0 . van Boxmeer.
Er is bier een overhaal over de Maas , hetwelk aldus genoemd wordt,
om dat men aldaar met rijtuig overgezet kan worden, terwijl men
aan hetKleine-veer ofMa z enburg slechts voetgangers overbrengt,
GROOTE-VEER (HET), veer in Zalland, prov. Overijssel. Zie
E a t e r v e e r .
GROOTE-WAAL (DE-), pold. in Dregterland, onder de Veenhop,
prov. Noord-Holland, arr. en kant. Hoorn, gedeeltelijk gem. Berkhout-
en-Baarsdorp, gedeeltelijk gem. Hoorn; palende N. en 0. aan de
dampte van Hoorn, Z. aan de Naamsloot, W. aan Berkhout.
Deze pold., vroeger een water, dat door eene overstrooming, in bet
jaar 1314 ontstaan is , en in het jaar 1682 bedijkt werd, beslaat,
volgens het kadaster, eene oppervlakte van 37 bund. 14 v. r. 20 v. ell.,
waaronder S3 bund. 41 v. r. 60 v. ell., schotbaar land, als onder
Berkhout, volgens bet kadaster, 27 bund. 83 v. r. 60 v. ell., waaronder
27 bund. 26 v. r. 30 v. ell. schotbaar land, en onder Hoorn,
volvens het kadaster, 29 bund. 30 v. r. 60 v. ell., waaronder 28
bund. 13 v. r. 30 v. ell. schotbaar land. Men telt er 5 h., waaronder
3 boerdcrijen, van welke 2 h. en 1 boerderij onder Berkhout,
en 3 h. en 2 boerderijen onder Hoorn. De G r o o t e - W a al wordt door
eenen molen van het overtollige water ontlast. Het polderbestuur bestaat
uit eenen Dijkgraaf, twee Heemraden en eenen Secretaris.
GROOTE-WAARD (DE) of G r o o tw a a r d , pold. in den Alblasserwaard ,
prov. Zuid-Holland, arr. Gorinchem, kant. Sliedrechl, gem. Noor-
deloos-en-Over-Slingeland; palende N. aan de Botersloot , 0. aan de
Lape-Beemd , Z. aan Hoornaar, \V. aan Over-Slingeland.
GROOTE-WAARD (DE), naam, welken men veel geeft aan den
verdronken Z d id h o l l a n d s c h e - w a a r d , thans de B ie sb o sc h Zie dat woord.
GROOTE WAL, geh. in de vrije heerl. Schagen, arr. en 4 i u. N.
ten 0. van Alkmaar, kant. en \ u. Z. 0. van Schagen, gem. Scha-
qen-en-Burgerhorn ; met 7 h. en 30 inw. _
GROOTE-ZWEN of W o l t e r d u in s - k il , voorm. kreek op Eijerland,
prov. Noord-Holland, welke vóór de indijking van Eijerland van de
Duinkom, ten Z. W. van Eijerlandshuis, afkomende, zieh met eene
oostelijke rigting.in het Hijkskanaal ontlastte j doch sedert, met het
aanwezen , ook zelfs den naam verloren heeft. _ _.
GR00THU1S, voorm. havez. in Twenthe, prov. Overijssel. Zie
G r o o t e n h d i s . _
GROOTHUIZEN, vroegere naam van het d. G r o s t h e iz e n , in Dregterland,
prov. Noord-Holland. Zie G r o s t h o iz e n .
GROOTSLAG (HET), pold. in Dregterland, prov. Noord-Holland, arr.
Hoorn, kant. Enkhuizen, gedeeltelijk gem. Enkhuizeh, gedeeltelijk gem.
Bovencarspel, gedeeltelijk gem. Groolebroek-en-Lntjebroek, gedeeltelijk
gem. Hoogcarspel, gedeeltelijk gem. Andijk, gedeeltelijk gem. JVest-
woud-en-Binnenwijzend, en gedeeltelijk gem. JVervershoof-en-Oudijk ;
palende N. aan de Vier Noorderkoggen, 0. aan de Zuiderzee , Z. aan
den Houtenpolder, W. aan Wester-Blokker en Zwaag.
Deze pold., die reeds zeer vroeg door opgeworpen kadijken beveiligd
en later door de Dregterlandsche kadijken beschermd schijnt te zijn,
beslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van 3960 bund. 2a v. r.
39 v. ell., als : 348 bund. 68 v. r. 8 v. ell. onder Enkhuizen)
470 bund 64 v. r. 39 v. ell. onder Bovencarspel ; 688 bund. 24 v. r.
40 v. ell. onder Groolebroek-en-Lutjebrock; 328 bund. 33 v. r. 90 v. ell.
onder Hoogcarspel; 822 bund. 61 v. r. 43 v. ell. onder Andijk;
291 bund. 81 v. r. 68 v. ell. onder JVestwoud-en-Binnenwijzend, en
612 bund. 28 v. r. 64 v. ell. onder Wervershoof-en-Oudijk. Het
G r o o t sl a g tclt 988 h. en 38 boerderyen onder Enkhuizen; 180 h.
en 34 boerdcrijen onder Bovencarspel ; 37 h. onder Westwoude-en-Bin-
nenwijzend, en 130 h. en 80 boerderijen onder Wervershoof-en-Oudijk.
Hij heeft dertien molens, waarvan , in het jaar 1842, twee ingerigt zijn
tot vijzelmolens en een tot eenen horizontaal schcpradwatermolen, werkende
door de middelpuntschuwende kracht, terwijl in dit jaar (1845)
weder vijf scheprad- tot vijzelmolens zullen worden herbouwd. Door
alle deze molens wordt het overtollige water door twee sluizen, alsmede