“» worden gedöogd.'” — Men noemtdeze overeenkomst gewoonlijk hei
Concordaat. Thans behoort deze hooge heerl. aan het Domein.
Het d. Gebert ligt 4 u. N. 0. van Eindhoven , 2 u. N. ten 0.
van Helmond, aan de Rups,
De par. kerk is een afstammeling van Bakel, en werd in het jaar
1437, önder J ohannes Hynsbergen , Bisschop van Luik, tot eene afzonder-
lijkepar. verheven. Het tegenwoordig kerkgebouw is opgerigt, en onder
de bescherming van den H. J ohannes den Dooper, als martelaar, in
zijne onthoofding ingewijd, ten tijde van den eersten Pastoor Atten-
doren , omtrent het jaar 1480. Het is een groot gebouw, zeer in
de lengte uitgestrekt, rüstende op tien pilaren. De toren staat te mid-
den op het dak der kerk. De klokken hangen echter in een klokkenhuis
van de kerk afgezonderd staande. Op het laatst der vorige eeuw meendc
men aan de Westzijde dezer kerk eenen grooten en zwaren toren te bou-
wen, ook had men daarmede reeds een begin gemaakt en de grondsla-
gen waren in het jaar 1794, tot boven den grond opgetrokken , toen,
wegens de komst der Franschen, dit werk is blijven steken. Onmiddel-
lijk na den Munsterschen vrede , scbijnt deze kerk door de Herv. inge-
nomen en tot hunne Godsdienst gebruikt te zijn geweest. Dan, sedert
bet aangegaan verdrag in 1662, wegens den afstand der heerl. aan de
Ridderorde, is zij aan de R. K. ingeruimd.
De Dominikanen of Predikheeren van het klooster van ’s Hertogenbosch
, na de verovericg dier stad , verjaagd , hadden zieh , in 1639 ,
te Gebert eene woning gebouwd, welke , onder de bescherming en door
de zorg van den Kommandeur , in het jaar 1643 , tot een volkomen
klooster en priorij 'gebragt, en in de orde erkend werd. Maar na den
vrede van Munster, in de twist over de opperheerschappij van Gebert,
waarvan gesproken is , werden de Geestelijken door den Kwartierschout
van Peelland verstrooid en verdreven en de Prior van het klooster met
den Pastoor van Gebert te ’s Hertogenbosch gevangen gezet. De Scholen
zijn nog eenigen tijd door Predikheeren bestuurd geweest , maar
de gemeente der Geestelijken en het klooster is in vollen stand gebragt
te Mechelen , w^ar het wederom vernietigd is , nä den inval van het
Fransche Leger, op het einde der vorige eeuw.
De Herv. hadden hier vroeger mede een kerkje , van torentje en
klok voorzien. Het was eertijds de Kapel van het Dominikaner of
Predikheeren-klooster, welke, nadat dit klooster door de bewoners
verlaten was, in het jaar 1681, aan de Herv. tot hunne Godsdienst-
oefening is afgestaan. Dit kerkje , sedert het jaar 1794 deerlijk in
verval zijnde, dient thans niet meer tot eenig geestelijk gebruik.
Men heeft te Gebert eene Latijnsche school, waarin door eenen
Rector en eenen Conrector , aan een gemiddeld getal van 30 leerlin-
gen wordt onderwijs gegeven. De eerste, die het Rectoraat aan deze
school heeft waargenomen, is. geweest Albertus Strijbos , die in het
jaar 1389, als Pastoor herwaarts kwam , en vermoedelijk in het jaar
1624 , overleden is. Aan deze school zijn onderscheidene beurzen ver-
bonden, welke aan de naarstigte leerlingen vergeven worden. — Men
heeft er eene dorpschool.
Het I n s t i tu u t van Doofstommen, hetwelk hier den 8 Juni)
1830, door den Heer M. van »er Beek, Conrector der Latijnsche school,
was opgerigt, is in October 1840 naar Nieuw-Herlaar, onder St. Mi-
chiels-Gestel, overgebragt.
De Rrdders van de Duitsche orde, hadden . hier een fraai kasteel,
deKommandcrij van Gemert geheeten. Zie het volgende art.
Gebert is de geboortepl., van den geleerden Antonius Torren tin u s
(Antonie van de r Beeke) , ook wel eens Gebertanüs genoemd , f »« VoVb,
als Rector der Latijnsche scholen te Utrecht, na een aantal Latijnsche
dichtstukken te hebben uitgegeven. Ook was de Letter-, Dicht- en
Zedekundige Jo ris Lankveld , meer bekend onder den naam van Georgius
Macrofedius, die in 1588 f , na Rector der Hieronymianen te
Utrecht en te ’s Hertogenbosch te zijn geweest, onder deze gem., op
het kasteel Lankveld , geboren.
Den 6 Julij 1450 verkocht F ilif s I I , bijgenaamd de Goede, Uer-
tog van Braband, deheide omtrent G eb e rt aan de ingezetenen van dat
d. De Spanjaarden plunderden G eb e rt in het jaar 1599 geheel uit.—
In de maand April 1603, werden eenige staatsche ruiters, die de
landlieden in die streeken geweldig plaagden, door Antoni Schets van
Grobbendonk , Bevelhebber van ’sHertogenbosch , omtrent het d. Gemert
in eene hinderlaag gelokt, waarbij dertig van het staten volk en twee
uit ’s Herlogenbosch sneuvelden ; terwijl er ook vele gevangenen en paar-
den binnen de stad gebragt werden. Grobbendonk, ongemeen met
deze overwinning verheugd, deed de wapenen der Officieren, en de
trompetten , met het wapenschild van Prins Maurits, in eene kamer
van zijn huis ophangen , waarin liij vervolgens eene prächtige maaltijd
gaf. ,
In het jaar 1685 leed Gebert zeer veel door eenen outzaggehjken brand ,
welke omtrent 10 0 woningen vermeide.
Den 6 Augustus 1836, werd de mechanieke kaloenspinnenj van
den Heer J. F. de Groot , met alle de daarin gevonden wordende ge-
reedschappen, alsmede de gemaakte en ongdlnaakte katoenen eene prooi
der vlammen.
Er worden in dit d. twee druk bezochte jaarmarkten gehouden; de
eerste, Maandag vöör den 23 April; de tweede, Maandag voor den
21 September. De Kermis valt in Zondag na den 29 September.
Het wapen van deze gem. bestaat in een veld van goud , beladen
inet een kruis van zilver, op het midden een schild van zilver, beladen
met eenen opstijgenden arend van sabel (zwart).
GEMERT (KOMM AN DE RI J-V A N -), voorm. kasteel, van de Ridders
der Duitsche orde , in de Meijerijvan 's Hertogenbosch, kw. Peelland,
prov. Nöord-Braband, Herde distr., arr. en 4 u. N. O. van Eindhoven,
kant. en 2 u. N. ten 0. van Helmond, gem. Gemert.
Het is een groot en schoon gebouw, gelegen in zijne graebten ,
met aangename plantaadjen, en diende vroeger tot eene verblijfplaats
van den Rentmeester en tevens van den Kommandeur der Duitsche
orde. In dit gebouw, dat uitwendig geene aanmerkelijke veranderin-
gen ondergaan heeft, is thans eene mechanieke katoenspinnerij ge-
vestigd. Door de antieke poort op het voorplein dezer kommanderij
gekomen , ziet men , dal het kasteel door onderscheidene huisgezinnen
bewoond wordt. Het wordt thans in eigendom bezeten door den Heer
Van Riebsdiik , woonachtig te Tiel.
GEMERTSCHE-PEEL , dat gedeelte van het moeras de Peel, in de
Meijerij van ’s Hertogenbosch, kw. Peelland, prov. Noord-Holland,
hetwelk tot de gem. Gemert behoort, ‘
GEMESHOFF , uitgebreide pachthoeve in de^ieerl. Beaufort, grooth.
Luxemburg. Zie Gebenerhoe.
GEMOERA, d. in Oost-Indie, ophet Sundasche eil. Java, res. Baglcn.
GE10NDE, voorheen Gebundt of Gebunde , d. in de Meijerij van
’s Hertogenbosch, gedeeltelyk kw. Oislericijk, gedeeltelijk kw. Peelland,