bnrgers gewoon, wanneer zij naar het veld trokken , en als zij weder
terug kwaraen de godsdienst te gaan booren. Ook vindt men vermeld
, dat de misdadigers , ter dood veroordeeld , in deze kapel de
laatste mis hoorden, op welken tijd al de Magistraatspersoncn, in
huime plegtgewaden, daar tegenwoordig waren. In deze kapel werd
de onderbandeling met den Hopman M a r in u s B ran d , op den 26 Junij
des jaars 1672, wegens de overgave der stad, v.oltrokken, zoo dat zij
toen nog ,in wezen was. Zij had eenen eigen Kapellaan ter verrjgting
van de godsdienst. De H. Gees'tkap e l, later de L.atijnsclie school,
tbans vervangen door de Yleeschhal, in de Arkelstraat; en eene .Kapel
aan de westzijde, naast de Lage-Arkelpoort, hadden ook eenen eigen
Kapellaan en goede inkomsten, maar van de laatste is de tijd der
stiehting, naain .en Schutsheilige nergens te vinden
Men had in Gorinchem ook de navolgende Kioosters : ¡het Minder*
b.ro ed erklo oste r , in de Arkelstraat, waarvan de gebonwen thans
dienen tot burgerwoningen ; bet Zusterhuis of St. Aguiet tinkloos-
t e r , op bet Zusterhuis, aan den hoek v.a-n de Roerenstraat , waarvan
de gebouwen thans dienen tot particoliere woningen., en het Begijn-
hof , in de Haarstraat, waarvan de gebouwen tbans tot het Z ¡ehen-
Gasthu.is, de Yerpleging van Krankz innige n en het Onde-
Vr o u w en hnis dienen.
.'De Sy n a g o g e , in de Kwekelstraat., in bet jaar 1811 en 1812,
gebouwd, ,en den .29 Mei van laatstgemelde jaar ingewijd, is een klein
doch net en allezins doelmatig ingenigt gebouw met een liouten torentje.
\66r dien tijd bestond er eene Synagoge op den ffavendijk, welke
den 20 Jung des jaars 1.817 was ingewijd .en vroeger onder anderen
.eene Doopsgezinde k e rk geweest is (.zie hierboveu); terwijl de
Israelieten zieh tot dien tijd van gehuurde lokalen hadden moeten bedienen,
De liefdadigie .gestichten zijn : het .Zieken-Gasth ui s , bei- ¡Oiide-
Mannenhui s , het -O.u.de - Vrou wo nh u is ., het D.lak.pni e-Arm-
l iuis , het AVe.eshuis en bet Pes thui s , ’
Het Ziek.en-Gasthuis , in de Mmtrstraaf, is in bet jaar 1698
opg.ecigt, waartoe men een gedeelte der gebouwen van het Beggijnenhof
innam. Yan dil Beggijnenhof, is bet jaar der stichting niet met
zekerheid op te gesen , hoewel bet zeker gaat, dat een der Heeren v a s
A r k e l , daartoe eenige buizcn heeft .afgestaan, . Ook. schijnt het, dat het
buis, hetwelk het beginsel van het ßeggijuhof geweest is , in het jaar
1391, reeds in wezen was , en toen uit onderscbeideoe kleine woningen
bestond, in welke.eene of twee maagden bijeen woonden , die daar
.ook weder uit mogten gaan. In hetzelfde jaar 13.91, is men begonnen
de kerk en het.klokbuis \te bouwen. De kerk volbouwd zijn de, werd
den 13 December van het jaar 1422, zijn de de dag van Sy. L u c ia ,
op het verzoek van Yronwe Jacoba van B e i je r e n , Grayiu. rau Holland j
door F e e d e e ik v a s B l a n k en h e im , den een en vijftigsteu Bisschop van
Utrecht, tot eene parochiale kerk yerheyen. Ydor dat bet tegenwoor-
dige gasthuis werd gestiebt, had men een gasthuis in de thans daar-
naar nog genoemde Gasthuisstruut, betwelk .yeeds voor bet jaar 1300
in wezen was. Dit gasthuis had zijne eigene kapel, ter eere van de
H. E l is a b e t h ingewijd, welke door eenen eigen Kapellaan bediend
werd, die er dagelijks de mis moest lezen en de kranken de H. Sakramenten
toedienen. Bij dit Gasthuis stend een Bouwhuis , zpo dat
de armen hier van melk en boter enz. voorzien werden. Dit huis
werd paderhand tot een Beijaard, of hnisvesting voor arme vreemde-
lingen gemaakt, welken er twee ofdrie nachten mogten hijisvesteu en
des avonds een inaal eten kregen. Dit Gasthuis werd, in het jaar
1399 , tot buijgerwoonhuizen verbouwd, welke neg,in wezen zijn ; terwijl
de poort, welke tot ingang gediend beeft, nog in de Gasthuisstraat
bestaat, en thans tot berging der hrandladdcrs dienende, mede eenen
uitgang heeft aan de .noordzijde in de Kerkstraat. Aan het tegenwoor-
djge Zieken-Gasthuis, waarvan de uitgang in het jaar 1808 vernieuwd
is, zoo als zulks daarhovenis aangeduid, leest men op .eenen steen in
den .gevel, ter linkerzijde :
D e s E hm en w i l t G ed en k en
!To.T C a RITATEN Jh Y. I jEViES
So Sal V . G o d t V o o h s po e t
O p d e r E e h d en G ev en
W a nt w ie d en H ong er ig h en
S p i j s t d en N a e c k t e n C l e e t
D ie is d ie C roon d e s
L ev en B e r e e d t .
A l s m en S c r e e f f 1617
I n ’i G em e e n
H e e f t P e t e r M a e s h i e b a a n
G e l e g t d e n e h e s t e n - s d e e j l .
Het 0 ud.e Manneohuis., in de Molenstraat, schijnt in het jaar"
1442 gesticht te zijn, want den 3 Augustus van dal jaar , schonk
de huisvrouw van M b h t b n S ch o d t en s , S t i in d e l t genaamd , ten dien
einde een huis in de Molenstraat. Ben 10 Januarij .1498 droeg
H en d b ik Y o l k ie b J a n s z . aan dit .oude Mannenhuis «en huis pp, daarbij
staande, dat voorts tot eene kerk werd ingerigt. In dit kerkje werd
weleer, door eenen Kapellaan, dagelijks de nais voor de oude mannen
gdezen, die ihen ook hij ziekte de H. Sacramenten toediende. Onder-
scheidene liefdadige burgers .hebben dit Mannenhuis met yerschillende
goederen beschenken. Tlians.is het een zeer geschikt gebouw met ruime
vertrekken , waarin oude mannen voor niet worden opgenomen , of-
schoon men zieh daarin ook, voor eene zekere som , kost en onder-
boud koopen kan. In dit gebouw is mede de S paar bank en de
L eesbibliothe.ek van het Depar tement Go.rin.ch.ein d e r Maat-
schappij : Tot Nut van ’t Algemeen gevestigd.
Het Oude Vrouwenhui s , in de Haarstraat, is , volgens som-
migen, in het jaar 1607 , volgens anderen , in bet jaar 1604 gesticht,
en daarin wordt een twaalftal oude vrouwen boven de vijftig jaren on-
derhouden en van levensmiddelen voorzien. Boven de poort van dit
gebouw .leest men:
G o d v bd c h .t ig O d derdom
d e r a f g e l e e f d e v r o dw e n
H ie b h u y s t u w s t u t u w s t e u n
Ü W TROOST UW VAST VEBIBOUWEN
E n M a a k t u S a u g s e l f s
J n -u w b e d r o e f d e Sta a t
T e b w i j l u G od nog M en sc h
In uw.e n o o t v e b l a a t ,
Dit g e stieb t bezit onder anderen twee buitenwaarden aan de G in g e ,
en ,is het m ecst gezegende m e t tijdelijke goederen onder d e godsbuizen
van G o r i n c h e b .
Het D j a k om ie -A rm .e p b .n is d e r H e j r v o rm d e G em e e -n .t c , i n de
^k'e.stwagenslraat f waarin, beh a lv e de kinderen van behoeftige ou d e r s,