G R Y N , v o o rm . b ,, p ro v . L riesland, op b e t e il. Grind. Zie Grmß,
GRY NDE, oude n a am v an h e t v o o rm . e il. Grind , te n öi. N. W . v an
d e F rie sc b e k u s t. Zie Grikd.
G U A D A LO U P E , k o ffijp la n t. in Nederlands-Guiana, k o l. Suriname,
a a n d e Beneden-Commewijne, l e r re g te rz ijd e in h e t a fv a ren j p a len d e
b o v enw a a rts a a n d e k o flijp la n t. M a rie n b o s c h , b en e d e nw a a rts a a n de
k o ffijp la n t. F r e d e r ik s d o rp ; 7 2 8 a k k . g r o o t; m e t 1 6 1 sla v en . De
U eg e rs n oemen h a a r Spie rien .
G I JA F FO , s t. in A frika, in Opper-Guinea, a an d e Goudkust. Z ie
CoMMAltl.
GUA JA N A , la n d in Zuid- Amerika. Zie Gqiana.
G U E B L IN G E N , d . in d e h e e r l. Koerich, g ro o th . Luxemburg, Zie
Goeveiing.
GUE LD R E (L A ) , F ra n s c h e n a am v a n de p ro v . Gelsehlakd. Z ie d a t
w o o rd .
G U E LR E (L A ) , F ra n s c h e n a am v an h e t h e r t. Gelder, Zie d a t woord.
G Ü EU L L E , Fransche naam van het d . Geüi, , in het Land ran
ralkenburg , p ro v . Limburg. Zie Gr.e i . ,
G U EU L L E (L A ) , F ra n s c h e n a am v an de r i v . de Geul , p ro v . Limburg.
Z ie Gebe (De).
G U IA , s t. in Afrika, in Opper-Guinea, a a n d e Goudkust, 8 0 m .
JN. 0 . v a n Coumassi.
H e t is de h o o fd p la a ts v an h e t k o n . B o u ro u n , een d e r s ta te n van
A s sian te e .
GUIANA . d oor sommigen G b ija s a , ook Güajana cn Güjana g e sch re -
v e n , la n d in Zuid-Amerika, 4 0 0 m ijle n lä n g s de k u s t zieh u its tr e k -
k e n d e , to ss c h e n d en O r in o c o , de Am a zo n en -riv ie r en Nieuw-Gre-
n a d e , o f tn s s c h e n 8° 2 0 'N. B ., en 3 ° Z . B ., en tn ss ch en 82° 3 2 ' 1 4 "
1 W - L . g e le g e n , en eene op p e rv lak te van m e e r
d a n 3 5 ,0 0 0 v , m ijl. b ev a tten d e .
H e t s c h ijn t h e t e e rs t in 1 4 9 9 do o r Alonzo Ojeda , en J uak de ba
Coza b e zo ch t te z ijn g ew o rd e n , in e t w e lk e zeelieden zieh in h e t voor-
g a a n d e j a a r Ahekicus V espbcibs h a d vere en ig d , cn n u door opsto-
km g v a n den Bisschop van B a ja d o z , die eenen pe rsoonlijken h a a t te -
g e n Colbmbbs g e v o e ld e , in zee s ta k e n , om den roem van den bero em -
d e n la n d o n td e k k e r e en ig e rm a te te fn u ik e n . Z ij moeten d a n op de
h o o g te v an d e Orinoco g e ian d z i j n , waarop Americos zieh d e eer
to e e ig e n d e v a n d it werelddeel n a z ijn en na am te no em en . Nohnez
Baiboa b e zo ch t h e t v ijf jä r e n l a t e r , en g a f e r een m e e r n a auw k e n -
r ig h e r ig t v a n . T u ssch en d rie g ro o te riv ie ren , de reeds genoemden
e n d e Rio N e g ro , b enevens d en Oceaan gelegen , v o rm t h e t genoeg-
z a am een e i l a n d , en k a n w a t de v ru c h tb a a rh e id v an den g ro n d
a a n g a a t , m e t d e gezegendste stre ek en van d en a a rd b o l w edijveren.
B e lu c h tsg e ste ld h e id is e r zek e r de zachtsle. v a n a lle lan d en tu ss c h e n
d e k e e rk r in g e n . Zeewinden verk o e len e r a an d en b u ite n k a n t des
da ag s d e lu c h t , w aardooc de d am p k rin g v e r f r is c h t, en de w ä rm te
g em a tig d w o rd t. Van ’s morgens 8 o f 1 0 u r e , to t ’s avonds 6 u r e ,
n e e r s c h t h ie r een oostewind ; doch ’s avonds en ’s n a c h ts w o rd t de
Ju c h t d o o r d ik k e m is t en u itwasemingen , d ie alsdan boven h e t la n d
b lijv en h a n g e n , k il en ongezond g em a a k t. De w ä rm te k lim t soms
to t 8 4 ja 9 0 g ra d e n , m a a r b lijft gewoonlijk tu ss ch en 7 3 en 8 4 g ra d e n ,
l t l -F sl.ecilts lwee ja a rg e tijd e n , h e t drooge en h e t n a tte ,
welke e c h te r in v i e r , n am e lijk in twee drooge en twee n a tte ve rd e e ld
w orden. De k le in e regens worden door cen lie e t ja a rg e tij g c v o lg d ,
6h h ie rn a k omen vim M a a rt to t J u n ij , d e zware re g e rts , d ie w e d e r
d oor een d ro o g , m ä a r h e e t ja a rg e tij gevolgd w o rd en . De v o c litig h ek l
d u u r t e c h te r v o o r t , en d e o v e rg an g van h e t eene ja a rg e tij to t h e t
a n d e re , is a ltijd v an zware onweders v e rg e z e ld . De o o rsp ro n k e lijk e
inw o n e rs k u n n e n so tn tijd s h e t ongezonde k lim a a t n ie t w e d e r s ta a n ,
m in d e r n o g de N e g e r s , m a a r h e t a lle rm in s t de E u ro p e an e n , b ijzo n d e r
d e m a tro z e n , d ie do o r eene o n g eregelde levenswijze d it n o g v e re rg e re n .
E v enw e l is G ü i a h a , in d e la a ts te 8 0 j a r e n , z e e r in g e zo ndheid ent
g e s e b ik th e id to t bew o n en , ook door E u ro p e a n e n , to e g e n om e n , b lijk e n s
d e m in d e re ste rfg ev a llen . De o orzaken v an dezen m e e r g ü n stig en S ta a t
m o e t g rootendeels g ezöcht worden in de m e e rd e re o p ru im in g v a n bos-'
se h en a a n d en z e e k a n t en d a a rd o o r m e e r vrije d o o rstro om in g v an
lu c h t en w in d .
De zee län g s de k u s t i s , d oor h e t d a a rin gespoelde slib van d e
m en ig v u ld ig e r iv ie r e n , z e e r o ndiep g em a a k t. V o o rts is e r h e t w a te r
a a n d en z e e k a n t b r a k a c h t ig , waarom h e t l a n d , z e lf a ld a a r a a n g e -
s lijk t s c h ijn t te z ijn . De g ro n d i s , vooral län g s de k u s t , v l a k , m e t
d ik k e bosschen b e z e t, en door vele b e k en en r iv ie re n , die v a a k o v e r-
s tro o irte n , d o o rsn e d e n , waa rd o o r u itg e s tre k te m oerassen o n ts ta a n . T o t
op e en en g ro o ten a fs ta n d v an de k u s t h e e ft men geene b e rg en v a n
a a n b e la n g . Meer la n dw a a rts in w o rd t de g ro n d h ooger en h e e ft ro tse n
en h ergen , welke la a ts le n vele m in e ra le n b e v a tte n , en door z e e r v ru c h t-
b a re d a len afgebroken w o rd en . Yo o r h e t overige hee ft h e t la n d ste eds
e e n a an g en a am a a n z ie n ; d e boomen zijn a ltijd m e t bloesems o f v ru c h -
te n b e l a d e n ,'e n alles v e rto o n t eene h e e rlijk e len te . V a n v o r s t, sne euw
o f h ag e l h e e ft m en h ie r n im m e r een ig bewijs g evonden , zoo d a t d e
in b o o rlin g en m o e ije lijk k u n n e n gelooven , d a t h e t w a te r s tijf k an word
en en als ijs iem an d zonde k u n n e n d ra g e n .
De v o o rn a am ste riv ie ren v an G u i a n a e n tsp rin g e n op de b e rg en in
h e t b in n e n la n d , en v a llen in den A tla n tisc h e n o c e a a n , te rw ijl h e t
la n d tev en s d o o r eenige ta k k e n v an d e O r i n o c o en de A m a z o n e n -
r i v i e r bespoeld w o rd t. T o t de h o ofdrivieren b ehooren d e .E s s e -
q u e b o , de D e m e r a r y , de B e r b i c e , de C a n j e , de C o r r a n t i j n ,
de N i c k . e r i , de C o p e n a m e , de S a r a m a c c a , de S u r i n a m e ^
de C o m m e w i j n e , de' C o t t i c a , de Ma r a w i j n e en de C a y e n n e ,
w a a rv a n de v ie r e e rste n t o t E n g e lsch -G u ian a beh o o ren en b e v a a rb a a r
z ijn . De C o r r a n t i j n is de g ren sriv ie r tu ss c h e n B rits c h - en N e d e r - '
l a n d s -G u ia n a , in welke la a ts te de N i c k e r i , de C o p e n a m e en de
S a r a m a c c a g e d e e lte lijk , en de S u r i n a m e en de C o m m e w i j n e
h ooger b ev a a rb a a r zijn . De Ma r o w i j n e is d e g re n s riv ie r tu s s c h e n Ne-
d e r la n d s - en F ra n s c h -G u ia n a , doch i s , ofschoon vrij la n g en b r e e d ,
e c h te r te ondiep en te veel m e t e ilan d en en k lip p en o p g e v u ld , om
v o o r d e E u ro p e an e n v an een ig b e la n g te z ijn . De C a y e n n e is in
F ra n s c h -G u ia n a . Aan a l de b ev a a rb a re riv ie ren zijn k a n to re n d e r
E u ro p e a n e n , en de oevers zijn m e t su ik e r-, k o flij-, k a to e n - , in d ig o -
en c a c a o p la n ta ad jen b e d e k t, lie tw e lk een h e e rlijk g ezigt o p lev e rt.
In h e t r ijk d e r d ie ren h e e ft men e r : b o s e b sp in n e n , zoo g ro o t a ls 'e e n e
m a n s h a n d , die zelfs k le in e vogelen v e rslin d en , en wier beet zeer g e -
v a a r lijk i s ; vele sc h o rp io en en ; o n d ersche idene soorten v an s te k e n d e
v lie g e n , als : m ompieren en m u sk ie ten , de E u ro p e sch e m u g g en ; a ls -
m ed e wespen en bijen ; te rw ijl de ru p se n en m ie ren soms geheele p la n t-
soenen en geheele gebouwen v erwoesten. V e rd e r v in d t m e n h ie r : v lin d e rs ,
zoo g ro o t a ls e en m id d e lm a tig e v o g e l, die door h e t v e rb lin d e n d s t a z u u r
sc h itte re n j s c h a a l-in s e c te n , wier p h o sp h o rie k e , s te rk lic h le n d e b u ik en