79Ö GR A.
dam gevoerd. Het was in deze zaal, dal het twaalfjarig bestand met
Spanje gesloten werd (1). Tsv-or Jtd a/ ü/esjf/ denn yan ¿/vm tfrYt/ ¿J
Het Provinciale Gouvernement s gebouw in het Körte Voor-
hont y voorheen, het Huis van Delyz, is zeer ruim 5 ook liouden de
Provinciale Staten van Zuid-Höllarid er hunne bijeenkomsten. De Gouverneur
bewoont een fraai hotel naast het Gouvernements-gebouw gelegen,
waarmede het door een binnendeur gemeenschap heeft.
Het Koninkl ijk Museum aari het Plein7 is omtrerit het jaar 1640
gesticht door Maurits , Prins van Nassau f in zijn leven Gouverneur
van Brazilie, vervolgens Stadhouder van het vorsiendom, Cleve en het
graafschap Mark en Yeldmaarschalk in dienst der Yereenigde Neder-
landen , vvaarom het gemeenlijk Prin s-Maur i tshuis genoemd wordt.
Het werd door den beroemden J acob van K ämpen , Heer van Ransbroeh y
gebouwd. Het uiterlijk aanzien van dit schoone vierkante gebouw, met
het ruime voorplein is prächtig. De voorgevel is meest van blaauwen
arduinsteen opgemetseld , en wordt verlieht met dertien, gelijk de zijden
leder met twaalf schuiframen. Boven de lijst ziet men het wapen van
Prins Maürits. In den achtergevel, die maar tien schuiframen heeft,
is de kap versierd met een Braziliaansch gevecht, zeer kunstig in steen
uitgehouwen. Men gaat van voren in het huis längs eene stoep met ar-
duinsteenen trappen. Van binnen was het weleer met minder vorstelijk,
zoo in bouwtrant, als door het' uitmuntende schilderwerk en andere
sieraden die er in gevonden werden 5 zonder van de zalen en kamers te
Spreken waarvan er voor den brand, een met de Luitengemeenste Oost-
Indische vogels beschilderd was , vond men er trappen van Brazilien-
hout en de vloer van de benedenzaal was met nootenboomenhout inge-
legd. Dit zoo heerlijk gebouw raakte, in het jaar 1704, den 22
December, des avonds tusschen 10 en 1 1 ure, door ongeluk of, zoo
anderen willen , door onvoorzigtigheid, in den brand , en werd, niet-
tegenstaande alle aangewende moeite, om het te behouden, door de
vlammen verteerd, zoo dat er niets dan alleen de muren en kelders
oyerig bleven. Het houtwerk was wegens de hardheid moeijelijk te
blusschen, en smeulde nog wel 2 of 5 dagen daarna» De Staten, om
deze schade te vergoeden, stonden ten verzoeke van de eigenaars,
eene loterij toe, waarvan een gedeelte isgetrokkenj ondertusschen werd
het gebouw hersteld en verrees weder uit zijne asch in dien Staat,
waarin men het thans ziet. Vroeger hadden de Algemeene Staten dit
huis in huur, en gebruikten het voornamelijk om de Afgezanten van
Gekroonde Hoofden en andere Mogendheden, bij hunne publieke en
pleglige intrede, op de daartoe gezetle dagen , op het prächtigste te
onthalen. Later bevatte dit gebouw de Koninklijke boekerij eu bet
Pennmgkabinet. Thans bevat b e t, in vijf doorloopende zalen, eenen
onbegrijpelijken rijkdom van voorwerpen van allerhanden aard en soort,
en welke men als de belangrijkste bijdragen kan beschouwen tot de
godsdienstige en burgerlijke plegligbedcn , tot de zeden , gebruiken,
middelen van bestaan, wijze van uitspahning der overzeesche volken,
meer bepaaldelijk tot die der Cbinezen en Japanners. Zoo bevatten de
twee eerste zalen, de voorwerpen uit China, de derde, die uit Japan,
de vierde, die uit alle werelddeelen-, terwijl de vijfde ter opneming van
Nederlandsche zeldzaamheden en voorwerpen van kunst, bestemd is. In
(1) Heu , die eene meer yolledige beschrijring Tan hat Biimenhof te ’s G r A v e h h i g e , wenschen
«e le z en , vcrwijzen wij na ar hat s tu ije , getitald : het Itin n en h o f, medegedceld door den Haar
D. BunniHGH , in den Zuidr-HolUindache Volks-Almanah, voor. het jaar 1883 , h i, 84.
twee afzonderlijke kabinetten wordt d e , tot de volkenkunde betrekking
hebbende bibliolbeek, benevens vele kostbare kunstwerken bewaard,
terwiil het op de eerste verdieping tevens de heerlijke verzameling van
schilderijen van overledene schilders bevat, zoo als de stier van Potter
en de voornaamste meesterstukken van Rübbehs, Rembrmd , van Uuk,
enz. Een der zalen bevat de volledige wapenrusting van den onver-
schrokken Vlootvoogd de Ruiter , en het gewaad, betwelk Wie to i t
droe?, den dag waarop hij werd om het leven gebragt. Men vindt hier
zelfs het doodelijk lood, waardoor hij getröffen werd , en eemge scherv
en v a n z iin v c rb r ij z e ld g e b e e n te .
De Koninkl i jke Muzijkschool en Te ekenakademie , aan
den Boschkant, is een trotsch gebouw met e e n e colonnade , dat eene
zaal voor ten toonstellingen , en de verdere noodige lokalen bevat.
D e K o n i n k l i i k e Blibliotheek e n h e tKa b in e t van Munten
en gesnedene Steenen, vindt men in het Voorhout, in een prächtig
rrebouw vereenigd , hetwelk , in de jaren 1810—1815, door den Prefect
van N a p o le o n , den Baron de S t a s s a r t , bewoond werd, doch na de
omwenteling van het jaar 1815, Koning W illem I en diens gezin ten
verblijf heeft gediend , tot zoo lang het Paleis in het Noordemde volb0*
Het s T a d h u i s S ta a t t e n N o o rd -O o s te n v a n d e G ro o te o f S t . J a c o b s -
k e r k , t e n Z u id -W e s te n v a n d e d a g e l ijk s c h e G r o e n m a r k t , e n m e t d e n
v o o rg e v e l o v e r d e L a g e -N ie n w s tr a a t. V a n d e s t i c h tm g s p r e k e n a lle
s c h r iiv e rs n i e t e v e n e e n s , g e tu ig e n d e s om m ig e n d a t h e t v a n o u d s h e t
H u i s v a n * B r e d e r o d e g ew e c s t zij , e n d a t e r d e R e g e r in g v a n s Gra-
venhage n a d e r h a n d e en 'R a a d h u i s v a n z o u d e g e m a a k t h e b b e n ; te rw i j l
a n d e r e n w i l l e n , d a t , a lh o ew e l h i e r w e le e r h e t H u i s v a n B r e d e r o d e
g e s ta a n h e e f t , h e t R a a d h u i s e c h t e r v a n d e n g ro n d a f o p g e b o uw d z ij .
De t i i d d e z e r s t i c h t i g , k a n m e n m e t g e n o e g z a am v o ld o e n d e b ew ijz e n s t e l le
n A u s s e h e n d e j a r e n 1560 e n 1565. V 6 6 r d ie n t y d is e r e c h t e r m e d e ,
t e r z e lfd e r p l a a t s e , e e n S t a d h u i s g ew e e s t. T o e n d i t R a a d h u i s
no g g e h e e l in z iin e n o u d e rw e ts c h e n s t a n d w a s , k w am h e t , n a a r g e la n g
v a n d e n t i i d , w a a r in h e t g e b o uw d is , e v e nw e l z e e r a a n z ie n lijk v o o r ,
v o o rn am e lijk o m d a t ’s Gravenhage to e n , n o g t o t z u lk e e n e n t r a p v a n
lu is te r n i e t w a s g e s te g e n . I n h e t b e g in d e r v o rig e e euw is h e t g e h e e l e
a c h t e r s te g e d e e lte v a n d i t g e b o u w , d o o r e e n e n f e ile n b r a n d i n d e n
a s c h g e le g d , w a a rb ij e e n e m e n ig le p a p ie r e n e n d o c um e n te n v a n a a n -
b e la n g z ijn v e r lo r e n g e g a a n , e n m e n ig o u d , b c l a n g r ijk s t u k e e n e p ro o i
d e r "vlammen is ffew o rd e n . N a d ie n t i j d is d e g e v e l v a n le z ij e g e ee
e n z e e r p r ä c h t ig v e r n i e u w d , m e t b ijv o e g in g v a n o n d e r s c h e id e n e v e r t r e k -
k e n . D e z e v e rn ie u w in g is b e g o n n e n in h e t j a a r 1755. D e v o o rg e v e l p r o n k t
alom m e t lo fw e r k e n , z e g e te e k e n e n e n a n d e r e s i e r a d e n , a ls h e t w a p e n
v a n H o lla n d e n e e n ig e d e f tig e s t a n d b e e id e n , w a t l a g e r e e s t m e n i n
eene l i j s t m e t v e rg o ld e l e t t e r e n d e s p r e u k : ne jd pit er qdidem onnibos
(d . i . J u p i t e r m a a k t h e t e e n ie d e r n ie t n a a r d e n z in ) . O n d e r d e z e l i j s t
S ta a t a a n d ie z ijd e d e g ew o n e z in s p r e u k v a n d e S t a t e n v a n I to l t a n ,
vigilate deo confidentes (d . i . W a c h t e n v e r t r o u w t op o ) , e n
a a n d e a n d e r e z ijd e h e t j a a r t a l 1565. H e t h e e f t t e n w e s te n e e n e n
a c h tk a n t e n k o e p e lto r e n v a n tam e l i jk e h o o g te . I n d e n g e v e l o t W t h i r
a an de w e s lz ijd e , d ie m e t d e r tie n s c h u if r am e n p r o n k t , is e e n u i t s t e l t ,
in w e lk s k a p h e t w a p e n v a n ’s G ravenhage w o r d t a f g e b e e ld , tu s s c h e n
d e G e r e g tig h e id e n d e V o o r z ig tig h e id .- V ö o r d e J u s t i t i e k a m e r , w e lk e h i e r
h a a r u i t z ig t n a a r b u i t e n h e e f t , le e s t m e n : felix quem faciunt aliena
perieula cautuk (d . i . h ij s p ie g e lt z ie h z a c h t , d i« z ie h a m een a n d e r