ßehalve eene kleine stijfselmakerij, bcstaan er in G r o e d e geene fit-
brijken. Er zijn vier windkorenmolens , twee daarvan bij het dorp,
een op het geh. Kruisdijk, en een aan Scherbier, zijnde een oud
veer op Oostburg, waarbij een klein fort van dien naam lag.
De kerk der Herv. is een ond gebouw, maär slevig, ruim en groot,
met eenen fraaijen, vrij hoogen spitsen toren; doch Zonder orgel. Deze
kerk is voorzeker voor de R. K. eeredienst gebouwd geworden , doch
men weet niet aan welken Heilige zij toegewijd was. Ofschoon dit dorp
Tan 1586 tot 1616 onbedijkt en ontvolkt gelegen heeft, is echterde
kerk in stand gebleven. Bij de hcrdijking was zij evenwel onbruikbaar,
en moest men zieh derhalve tijdelijk van eene hulpkerk bedienen. De
kerk is een gebouw met drie buiken, de middel en noordelijke bui-
ken worden voor de godsdienst gebruikt. Daarin is een net gebeeld-
honwden predikstoel en doopbek , eene bank, eertijds voor de Heeren
van het Vrije, maar die thans door de Regering gebruikt wordt,
ook toont men er nog de bank van de bedijkers der polders, den
beroemden J acob C a t s en diens broeder. De zuidelijke buik , diende
voor Waalsche kerk , zoo lang die gemeente bestond , maär is thans
zonder bestemming; bij bet steeds toenemend aantal Hervormden,
zal het welligt noodig worden, die weder met de overige gedeelten der
kerk te vereenigen.
De Afgescheidenen bebben een klein, maar net, opzettelijk gebouwd ,
kerkgebouw, zonder toren of kiek.
De Evang. Luth. kerk, welke ten jare 1740 op kosten van zeker,
te Amsterdam bestaand fonds voor de Luth. in Kadzand gebouwd
werd, is een ruim, net en sterk gebouw, voorzien van een orgel,
maar zonder toren,
Het gebouw , waarin de R. E. eeredienst tijdelijk verrigt wordt ,
is een daartoe ingerigte scbuur, var.rop een klokje geplaatst is. Zij
werd daartoe mgewijd op den 42 Februarij 1842 , en de eerste dienst
ten zelfden dage daarin verrigt.
Er zijn twee openbare seholen , eine zoogenaamde Gereformeerde ,
en ¿¿ne Lutbersche , die evenwel door kinderen van beide en van
andere gezindten door elkander bezocht worden, alleen uitgezon-
derd de schoberen, die voor rekening der kerkelijke fondsen onder-
wezen worden. In beide scholen kan het middel gelal der leerlin-
gen op 85 worden gesteld, doch door de ligging der gem. gaan onder-
scheidene kinderen te Breskens, te Schoondijke en te Nieuwvliet ter
sebool. Op het geh. K r u i s d i j k , is ook onlangs eene bijzondere
school der tweede Klasse, als bijschool, opgerigt, die door elkander
op 30 leerlingen zal mögen geschat worden. — Bij G r o e d e ligt Cats-
h o ev c (zie dat art.).
De kermis te G r o e d e valt in op den tweeden Paaschdag,-en dmirt
drie dagen , ook is er nog eene kleine kermis, den eersten Woetisdag
in October, waarop echter geene vreemde kramers meer komert, doch
die door de inwoners als uitspanningstijd besteed wordt.
G r o e d e had te voren, efen min als eenig ander dorp, dat volstrekt
onder bet Vrije stond, een eigen wapen. Er bestaat echter eene
overlevering van een voormalig aloud wapen , dat een groene boom
zoude geweest zijn. Doch in 1817 is door den Raad van Adel aan
deze gem., als de voornaamste dergenen, die onder het collegie van
het Vrije gehoord badden , bet aloude wapen daarvan volledig, met
al de versicrselen, verlecnd. Het is een schild van zilver, beladen
met een band van azuur, vastgehouden ter regterzijde door eenen
wildeman en ter linkerzijde door het beeid der geregtigbeid. Het wapen
is gekroond met eenen distel.
GROEDE (DIJRAADJE-VAN-) of W a t e r in g - v an - G r o e d b , dijkaadje
in Staats- Viaanderen, in het Vrije-van-Sluis, prov. Zeeland, arr.
Middelburg, kant. Oostburg, distr. Sluis, gedeeltelijk gem. Groede,
gedeeltelijk gem. Nieuwvliet; palende N. aan de Noordzec, N. 0 . aan
Oud-Breskens, 0, aan de Watering van Baarzande, Z. 0. en Z. aan
de polders in bet voormalig kanaal, dat vaq het Zwin door de haven
van Baarzande naar de Schelde liep, zijnde nu de GrooLe Coruelia-
polder, de Kleine-Cornelia-polder en de Hurgronje-poldcr; W. aan den
Groote-St. Anna-polder, den Lampsins-polder en den Adorne-polder.
Zij bestaat uit den P o ld e r-v a n -G ro e d e , waarin ook het dorp
van dien naam ligt, den Z o u te n -pol der, den P ro o s t-p o ld e r, den
B a an st-p o ld e r, den’s G ra v e n - po 1 d e r, den C le th em s -p o ld e r ,
den Kl ein e-p olde r , den M oors-polder , den B lo k s - p o ld e r ,
den I s e n -p o ld e r en het deel der 0 u d e -IJv ew a te rin g , waarin
oudtijds bet-dorp N ieuw k e rk lag, ook wel.de N ieuw e -p o ld e r-
van-rGroede genoemd. Deze polders waren vöör üf tijdens de
Spaanscbe onluslen gevloeid, en werden allen, de Baanst-polder alleen
uitgezonderd, door de gebroeders J a cob en L eo n a r d o s C a t s , in eens
bedijking begrepen, welke ten jare 1612 gesebiedde, en over welke
sedert dien tijd een algemeen polderbestuur Staat. Naderhand zijn,
door aanwas, er bij bedijkt de P a ro c h ie -p o ld e r , de G ro o te -
C o rn e lia -p o ld e r , de K l e in e -C o r n e lia -p o ld e r , de van d e r
L in g e s -p o ld e r en de H u rg ro n je -p o ld e r, alle welke polders niet
regtstreeks onder de directie van G r o e d e staan, als behoorende niet
tot de eerste dijkaadje, maar die toch, als tot de Watering behoorende,
kunnen bescbouwd worden. De B a a n s t-p o ld e r is eerst in
het laatst der vorige eeuw, als deel der Wa t e r in g - van- G r o e d e , aange-
nomen. Deze is ook de eenige polder, die onder de gemeente Nieuwvliet
ligt. De aanleiding was het vloeijen van Wulpen; hierdoor
werd gezegde B a a n s t-p o ld e r , te voren een binnenpolder, aan de
woede der zee blootgesteld. Te klein en te arm zijnde, om zieh zelve
te beschermen, terwijl de regiementen omtrent calamiteuse polders nog
niet bestonden, wierp men zieh in den schoot der W a t e r ik g - van-G r o e d e .
Deze was te bereidwilliger, om dien polder aan te nemen, omdat
bet behoud van den B a an st-p o l der , voor haar van het grootste belang
was. Bijna de helft van het jaarlijksch inkomen der watering
moet aan het behoud van den B a a n s t-p o ld e r besteed worden. Geen
wonder dus dat men , daar er nu betere reglemenlen emtrent nood-
lijdende polders bestaan , sinds eenige jaren ijverig gewerkt heeft, om
weder van den gemelden polder ontslagen te raken. Dit is echter
nog niet gelukt, omdat b ij, tijdens het tot stand komen van die
regiementen, reeds gebeel in de W a t e r in g v an G r o e d e ingelijfd was.
De D i jk a a d je v an G r o e d e wordt verdeeld in letters, loopende van
A tot Z , beginnende in bet noordwestelijke deel met den ’s Graven-
polder en eindigende tegen den Grooten-Cornelia-polder. De Baanst-polder
is in deze verdeeling niet begrepen. Alzoo is de ’sGraven-pol-
d e r , zijnde letter A, groot 87 bund. 58 v. r. 78 v. eil.; de Cle-
th em s -p o ld e r, zijnde letter B, groot 17 bund. 55 v. r. 63 v. ell.Jj
de Kleine-polder, zijnde letter C, groot 34 bund. 19 v. r. 47 v. eil.;
de Moors-polder, zijnde letter D, groot 117 bund. 27 v. r. 22v.ell.;
de Pro o st-p o ld e r, zijnde letter E , groot 179 bund. 53 v. r. 65 v. eil..;
d eZ o u te -p o ld e r, zijnde letter F , groot 111 bund. 42 v. r. 56 v. eil.;