blaauw zand: elders en wel het grootste gedeelte dezer gem. bestaat
echter uit eene zandige klei, niet ongeschikt voor de vetweiderij.
De Iierv., die hier ruim 2000 in getal zijn , behooren tot de gem.
Eenrum-Pieterburen-enrW ierhuizen en Westemielund-en’-Saaxumhuizen.
De R. K., van welke men er 180 aantreft, worden tot de stat. van
Bedum gerekend en gaan op den Horn ter kerk.
Er zijn in deze gem. 3 scholen, als : eene te Eenrum , 6ene te
P ie te rb u r e n en e6ne te W e s te rn ie lan d .
Het d. E en rum of Een drum , oudtijds ook wel En e rum of Eme-
bum gespeld, ligt u. N. N. W. van Groningen, $£ tu W. N.
W. van Appingedam, 2 u. N. W. van Onderdendam, op eene wierde.
Hoezeer afgelegen, is het eene niet onaanzienlijke plaats , waartoe ook
de geh. Op d e nH a n d e r, de Horn en de S tre e k behooren.
De inw. van Een rum , die bij Emo onder den naam van Emerenses,
Ernerenses of Enerheimers vermeld worden, hadden in vroegere tijden
onder die van Hunsingo het meeste aanzien.
DeHerv., die hier 900 in getal zijn , maken eene gem. uit, welke tot
de klass. van Middelstum, ring van Winsum, behoort. j De eerste, die
in deze gem., bij welke tot in het1 jaar 1634 Mensingeweer was
gevoegd, het leeraarambt heeft waargenomen , is geweest A n d re a s Al-
h a r d i of A e h a r d t , die in het jaar 1391 van Upleweert in Oost-Friesland
herwaarts beroepen werd, doch eerst in 1393, na de reductie, vast Predikant
te E e n rum schijnt geworden te zijn. Wegens ontstane onlusten
deed bij, in het jaar 16Ö6, afstand van zijne dienst. Onder de later hier
gestaan hebbende Predikanten vinden wij vermeld den, door de vervolgin-
gen, waaraan hij, in het jaar '1787, toen hij hier Leeraar was, heeft
ten doel gestaan, vermaarden G e r r i t J a c o b G e o rg B a c o t , later gepro-
moveerd in de Regten aan de Hoogeschool te Groningen ; vervolgens Lid
van het departementaal geregtshof te Groningen en sedert 1811 van het
hooge geregtshof te ’s Gravenhage, waar hij overleden is ; alsmede den
Natuur- en Landhuishoudkundige Jac o b u s A lb e r tu s U ilk e n s . Het pa~
tronaatregt behoort aan het adell. geslacht van A lb e r d a van D ijk s t e r h u i s .
Aan de kerk is veel duifsteen. Het is een ruim en fraai gebouw, dat
vele eigene fondsen heeft, en , sedert het jaar 1817 , voorzien is met
een groot en goed orgel, vervaardigd door N. Ä. Lohman en Zonen, ter-
wijl het beeidwerk van A. W a l l e s is. In eene der balken, boven het
verwulfsel, leest men, ingesneden: Jeva H. L. anno 1396. De hooge
en fraaije koepeltoren, welke in het jaar 1632 voltooid werd , is ge-
heel van steen opgetrokken $ van onderen vierkant, van boven achtkant
en met een rood koepeldak en luchtige kroon voorzien. Hij heeft
klok en uurwerk en vier wijzerplaten en dient den schippers op de
Wadden ten bake. Deze toren werd, in 1823 , door den bliksem getroffen
, maar de brand gelukkig geblutcht. In den toren wordt
nog eene zeer ruw bewerkte doopvont bewaard, welke eene, hooge
oudheid kenmerkt. Men heeft er een« dorpschool.
Onder dit d. ligt een streek laag bouw- en weiland, de A a g t ge-
noemd, hetwelk men vermoedt, dat voorheen een meer is geweest.
Men vindt in den omtrek vele hoogten en overblijfselen van dijken,
j a , zelfs van oude Heidensche grafheuvelen, waaruit vele brokken
van lijkhussen zijn opgedolven. Ook in de wierde, waarop het d. ge-
bouwd is , vindt men, op 3 of 6 voet diepte, veelal koemest en te-
vens gebroken urnen.
In 1231 heeft dit d. met Uith u iz en , toen misschien onder Fivelgo,
grooten twist gehad, over de aanslibbende landen, welke beslist werd
door de groote vergadering hij den Upstalsboom, ten voordeele der
Uithuizers ; doch waardoor aanleiding gegeven werd , vermits de Een-
rummers zieh aan die uitspraak niet wilden onderwerpen, en doordien
Fivelgo zieh daarmede vereenigde, tegen die van E e n rum , dat de oorlog
tusschen Fivelgo en Hunsingo, waarbij zieh Groningen en andere land-
schappen van dit. gewest voegden, op nieuw met hevigheid uitbarstte,
nadat men sedert eenigen tijd vrede genoten had (1 ).
In vroegere tijden , althans in 1 4 1 3 , woonden onder E en rum vier
broeders van het geslacht F r a t am a , namelijk : L u d o l f , B e r o o l , M e i-
h o ld en P o p ro F r a t a m a , wier adellijke huizen, in de inlandsche be-
roerten , alle verwoest zijn.
EENRUM, geh. in het Wold-Oldambt, prov. Groningen, arr. en
H u. W. ten N. van Winschoten, kant. en 1J. u. O. van Zwidbroelt,
gem. de Scheemda, onder het d. de Eexla.
EENS , naam, welken het landvolk meestal geeft aan het d. E d e n s ,
prov. Friesland, kw. Westergoo, griet. Hennaarderadeel. Zie E d e n s .
EENSCHET, naam, onder hetwelk het d. E n s c h o t, in de Mei-
jerij van ’s Hertogenbosch, kw. Oisterwijlc, prov. Noord-Braband
wel eens voorkomt. Zie E n s c r o t .
EENSTRA , landh., prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Idaar-
deradeel, arr. en 2^ u. Z. van Leeuwarden, kant. en £ u. N. W. van
Rauwerd, | u. W. ten Z. van Idaard.
Het beslaat, met de daartoe behoorende gronden, eene oppervlakte
van 1 8 bund. 3 7 v. r., en wordt thans in eigendom bezeten door de
erven van wijlen den Heer P. A. B e rg sm a , te Wirdum..
EENUM of Enum , d. in Fivelgo, prov. Groningen, arr., kant. en
y - ten van Appingedam, gem. en | u. Z. van ’t Zandt.
H e t lig t zeer a a n g e n a am ; v o o ra l z ijn d e ge z ig ten op de d rie hooge
b o om n jk e wie rd en b e k o o r lijk ; w a n t men Sta a t h ie r 1 7 £ , 1 7 | en 1 8G ro n .
v o e t (3 ,2 3 e i l .) , boven de om lig g en d e la n d e rije n .
Men telt er 3 0 h. en 1 3 3 inw., die meest hun bestaan vinden in
den landbouw. De grond bestaat er grootendeels uit besten zavel-
en kleigrond, doch naar den kant van Oosterwijtwert is hij zeer klei-
achtig, van de zwaarste soort, knik genoemd.
De inw., die hier allen Herv. zijn, maken eene gem. u it, welke
tot de klass. van Appingedam, ring van Loppersum , behoort. Deze
gem. werd sedert de reductie tot in het jaar 1 6 2 0 , door den Predi-
kant van Leermens bediend, doch kreeg toen een eigen Predikant,
m W e s s e l S o g e lm an , die in 1 6 2 8 naar Leermens vertrok. In 1 8 1 9
werd Eenum kerkelijkmet Oosterwytwert vereenigd ; doch, in 1 8 3 9 ?
weder daarvan afgescheiden, en maakt sedert dien tijd nogmaals eene
atzonderl.jke gem. uit, welke tot eersten Leeraar gehad heeft C o rn e lis
x ja s s e n s R e i s e r , die er nog Staat. De kerk is een fraai gebouw, met
eenen gedenksteen , ter eere van den Heer R e in t A lb e r d a v a n Eenum
die m het jaar 1 7 2 4 overleden is. Toen Eenum nog met Oosterwiit-
w e rt vereenigd was, werd daarin maandelijks drie reizen dienst ge-
daan , doch nu het een eigen Predikant heeft elken Zondag. Op het
westemde dezer kerk Staat een klein spits torentje.
bezochl rpSCh° 01 W°rdt gemiddeld door een 8etal van 20 leerlingen
vooral | h breeder TCrmdd in den S ta a t van Stad m Lande, D. I , M. 5 9 , en
j Dr ie s s en , Monimenta Groningana , pag. 68.