GULPEN , kant., prov. Limburg, arr. Maastricht; palende N. aaö
het kant. Valkenburg enHeerle, 0. aan de Pruissiscke prov. Rijnland
Z. aan de Belgische pro?. Luik, W. aan het kant. Maastricht.
Het bevat de volgeude 14gem.: Gulpen, Bockol t z , Cadier -
en-I£eer, Ma rgr a ten, Mheer, No orhe ek, Oi id-Valken-
b u r g , Hchin-op-Geul , Simpe lve ld, S l e n a k e n , S t r u c h t ,
Vaals, Wittem en Wijlre, beslaat eene oppervlakte Van 17,258 hund.
telt 3172 h., bewoonddoor 5441 huisgez., uitmakende eene bevolking
Van ruim 17,000 inw., die meest hun bestaan vinden in den land-
bouw.
GULPEN, dek. in het vie. gen. van Limburg, bestaande uit de
volgende 13 par.: Gulpen, Epen, Eys, Marg ra ten, Mechelen,
Mheer , Noorbeek, Schin, Slenaken, Yaal s , Oud-Valken-
b u r g , Vijhlen, onder Vaals, en Wijlre,
Men heeft er 13 kerken en 6 kapellen, welke bediend worden door
6n 13 Kapellanen. Dit dek. telt ongeieer 13,700 zielen.
tiULrElV , gem. in het Land can 's Hertogenrade, prov. Limbura
distr. en arr. Maastricht, kant. Gulpen (2 k. d., 1 m k 1 s d ) -
palende N. aan de gem, Wijlre, O. aan Wittern, Z. aan’Slenaken,’
W. aan Margraten.
Deze gem. bevat de d. Gulpen en Reyme r s to k , benevens de
geh. Berchem, Ingber, Pesaken, Euversheim, Houbestràat ,
Uandr a ad, Beek, Bi l l inghuiz en en Crapoel , en de kasleelen
JNienwenberg, Groenendal en Caarsf e l t .
j Z‘j,« lSua- eeDe °PPervlakte van 2117 bund., telt 339 h., bewoond
door 368 huisgez., uitmakende eene bevolking van ongeveer 2000 inw.,
die meest hun bestaan vinden in landbouw en veéteelt. Mede heeft
Hjen er eene papierfabriek, waardoor 80 of 60 menschen hun bestaan
vinden, 2 leerlooijerijen ; 2 bierhrouwerijen, en 2 korenmolens , die
door waterkracht gedreven worden.
De R. K., die hier ongeveer 1900 in getal zijn, maken eene par,
u i t , welke^tot het vie. apost. van Limburg, dek. van Gulpen, behoort,
welke te Gulpen eene kerk en te Reymer s tok eene kapel heeft,
die_te zamen door eenen Pastoor en eenen Kapellaan bediend worden.
e nerv., die hier 80 in getal zijn , behooren tot de gem. van
Gulpen-en-Valkenbwrg, welke in deze bnrgerl. gern, ééne kerk heeft.
De Isr., van welke men er ongeveer 70 aantreft, behooren tot de
Synagoge van Maastricht j wejke hier eene bij-Synagoge heeft. — Men
heeft in deze gem. 2 scholcn , als ééne te Gulpen en ééne te Reymerstok,
welke gezamenlijk, gemiddeld door een getal van 80 leer-
Iingen hezocht worden.
Het d. G u l p e n , G o l p e , in het Fr. G a l o p p e , ligt 5 u. O. van Maastricht
, 3 u. W. van Aken, aan den straatweg , tusschen deze beide
steden, waardoor dit d. tot gewonen pleisterplaats verstrekt van de
snelwagens (diligences), die dagelijks tusschen die steden been en
weder njden en van andere rijluigen ; 50° 49' 181' N. B.,23°33' 19" O. L,
Het d. is vrjj grooten levendig, in eene aangename vallei gelegen,
le oor de Gulp bespoeld wordt, en schier allerwegen door hoope
bergen omgeven , onder welke de Gulpenber g, aan de overzijde der
rivi er de hoogste is ; ook is dit d. van fraaije huizen voorzien.
ln de kom van het d. telt men 136 h. en 900 inw,
Dit dorp is , ten blijke van zijnen vroegeren ouderdom, al reeds in de
dertiende eeuw , m de Nederlandsche geschiedenis bekend geweest. Het
Wordt reeds genoemd bij den aanyang der twisten wegen« het hertogdom
Limburg, tusschen J an I 1, Hertog van liraband, en R e in a l d , Graaf van
Gelder. .Tweemaal, namelijk in 1282 en 1285, stonden de wederzijdsche
legers , in de nabuurschap' van Gulpen , tegen elkander in slagorde
geschaard , en gereed om hun verschil door eenen veldslag le beflissen
, wanneer door de tusschenspraak van eenige krijgslieden, de zaak
tot eepe bemiddeling kwam, die echter weinig tijd daarna, weder
gebroken werd , en eindelijk den 26 Deceraber 1661 is beslist geworden
door de Kommissarissen van Spanje en die der vereenigde Neder-
landcn.
De R. K. kerk, aan den H. P e t r o s toegewijd, is een groot en fraai
gebouw , dat op eene hoogte Staat, zij heeft eenen spitsen toren, en
is van een orgel voorzien. De kerk had voorheen , gedurende meer
dan veprtig jaren-lang, verwoest gelegen, maar is in het jaar 1615
en 1614 weder herbouwd door F r a n c i s c o « v a n E i n a i x e n , te dien tijde
Heer.van Gulpen en Margraten, die den 26 Januarij 1619 gestorven en
aldaar begraven is ,- beneVens zijne huisvrouw E l i z a b e t h v a n H o em e n
(H e o o e n ) e n .D v e r k i k c h e n t o t W e n d e n a W , die den 15 Maart 1613 over-
leden was , blijkende dit uit een .grafschrift, op eenen zwarten s t c e n ,
tegen den muur van het koor staande, uitgehouwen , waarin zij: ge-
titeld worden als Heer en Yrouw van JYeuwerburgh, Etsweiler, Gulpen,
en Margrathen. De Herv. bebben vroeger, zoo wel als de R. K.,-
het gebruik van deze kerk gehad.
De Herv. kerk is een net, in 1837 gesticht gebouw , van torentje
en orgel voorzien-. — Ook heeft men er eene nieuwe, in het jaar
.1824 gebouwde , synagoge.
. De dorpschool wordt door een gemiddeld getal van 40 leerlingen
bezochl.
Yöör de yerdeeling van het Lan4 van ’s Hertogen rade, tusschen
Spanje en de Staten, beriep men zieh van de vonnissen van mindere
banken op de hoofdbank te ’s Herlogenrade j doch na dat de gezegde ver-
deeling geschied was , rigtten de Algemeene Staten eene hoofdbank te
G o l p e n op , welke sedert naar Maastricht verplaatst is, en aan welke
toen dat beroep viel j zij bestond uit eenen Schout, die door de
Staten-Generaal der Vereenigde Nederlanden werd aangesteld, zeven
Schcpenen, eenen Secretaris en eenen Gemeensman of Geregtsbode,
welke ambten door den Drossaard des lands begeven werden. Van de
Vonnissen dezer regtbank viel het beroep aan den Raad van Braband in
’s Gravenhage,
De kermis te G o l p e n valt in den 3 November en is tevens eene veemarkt.
GULPEN-EN-MARGRATEN, yoorm. heerl, in het Land van ’s Hertogenrade,
prov. Limburg, arr. Maastricht, kant. Gulpen; palende W.
en N. aan het Land van Valkenburg, O. en Z. aan de bank vanHolset-
Vaals-en-Yij len.
Deze heerl, bevatte de gem. Gulpen en Ma rgra ten, welke gezamenlijk
22b k. teilen, bewoond door 562 huisgez., uitmakende eene
hevolking van ruim. 3000 inw., die meest hun bestaan vinden-. in den
landbouw en de veeteelt.
De R. K., welke hier ruim 2900 in getal zijn, maken de par. van
Gulpen en Ma rgr a ten uit, welke, door 2 Pastoors en 3 Kapellaans
bediend worden.
De Herv., die hier 80 in getal zijn, behooren tot de gem. van
Gulpen-en- Valkenburg.