gebruikt, bij het vei'zoek aan hunne Hoograogenden , om deze plaafs
van eenen Leeraar te voorzien , was mede die, dat het eene bekwame
gelegenheid was voor de schippers , die, tusschen Luik en Dordrecht
gedurig been en weder varende , aldaar plagten aan te leggen , en welke
bij die gelegenheid in deze kerk hunne godsdienst zouden kunnen vieren.
Ook, dewijl toen in het graafschap Rekkem, daar tegenover aan de
andere zijde der Maas gelegen, alsmede in de vrije rijks heerlijkheden
Stein en Elsloo , eenige Gereformeerden zieh bevonden, die insgelijks
daarmede zoude kunnen bevoordeeld worden. — Men heeft in deze
gem. eene school, te Geul.
De gem. G e d l was vroeger eene heerl. Heer W o e t h e r v an H o en sb r o ek ,
Erfhoofdvoogd van het geheele Landvan Valkenburg, was de eerste uit
dit huis, die in 1360, voor 6200 guld. Brabands (3270 guld.), door Fi-
i i p s I I , Koning van Spanje , met deze heerl. is beleend geworden ,
welke som , den 19 Augustus 1630, met nog andere 6000 gülden (3100
guld.) werd verhoogd: waarna zij, eindelijk als een onsterflijk erfleen,
den 6 Januarij 1664 , aan ditzelfde geslacht verkocht is ; en bij dezen
tak -van het adellijk, naderhand graaflijk, huis van H o e n s b r o e k , daarom
H o en s b r o ek t o t G e d l getiteld, is deze heerl. eenen geruimen tijd ge-
bleven , tot den jare 1762 , wanneer die tak met Graaf H e r h a n O t to
uitgestorven is. Doch deze had uit zijn huwelijk met de Baronnesse van
Z e v e l , eene dochter A nna M a r ia , Gravinne v a n H o en sb r o ek , die ge-
huwd geweest zijnde met den Graaf F r a n s X a v e r id s van H o r e n z o l l e r n ,
tiit dit huwelijk, twee zonen en eene dochter naliet, van welke de oudste
zoon , Graaf K a r e l v a n H o h e n z o l l b r n , in het laatst der vorige eeuw,
erfgenaam dezer heerl. was; terwijl zijne moeder de gezegde A nna M a r ia
v a n H o en s b r o ek t o t G e d l , douariere van H o h e n z o l l e r n , sedert het over-
lijden van hare moeder, in het jaar 1773, daarvan in het bczit was.
Het d. G e d l , G e d l e of G e d l l e , in het Fr. G d ed l l e , ligt 2 u. N. van
Maastricht, 1J u. N. W.' van Meerssen.
De kerk, welke aan den H. M a r t in o s was toegewijd, is in het jaar
1626 gesticht, van het overschot der bouwstoffen van het kasteel, ter
plaatse, waar eertijds eene kleine kapel stond , aan den H. M a r t in o s
toegewijd. In deze kerk is het familiegräf van het Grafelijke huis van
H o e n s b r o e k t o t G e d l , hetwelk gelijk is met den grond en niets sierlijks
aan zieh heeft. Deze kerk is tot in het jaar 1835 door de Herv. ’en
R. R. gezamenlijk gebruikt. — Men heeft er eene dorpschool en een
zeer fraai kasteel, het Huis te Geul genoemd.
Den 14 Maarl 1772, had nabij dit d. een zeldzaam natuurverschijnsel
plaats. Met groot geweld barste eene wel door den korst des bergs uit,.
en bragt eenen stroom te voorschijn, die bahalve, dat hij eenige stuk-
ken van den berg afscheurde, ook sommige daarbij staande boomen
omverwierp , waarna hij langzamerhand verminderde en eindelijk ophicld.
GEUL (DE), binnenwater op het eil. Duiveland, prov. Zeeland, loopende
in eene zuidelijke en zuidwestelijke rigting, van nabij het d.
Oosterland, naar den pold. Groot-Beijeren (Zie B e i j e r e n [G r o o t - ] ) ; scheidt
de beide polders Groot- en Klein-Beijeren van een , en eindigt na eenen
körten, zuidelijken loop bij het geh. Vianen. Deze geul is een overblijfsel
van de voormalige kreek de Marevliet, welke in het jaar 1338, bij de
indijking van Oosterland , werd afgedamd.
GEUL (DE), ook wel de G e d l e of de G e d l l e , in het Fr. l a G dedlle
genoemd , 'riv. in het Land van Valkenburg, prov. Limburg, welke, bij
de zuidelijke grenzen van deze prov., in de Belgische prov. Luik,'.entspringt,
nabij Epen in Limburg komt, met eenen noordelijken loöplangs
Wittern vloeit, tusschen ditd. en Wijlre, de Gulp opneemt, bij Wijlre
eene westelijke rigting neemt, van daar längs en door Schin op-Geul,
Oud-Valkenburg, Valkenburg, Houtem en Meerssen vloeit, en zieh be-
neden Itteren in de Maas ontlast.
Dit riviertje drijft te Valkenburg eenen kruidmolen , voor rekening
van het Nederlandsch Gouvernement werkende , : op het geh. Weert,
gem. Meerssen, eenen papiermolen , zijnde vroeger een volmolen geweest,
eerst in het jaar 1836 aldaar met eene lakenfabrijk opgerigt,
voorts te Meerssen , eeneri graanmolen, en op het geh. Rothem, gem.
Meerssen, twee graanmolens en eenen oliemolen jn hetzelfde gebouw.
In het laatst van Junij des jaars 891, ontmoette de troepen van Graaf
Arn d l f de Noormannen bij de G d l ia of G e d l . Uit het verhaal van
R egino blijkt ten duidelijkste, hoe ver de Cbristenen toen ter tijde
in krijgstucht en orde , bij hunne vijanden achter stonden. Zoodra
men, dus schrijft hij , de vooruit gezondene bespieders der Noormannen
in het oog kreeg, viel de gansche menigte , zonder eenige orde
of overleg met de aanvoerders , op hen aan, en vervolgde hen met'de
grootste onvoorzigtigheid , tot dat zij , in zekere villa, op de digt in
een geschaarde voelknechten des vijands stootten , door welke zij met
geringe moeite terug werden gedreven. De ruiterij der Noormannen ,
viel daarop met lossen teugel op de wijkenden in , en sloeg hen spoe-
dig geheel op de vlugt. Het was in dezen strijd, die even beneden
den mond van de G ed l werd geleverd, dat S dnzo , Bisschop van
Maintz, Graaf A r n d l e , en eene menigte edelen sneuvelden.
GEUL (HUIS-TE-), H d is t e G e d l e of H d is t e G e d l l e ; kast. in het
Land van Valkenburg, prov. Limburg, arr. en 2 u. N. van Maastricht,
kaut, en 1 J u. N. W. van Meerssen, 5 min. van Geul.
Dit kasteel, hetwelk omstreeks het jaar 1620 door den Heer W o l ter
van H o en s b r o ek gesticht werd, is een der fraaiste, die in de geheele
provincie Limburg worden aangetroffen , zijnde zeer verheven gelegen ,
in het vierkant gebouwd, en met eene breede watergracht omringd. Het
beslaat, met de daartoe behoorende gronden, eene oppervlakte van
229 bund. 20 v. r. 70 v. eil., en wordt thans in eigendom hezeten
door den Graaf A d o l p h e d e H amal , woonachtig te Luik.
GEULE , d. in het Land van Valkenburg, prov. Limburg. Zie Gedl.
GEULE (DE), riv. in het Land van Valkenburq prov. Limburq
Zie G e d l (De). * . U'
GEULE (HUIS-TE-) , kast. in het Land van Valkenburg, prov.
Limburg. Zie Gedl (Hüis-Te-).
GEULEN of G e ü l em , geh. in het Land van Valkenburg, prov. Lim-
wrg, arr. en 1 u. O. ten N. van Maastricht, kant. en | u. Z. ten
0. van Meerssen, gem. Berg-en-Terblijt, £ u. N. 0, van Berg, aan
den regte r oever der Geul, waarvan het zijnen naam ontleent; met
h., daaronder begrepen het huis aan den graanmolen; en ongeveer
4U inw.
r ü n i ^ ’ ^ "n b0t Land van Valkenburg, p r o v . Limburg. Zie G e d l .
Z Q ® (DEj, riv. in het Land van Valkenburg} prov. Limburg.
GEULLE (HUIS-TE-), kast. in het Land van Valkenburg, prov.
Limburg. Zie G ed l (Hüis-Te-). • - . K
GEUL-VAN-BOLIXATE ,' water in Staats- Viaanderen , in Axeler-
mbacht, prov. Zeeland. Zie B ö l ix a t e .
f! "EUNEßORGH, oude naam ," zoo het schijnt, van het tegenwoordige
S “ch<Pborg, in Oostermoerderdingspil, prov. Drenthe. Zie Schipborg.