nedergeslort, zoo merkten men tegen den middag , dal er reden was
om te vreezen , dat de sluisdeuren het geweld van den vlocd niet langer
zouden kunnen wederstaan, das. werd er door deskundigen , zoo
met schoorbalken als andere middelen , reeds alle mogelijke voorzorg
in het werk gesteld, doch met het afnemen van den vloed, week
het dreigend gevaar mode.
ßij de omwenteling van het jaar 1787 , hadden te G oeda hoogloo-
pende opschuddingen plaats , de hollende losbandigheid woedde legen
de Patriotten, met uitgelaten geweld van plünderen cn mishandelen,
zoodat geen dier partij zijn leven veilig was, en de regering er zelf
niet voor durfde instaan.
Op deit 17 November 1813 had de geest der Burgerij van G otoa zieh
stellig verklaard voor den opstand, welks uitbarsting in andere plaatsen
door de zwevende geruckten , welligt zelfs met eene aanmerkelijke vcr-
grooting , was verspreid geworden. De Keizerlijke overheersching had
zieh, lot nadeel van alle hare fabrijken en daardoor tot algemeene ver-
arming, al te sterk dpen gevoelen , om niet bij de allereerste uitboe-
zeming van verlossing, eenige uitersten te doen vreezen. De Maire
J. E. L jgtvoet van L e e ew en oordeclde het alzoo pligtmatig, zijne
vermaning tot voortdurende orde, op den volgenden dag, te doen
verzeld gaan van de vestiging van een tussckenbestuur, naar den geest
des tijds gevormd. Een viertal oüde Regenten, door hem benoemd ,
namcn gereedelijk hunhe zitting, en hoezeer al door de nabijheid van
Dordrecht en bedreigde aanvallen, van tijd tot tijd geprangd, onder-
steunde zij de maatregelen des algemeenen bestuurs door eene getrouwheid,
welke, daar zij met voordeel werken moest, allerwege eene onderschei-
dende en loffelijke melding verdiende.
Het wapen van G oeda bestaat in een veld van keel (rood), heladen
met eenen paal van zilver, ter wederzijden vergezeld van drie zespun-
tige starren van goud , staande in den zin van den paal; het schild
gedekt met eene kroon van vijf fleurons, alles van goud en omgeven
van eene doornen kroon. Voorts vastgehouden door twee klimmende
leeuwen in hare natuurlijke kleur en daargnder de oude zinspreuk:
■per ardua ad aslra, of volgens eene andere lezing per aspera ad astra
(d. i . : door de doornen tot de sterren , of, volgens de uithreiding
van dit thema: de rampen dezes levens berciden ons voor de za-
ligheden van het volgcnde); sommigen houden de paal voor de lieldere
hemelstreek, den melkwcg genaamd, die wel bij sterren voegen zou.
Ook verhaalt men, dat Vrouw J acoba zieh, in haren grootsten tegen-
spoed, te G oeda ophoudende, het wapen met eenen doornen krans
versierd zou hebben. Anderen willen, dat de balk en de paal in alle
wapenen en ook hier, een teeken is , dat de stad van eenen waterstroom
doorsneden wordt. ln de oude zegels der stad stonden slechts twee
sterren , doch in 1616 werden er zes in geplaatst.
GOUDA (SLOT-TE-), voorm. kast. in het balj. van Gouda, prov.
Zuid-Holland, te Gouda, in de Spiegelstraat.
Het is , volgens het algemeene gevoelen, omtrent het jaar 1330,
gesticht door Graaf J an vas B eaumont, den zoon van W illem II, Graaf
»on Henegouvcen en Holland, welke, van zijnen ouderen broeder,
Graaf W illem III, bijgenäamd de Goede, uit de goederen van Hol-
landsch heerlijkheden, G oeda enSchoonhoven ten uitzet bekomen
hehbende, aldaar dit slot stichtte en er zijn intrek nam. Hoewel
sommigen meenen , dat het veel ouder dan de stad zelve geweest is,
en reeds bcstond, eer de, IJssel hedijkt was of Ter Goude zijn aanwe-
GOU.
zen had Het Was groot en prächtig; en dewijl het als midden in Holland
lag, hebben de Staten , daarna , als wanneerdie beide heerlijkheden
bij uiisterven van dit huis, met Graaf G e i d o , in 1396, in den boezem
van Holland waren teruggekeerd, ’s lands handvesten en brieven , als
de plaats der meeste yeiligheid, aldaar in bewaring nedergelegd , waarna
zij , in April van het jaar 1890 , naar ’s Gravenhage overgebragt werden.
Ook was het gemelde slot de voornaamste sterkte van G o e d a , en had het
tolregt van alle de voorblj en doorvarende schepen. Doch toen in het
jaar 1438, de stad door eenen feilen brand, hijna geheel vernield
werd, is ook dit slot zeer beschadigd geworden , zoodat naauwelijks
meer dan een toren daarvan was staande gebleven.
Het S l o t t e G o ed a , heeft meermalen tot een gevangenis van voor-
name personen gediend. Toen men echter in het jaar 1377, te G o ed a
vernam dat er onderscheidene sloten in de Nederlanden gesloopt waren ,
besloot de wcthonderschap, dit slot insgelijks te doen afbreken. Men
gat er den Slotvoogd v an S w i e t e n , die toen te Vianen was, kennis
van doch eer men zijn antwoord bekwam , had de burgerij het slot
reeds om verre gehaald tot op zekeren toren na, welke eerst voor
weinige jaren is afgebroken en waarvan de muren bevonden werden
j l V’ ^ ddl en zoo hard te wezen , dat schier al het gereedschap
der sloopers er op afstiet. De grond is sedert het eigendom van
bijzondere personen geworden, die er burgerwoningcn hebben gehouwd.
h /j j A-- naam, onder welken de stad G o e d a , prov. Zuidrnr*
he vroeSere schrijvers veelal voorkomt. Zie G o e d a .
rr l °f GoDDEtiBERG» voorm. adell. huis hinnen de stad'
lUrecht, aan de weslzijde der Oudegracht niet verre van de tesen-
woordige Stadhuisbrug.
GOUDENBERGSCHE-MOLEN, wind-korenmolen in de Baronie van
Breda pnv.Noord-Braband, arr. en u. Z. van Breda, kant. en
l 5 u. Z. van Gmneken, gem. Ginneken-en-Bavel, te midden der heide .
onder Ulvenhout.
GOUDEN-BODEM, voorm. landh., prov. Friesland, kw. Westerqoo,
gnet. rrymbritseradeel, arr. en kant. Sneek, | u. N. W. van Smalle-
Orugge, waartoe het behoorde.
GOUDEN-BOERS, voorm. landh., prov. Friesland, kw. Westerqoo,
w 6 l i y™,r^‘seradeel, arr., kant. en J u. Z. 0. van Sneek waartoe
het behoorde.
GOUDENPOEL, water, prov. Friesland, kw. Westerqoo, griet.
frymbntseradeel, 0. van het d. Zandfirde. . , *
GOUDENPOLDER, gewoonlijk Goewepoldek geheeten, pold. in Stuats-
laanderen, in het Frye van Sluis, prov. Zeeland, arr. Middelburq,
kant. Uostburg, gem. Hzendijke; palende N. 0. en 0. aan den Mau-
ms-poider Z. aan den Vrije-polder, Z. W. aan den Ouden-Passegeule-
n! a ’ Y ', en N- aan de Briigsche-Dijklanden f welke drie laatstge-
h“ a Zijn Van den Prins-Willemspolder,
nnldf Waterlandkerkje staat op en . aan den dijk, welke dezen
p aer van den Oude-Passegeulepolder scheidt. Eene geheele rii hui-
IpV l e" , n dijk> in ¿en Goedenpoldeb , schijnen tot dit dorp
ehooren, hoewel zij alle burgerlijk gem. IJzendijke ziin; maar de
rvormden , en dit zijn de inw. bijna alien , behooren kerkelijk tot
oDDprvl^t i er Je- Deze jiold., beslaat, volgens het kadaster, eene
telt Oft t! V3n 61. bund- 93 v‘ r ’’ 4 v‘ e11- alles schotbaar land :
steen.n u ’ ,waaro,nder 2 boerderijen , en wordt door middel van eene
nen ticul m den Mauritspolder van het overtollige water ontlast.