zljn vonnfe , den 30 December geteekendwerd hem ten laste gelegd:
* dat hij oorzaak was geweest van den oploop plundering en onwettige
» verandering der Regering, in het jaar 1637 , en daarvbor een groote
» somnie gelds getrokken had ; dat hij van ’s Lands penningen ver-
v kort en giften en gaven genoten had, tegen zijnen eed; dat hy in
> den handel met Portugal aangegaan was tegen zijnen last, ten na-
» deele van den Staat en van de Westindische Maatschappij, en door
» zijne drift om te besluiten, schoon er twee aanzienlijkc gewesten
> tegen stemden , zoo veel in hem was , de heilsame eendragt van den
» Staat had zoeken te verbreken ; dat hij, het voorstel van Holland ,
» wegens het PortUgesehe werk, had doen drukken en verspreiden ,
> en de Staten van Stad en Lande, in zekere gedrukte verbandeling ,
» schamper had doorgebaald • dat hij laatstclijk, met de Bouwmeeslers
9 en eenige Gemagtigden uit de Gilden, had zamengespannen , en den
» Raad door oproer gedwongen, om hem te hersteilen , zieh zelvcn be-
» roemende, dat hij het Ieven van eenige dier Heeren in de hand had.”
Om alle welke misdaden hij veroordeeld werd onthalsd te worden,
zoodra men hem bekomen hon , werdende te gelijk alle zijne goede-
ren verbeurd verklaard. G e h k it H a rm en s W a r e n d o r p , gewezen Bouw-
meester der achttien Gilden, werd, wegens het oproer van den jare
1663, met het zwaartl geregt. Doctor L u c a s H a u k en s , Advokaat,
en G e r a r d U b in r , gewezen Olderman van het Kleermakersgild, die
men oordeelde gelijke straf verdiend te hebben, werden nogtans uit
genade, uit de Yereenigde Gewesten en uit Oost-Friesland, gebannen,
volgens verzoek hiertoe aan de Staten der andere gewesten, aan de Al-
gemeene Staten en aan den Graaf van Oost-Friesland te doen. De ver-
giffenis, vroeger door de stad verleend, scheen bezwaarlijk met deze
vonnissea te knnnen bestaan ; ook oordeelden sommigen , dat de stad, op
zieh zelve de opperste magt niet hebbende, zulk eene vergiffenis niet
had mögen verleenen, waarom men ze niet liet gelden. De Algemeene
Staten nogtans, en de Staten van Holland zelve, betoonden groot genoegen
over den ijver van die Van Stad en Lande, in het straffen der oproerigen ,
hun zelfs meer krijgsvolk aanbiedende, indien zij het noodig mogten
oordeelen. Prins W il l em v a n N a s s a u , de rust in G ro n in g en hersteld
hebbende, arbeidde terstond aan het bijleggen der geschillen, tusschen
de Stad en de Ommelanden gerezen. Hij en de Gemagtigden der Om-
melanden beraamden een regiement, waarbij die van de jaren 1610 en
1639, in de voornaamste öpzigten bevestigd werden. Yoorts werd er
een grond bepaald« volgens welken de ambten in de provincie zouden
begeven worden. De Algemeene Staten bekragtigden dit regiement op
den 22 February. Wat later gaven zij ten overvloede hunne goedkeu-
ring op een regiement, door de Regering van G r o n in g en , op hunnen
raad en voornamenlijk door de bewerking van Holland, gemaakt, tot
betooming der Gilden , welke sedert geene algemeene vergaderingen mogten
houden, gelijk zij tot hier toe hadden mögen doen, en niet dan
hij ein Gild, tevens met voorkennis van Burgemeesteren , bijeen körnen.
Ook werd het ambt van Bouwmeester vernietigd. Door alle deze
schikkingen werd de rust in G r o n in g en en de O m m e la n d e n voor
eenige jaren hersteld.
Toen de Enning van Frankryk, L o d e w i jk XIV, met zijne bondge-
nooten , Koning K a r e l II van Engeland , den Aartsbisschop van Keulen
en den Bisschop van Munster den Yereenigden Staat, in den jare 1672,
zoo plotselyk op het lijf viel, kwamen de laatstgemelde Kcrkvoogden , na
Overijssel bezet en Kocvorden veroverd te hebben , met eene krygsmagt
van 22 000 man voor de stad G roningen. , welke z$, den 19 Jidä j aW
deZuidzijde belegerden. De stad had tot Gouyemeurgenomep Karel v a n
RAiENHAUPT,een dapper en ervaren krijgsheld. pe Hertog van Hol^ein-
Phun had het bevel over het voetvolk, e» de Kolopcl Siolze^rurg over de
ruiterij. De bezetting bestond in den beginge slpchtsuit yaan-
dek voetvolk, 4 standaarden ruiters , en 3 yaandel^ dragoq,dere, tp
zamen ruipi 20,00 man uitmakende, tpaar zij meer dp« de heltt
yersterkt door de 18 vaandelen burgers,, dm voeydep. «?on*a
werden er nog 4 nieuwe vaandelen van Advocaten en andere Reden ,
die tot dezen tijd toe vrij van de wacht waren geweest en eene coip-
paanie Studenten , 130 man pitiflakcnde, opgerigt , en voor dat de
stad nog geheel door de vijanden berend was, kwappep er 200 man,
met bijlties gewapend, binnen uit het regiment van ftonipgsmarkt. De
slcrkten en magazijnen waren in goeden staat, en de Regering, zoo M
als bet Volk , dat te zamen ondec het bevel van Ra^nuaupt, stond,
waren evqnzeer gezind, om den vyand buiten te liouden. De eryarqn
Stadvoogd, de belegering reeds lang voorzien hebbende , bad. alle de
buizep en tuinen , aan dien kaut buiten de stad staande, doep yer-
branden of siechten. Op den eersten aantogt der vijaydep liet tuj de
sluizen openzetfen en de dijken dqorslekqn , qm alzqo hef lapd rondom
te laten onderloopen. Doch dit bclette de Bjsschoppen van Keulen en
Munster niet, den 22 Julij, bupne krijgsbenden te doen naderep en nog
denzelfden avond aan de loopgraven te doen werken, iy deden den
27 dier maand van eene baLterij piet vijf stpkken op de stad schie-
ten maar de .bekwpme artilleristen , die ip de stad lagen , ipaakten
de gebeele batterij, eer de dag ten eipde was , onbruikbaar. Des anderen
daags deden de Bisscbqppcn de mortieren te werk stellen en met
bomipen en granaten pp de kuizen werpen ; doch deze verporzaakten, door
de goede voorzorg vau Rabenrauft ep de naarstigbeid vooral der Doops-
gezinden, die zieh tot blussching van brand beten gebrmken , weinig
nadeel: maar de volgende dagen schoten de belegeraars des te heyiger,
waardpor er groote schade in dp stad werd aangprigt, en de inwoners
gedwpngcn werden met hun huisgezin naar het noorder gedeelte der stad ,
waar zij veiliger waren, te vertrekken. Intusschen sclnkte de Stadvoogd
zijn geschutzoodanig op de wallen, dat hij op hetemde van de gezegde
maand , de werken van den Bisschop pn den Keurvorst zeer bogon te
beschadio-an. Hij liet ook onderscheidene uitvallen doen, waardoor de belegeraars
gepoodzaakt werden met verlies te wijken, en nieuwe werken te
beginnen. De burgers, die de bevelen van depStadvoogd gehoorzaapiden,
gedroegen zieh zoo manhaftig als de bestgeoefende Soldaten, en de S t u denten
kweten zieh mede op eepe verwonderenswaardige wjjze , zopdat da
Statep der provincie gedenkpenningen ter hunnereere hebben laten siaan.
Ondertusschen zagen de belegeraars bet getal hunner boiniuen verminderen
, zonder veel uit te werken , waarom zij, in demaapd Augustus,
met gloeijende kogels begonnen te schielen ; doch deze deden even weinig
schade als de eerste , doordien zij door de wakkerheid der Doppsgezmden
meest werden uitgedoofd. Daarna zond de Bisschop eenen Trompetter,
met eenen Trommelslager, aan de Regering, om eerlijke voorwaarden
voorte stellen , indien zij de stad wilde overgeven ; doch men gat hem
tot antwoord, dat men algemeen hesloten had, het uiterste at te wachten
• en dat de stad, welke eene nieuwe versterking van Soldaten,
kruid en geld bekomen had, riog voor opderscheideno maanden van
volk en.allerleikrijgsbehoeften was voorzien. Het vuurvanhet geschut
cn van de bommen ging nu met dezelfde kracht voort, tot dpt het den.