arr. ’s Hertogenbosch, gedeeltelijk Tweede distr, en kant. Boxtei, ei*
daarin voor een gedeelte gem. Boxtei, voor een gedeclte gem. st. Mi-
chiel-Gestel, en voor een gedeelte gem. Schijndel; voorts gedeeltelijk
Eerste distr. en kant. Vegchel, gem. St. Oedenrode. Het ligt 1 J u.
Z. Z. 0. van ’s Hertogenbosch, 1 u. N. N. 0. van Boxtei, u. Z.
van St. Michiels-Gestel, l j u. van Schijndel, 3 u. W. ten N. van
Vegchel, en 1-J u. N. W. van St. Oedenrode, aan den Dommel. Het
bestaat eigenlijk uit vier geh., welke door de namen. Gemonde-
B o x te l, Gemonde-G e s t e l , ■ Geraon d e - Rooy , en Gemonde-
S c h ijn d e l onderscheiden en ook? V ie r Gemalen (Consortes) genoemd
worden , die te zamen éene nitgeslrektheid gemeente-grond bezitten ,
welke aan haar reeds in 1314 gegeven is. Deze grond is bekend on-
der den naam vanBodem van Eide, en daarover wordt door gezamen-
lijke Gezworenen het' opzigt en bestunr gehouden.
De inw. die meest hun bestaan vinden in den landbouw en vee-
te e lt, zijn allen R. K. en maken eene par. uit, die tot het apost.
vic. gen. van ’s Hertogenboscli, dek. van Orthen, behöort, en door
eenen Pastoor bediend wordt. De kerk, welke hier vroeger stond.eu
aan den H. L ambeetbs toegewijd was, moet een zeér oud gebouw ge-
weest zijn, zoo het schijnt van over vele eeuwen door de Romeinen
opgerigt, als eene krijgsversterking , en naderhand tot eene kerk of ka-
pel herbouwd. Deze kerk, welke na .de Reformatie aan de Herv.
behoorde, zeer bouwvallig zijnde , als bestaande slechts uit eenen zeer
vervallen toren en een , met instorting dreigend , gedeelte eener kerk,
is in 1824 afgebroken. Zij stond, onder de gem. St. Michiels-Gestel,
doch thans, na de nienwe*opmeting, zoude de grensscheiding er door
geloopen hebben , zoo dat de toren op Boxtels, en de kerk op St.
Michiels-Gestels grondgebied zouden gestaan bebben. De R. IÍ. be-
dienden zieh destijds van eene, in 1771, gebouwde zoogenaamde
stroo- of schuurkerk, welke op Boxtels grondgebied stond, doch in
het jaar 1824, mede is afgebroken, nadat., in dat zelfde jaar , te Gemonde
onder St. Michiels-Gestel, eene nieuwe R. K. kerk im toren gebouwd
was, waaraan den 1 0 Junij van dat jaar de eer*e steen gelegd
is.
Er is te Gemonde eene school, staande onder Gemonde-Boxt
e l , welke door de vier genoemde gemeenten daargesteld, en onderhouden
wordt. De bekende Schrijver Clemens is hier Onderwijzer
geweest.
Op eenen akker nabij dit d., de D om m e lak k e r geheeten, zijn
in het jaar 1839 onderscheidene oudheden gevonden , welke omstan-
digheid , gevoegd bij het vermoeden aangaande de Romeinsche afkomst
der kerk, het waarschijnlijk maakt, dat Gemonde vóór de prediking
des Christendoms een heilig oord geweest zij , en dat deze Dommelakker,
en het daarbij gelegen H e ilig -W e ik e , betrekking hadden op de
godsdienstige instellingen onzer vaderen gedurende het Heidendom , het-
geen nog daarenboven bevestigd wordt door den zoogenaamden St,
Maartens-cijns, door de opgezelenen aan deze hoeve vroeger betaald,
en doo’r het cijnsmaal, een overblijfsel van een doodenmaal der
Iíeidenen. Inwoners van alle »ier de plaatsen , waartoe Gemonde van
overoude tijden behoord Jieeft, namelijk : Boxtei, St. Michiels-Gestel,
St. Oedenrode en Schijmlel, hadden cijnsen op hunne goederen geves-
tigd , die in het Christen tijdvak St. Maartens-cijnsen genoemd, en op
den feestdag van St. Maartcn, welke den 11 November invalt, betaald
werden. De opbrengst dezer cijnsen moet bestaan hebben in veldgewassen
, die later tot geld herleid zijn. Vele cijnspligtigeh hadden
hunne landerijen daarvau door afkoop gevrijd, doch de ineeste cijnsen
weiden op andere cijnsboeken overgeschreven, en eenige jaren voor
1808 zijn er vele van overgebragt op het St. Michiels-cijnsboek, zoo
dat het bedrag van alle de St. Maartens-cijnsen , in dat jaar, niet
grooter was dan vijftien gülden. Op den feestdag van St. Maarten
kwamen dq cijnspligtigen , op de groote Wielsche hoeve bijeen, om
hunne cijnsen te voldoen, en tevens om het cijnsmaal te houden.
Daartoe was eene kamer en de stal dier hoeve bestemd, die buiten-
gemeen groot en voor de aanzienlijke boerderij , ook veel te groot was,
Toen, na het jaar 1803, dit cijnsmaal werd afgeschaft, had deze
groote stal geen doel meer, en is dus door eene kleinere, meer ge-
evenredigd aan het boerenbedrijf, vervangen. De eigendom dezer hoeve
met het Heilig Weike en den Dommel-akker behoorde tot het domein
der grondheerlijkheid St. Michiels-Gestel, wier Heeren de cijnsen ont-
vingen , doch dan ook het cijnsmaal bekostigden. Deze kosten werden ,
bij den verkoop dezer goederen , den 7 April 1803, door het domein op
dertien gülden beraamd, welke die administratie, de cijnsen aan zieh
houdende, aan den kooper, die met het cijnsmaal bezwaard bleef, jaarlijks
zou uitkeeren. Het laatst gehouden cijnsmaal dagteekent van St. Maarien
1803, toen er zieh ongeveer vijftig gasten opdeden. De koopers der hoeve
zagen met verbazing, dat die feestviering hun veel hooger, dan op de
hnn toegelegde schadeloosstelling te staan kwam , en vervoegden zieh
deswegens bij de commissie , die belast was met het beheer der domein-
goederen, aan de Bataafsche Republiek , bij transactie van den 3 Ja-
nuarij 1800, afgestaan. Zij schijnen in hun verzoek geslaagd te zijn,
dat namenlijk de St. Maartens-cijnsen en het cijnsmaal werden afgeschaft,
daar sedert dien tijd noch van een cijnsmaal, noch van St.
Maartens-cijnsen meer gehoord werd (1 ).
GEMONDE-BOXTEL , dat gedeelte van het d. Gemonde , in de Mei-
jerij van's Hertogenbosch, kw. Oisterwijk, prov. Noord-Braband, dat
tot de gem.QBoxtel behoort, Tweede distr., arr. en 2 u. Z. Z. 0.
van ’s Herlogenbosch, kant. en N. N. 0. van Boxtei; met 61 h. en
360 inw.
GEMONDE-GESTEL, dat gedeelte van het d. Gemonde , in de Mei-
jerij van ’s Hertogenbosch, kw. Oisterwijk, prov. Noord-Braband . dat
tot de gem. St. Michiels-Gestel behoort, Tweede distr., arr. en 2 u.
Z. Z. 0. van ’s Hertogenbosch, kant. en 1 u. ten N. N. 0. van Boxtei
m van St. Michiels-Gestel; met 62 h. en 280 inw.
GEMONDE-ROOY, dat gedeelte van het d. Gemonde, in de Meijerij
van ’s Hertogenbosch, kw. Peelland, prov. Noord-Braband, dat tot
de gem. St. Oedenrode behoort, Eerste distr., arr. en 2 u. Z. Z. 0.
van ’s Hertogenbosch, kant. en 11 u. W. van Vegchel, gem. en
2 u. W. N. W. van St. Oedenrode; met 33 h. en 190 inw.
GEMONDE-SCHIJNDEL , dat gedeelte van het d. Gemonde, in de
Meijerij van ’s Hertogenbosch, kw. Peelland, prov. Noord-Braband,
dat tot de gem. Schijndel behoort, Tweede distr., arr. en 2 u. Z. Z. 0.
van ’s Hertogenbosch, kant. en 1 u. N. N. 0. van Boxtei en 4 u. W.
van Schijndel. .
GEMPING of Gimpang, distr, in Oost-Indie -, op het Sundasche eil.
Java, resid. Passoeroewang, distr. Bangil.
(*) Men zie deswege nader het Gesehiedbmiig Hengelwerk over de provínote Noord-Braband U j -
“ Wbrogt door Dr. 0 , H. Hbbmans , D. I I , bl. »86 en Yolgende.