Ten opziglc van bet onderwijs vordt' G b o s ib g e « verdeeld in 6 sehool-
distrikten :
Het la schooldislrikt tclt 100 scholen.
» 2e » » 2 5 »
• Sie * • 26 »
» 4e » » 41 »
» 5e » » 57 »
» 6e » » 18 »
Lagere scholen worden er alzoo in het geheel 247 gevonden.
Laüjnschc scholen, van welke er' 4 zijn ,. heeft men te Groningen
, Appingcdam, Veendam en Winschoten. Deze zijn
gedurende het jaar 1840 bezoclit door 55 leerlingen.
De voornaamste rivieren in deze provincie zijn , behalve de Hunse
,of het R e itd ie p en de bijna geheel verdwenen L auw e rs; de F iv e l,
zijnde een gedeelte van het Damsterdiep; d e'Westerwoldsche-Aa
of Westwoldinge'r-Aa ; en de Aa of Aha, ook wel Drerttsche»
Aa genoemd, raaar thans, benedenwaarts, meer onder den naam van
het H o o rn sch e-D iep hekend.
De provincie G r o k ib g e s heeft overigens eene menigle, meerendeeis
gegraven, kanalen en yaarten ; als: het D am s te rd ie p , het Hoen-
d i e p , het B o te rd ie p , het Ad u ardferdiep , het S lo c h tc rd ie p ,
het W in s e h o te r- of S c h u ite n d ie p , het T e rm u n te r z ijld ie p ,
het Y eendammer-en-Wildervanksterhoofddiep, het Pekelder-
h oofddiep en het zoo helangrijke S ta d sk a n a a l, helwelk reeds eene
lengte van ongeveer drie uren heeft bereikt, 'en alle jaren verder, in
de rigting naar Ter Apel, en mitsdien naar de Munsterscbe grenzen
wordt verlengd. Aan dit kanaal heeft zieh; reeds een dorp ge,yestigd
met ééne Hervormde kerk,|ééne Predikants- en ééne Schoolmeesters-
woning, gebouwd bij bet tweede verlaat, boven en beneden welk ver-
laat in. 1842 en 1845, nog op grooten afstand , eene scbool met
daartoe benoodigde Schoolmeesterswoningen, nieuw is gebouwd. Yoorts
zijn in^deze provincie eenige kleine meren, als: het Leekstermeer],
het Z u id la a rd e rm e e r, het F o x h o lsterme er en het Schildme'er.
De voornaamste zijl- en dijkbesturen in deze provincie zijn,. de
drie Gepriviligeerde Zijlvçstenijen ; als: 1°. het Zijlvest van de Drie
D e lf z ijle n , uit eenen Oversten Schepper of President, veertien
Scheppers of Leden en éénen Secretaris en Ontvanger bestaande, met
eenén Waarman en Bode; 2°. het Winsumer- en S c h a p h a ls te r-
Z ijlv e s t , bestaande uit eenen President-Schepper, elf Scheppers of
Leden en eenen Secretaris en Ontvanger, met eenen Zijlwaarder en
Bode, en 5°. het A d u a rd e r-Z ij.lv e s t, bestaande uit twaalf Scheppers
of Leden en eenen Secretaris en Ontvanger, met eenen Waarman
en Bode. Deze drie, oudtijds zeer äanzienlijke corporatiën, hadden
eene uitgebreide magt. Hunne vonnissen waren onderworpen aan appel
en revisie , maar altijd onder elkander, zoo dat men van de zijlvestenij
A kon appelleren, 1°. aan B en 2°. aan C, en wanneer men in deze drie
vonnissen niet berustte, dan kon men revisie instellen voor 6 Réviseurs,
te kiezen 2 uit A ; 2 uit ß en 2 uit C. Van deze laatste uitspraak viel
geen hooger beroep ; deze moest worden uitgevoerd, en daartoe de militaire
magt worden verleend. Deze corporatiën hielden zieh , zoo len aan-
zien van hare judicature , als ten aanzien van hare Orders en hevelen (in
zijlroerige zaken) zelf onafhankelijk van de Souvereine Staten der provincie.
Voorts heeft men 4° het T e rm u n te r -Z ijlv e s t, bestaande uit
eenen Overste-Scbcpper, zes Zÿlvesten en negen Scheppers , met eenen
Secretaris en Ontvanger, zijnde de Overste-Schepper en de zes Zijlvesten
met het dagelijksche bestuur belast; 5°. het Tien k e rsp e len
Z ijlv e s t, bestaande uit eenen President en negen Leden, met eenen
Secretaris en Ontvanger, ,zijnde het dagelijksche bestuur opgedragen
aan den President, den Secretaris en drie Leden; 6°. liet Wo ld -
Z ijlv e s t, bestaande uit eenen President, drie Scheppers, negen
Zijlvesters, eenen Secretaris en Ontvanger, en eenen Bode ; 7°. het.
Wets inge r-Z ijlv e s t , bestaande nit twee Scheppers, twaalf Zijl-
regters en eenen Secretaris, met eenen Bode; 8°. het K om m e r-
Z ijlv e s t, bestaande uit drie Zijlvesten en eenen Secretaris, met eenen
Bode; 9°. h e tF a rm sum m e r-Z ijlv eS t, bestaande uit eenen Overste-
Schepper, vier Zijlvesten , en eenen Secretaris en Ontvanger, met eenen
Bode; 10°. het Oterdummer-Zijlvest, bestaande uit eenen. Sehep-
per en vier Zijlvesten; 11°, het O o s tw o ld e r -Z ijlv c s t, bestaande
uit eenen Schepper, drie Zijlvesten met eenen Bode; 12°. het Houwer-
Zij 1 v e s t , bestaande uit eenen President-Schepper, twee Scheppers,
zeven Zijlregters en eenen Secretaris, met eenen Bode; 15°. lietSchou-
w e r-Z ijlv e st, bestaande uit eenen President-Schepper, tweeScheppers,
vijftien Zijlregters, eenen Secretaris, eenen Waarman, met eenen Bode.
Bovendien bestaan in deze prov. de volgende dijkregten, welke worden be-
stuurd als : 1°. het dijkregt van Humst e r l a n d en de voormal ige
Saaxumer -Zi j l , door zes Dijkregters en eenen Secretaris; 2°. het
dijkregt van l î sque r t , door vijf Dijkregters ; 5°. het dijkregt van
Di th ui ze n, door twee Dijkregters; 4°. het dijkregt van Ui thuizer-
Meden , door drie Dijkregters; 5°. het dijkregt van Pietèrburen-
Wester -Nieland-en-Wierhuizen , door drie Dijkregters ; 6°. het
dijkregt van Wierum-en-de-Hooge-en-Lage-Paddepoel , door
eenen President, twee Dijkregters en eenen Secretaris ; 7“. het dijkregt
van Oo st e r-Wy twe r t , door eenen President, viji Dijkregters
en eenen Secretaris; 8°. het dijkregt van de V i e r - B u u r e n , door
eenen President, zeven Dijkregters en eenen Secretaris ; 9°. het dijkregt
van U it wi e rda -Bi e ss um- en- Sol we r t , door eenen President,
drie Dijkregters en eenen Secretaris ; 10°. het dijkregt van Hol-
wier da- en-Mar ssum , door eene.n President, v i e r Dijkregters en
eenen Secretaris, en 11°. het dijkregt van Farm sum, door twe.e en
twintig Dijkregters, als; 5 Dijkregters voor Farmsum, 2 voor Wein-
wert , 2 voor Heveskes, 2 voor Qosterwierum , 1 voor Meetbuizen ,
5 voor Oterdum , 2 voor Appingedam, 1 voor Wirdum, 1 voor Ams-
weer, 1 voor Tjukwert, 1 voor Eelwert, 1 voor Opwierde, 1 voor
Olinge en' 1 voor Garreweer ; zijnde de derde Dijkregter van Oterdum ,
als Représentant van den Kommandeur van Oosterwierum , de President
van het dijkregt, welk dijkregt onder het opzigt Staat van den eigenaar
van bet huis van Farmsum ,. als Dijkgraaf.
Deze provincie is meermalen door gedacht^ watervloedcn bezocht ge-
weest, waarvan de oude kronijken en latere gesebiedboeken ons de
droevigste voorbeelden mede deelen, en waarvan men de bewijzen ziet,
aan eene menigte kolken en verbrokkelde zèedijken, waarvan de over-
büjfsels , vooral in Hunsingo , bijna längs de geheele kust aanwezig zijn.
De voornaamste dier watervloeden waren de St. Juliaansvlocd van 1165 ,
de Marcellnsvloed van 1219, die van 1277, 1375, 1398, 1369, en on-
derschejdene anderen. Wij willen hier alleen vertoeven bij de vloeden van
1570, 1686 en 1717, In den cerstgcmelden vloed, genaamdde vierde Al-
lerheiligenvloed, ook de Allerzjelenvloed , omdat hij op den 1 en 2 November
1570 inviel cn twee etmalcn duurde, leed G r o n isg e r l am d mede