en dortigste Jage, in bet middelpand der kerk, is dat van den trow-
wen voorstander der godsdienstvrijheid, D ir k V o l k a a r t s z . K o o r n h e r t ,
overleden den 9 October 1890. Men plagt er dit grafschrift op te lezen :
No r o s t , Noe S t ig t
W lE N S LOST : Z lJN DIGTE
n TREUGD GeSCHRIJF ,
W a s d eo g d M a a r ’t L i i p
E n § w a a r ; H i e r e l e i f ' t j
H o e z w ^ a r , God r e e f t
’t O o k v i e l . D e Z i e l .
Doch hetgene de Goudsche kerk meest doet ui traun ten , zijn, behalve
een prächtig orgel, de geschilderde glazen , daaraan door onderscheidene
steden en voorname lieden geschonken. Het glas achter bet koor,
vereerd door G e o r g iu s v an E gmokd , den zesligsten Bisschop vän Utrecht,
en geschilderd door D ir k P ie t e r z . C r a b e t h , vertoont J o h a n n e s , J e z c s
in den Jordaan doopende. Op den voorgrond, ziet men den Bisschop
met den H. M a r t in o s achter hem , die eenen bedelaar eene aalmoes
geeft. De bedelaar en zijn hond zijn vooral kunstig geteekend. Naast.
dit glas ten zuiden Staat er een van denzelfden meester, verbeeldende
J e zo s onder zijne discipelen , omtrent den Jordaan. Het werd geschonken
door C o b n e l is v a n M ie r o p , Proost en Aartsdiaken vap Utrecht, voor
wiens afbeeldsel M a r ia zit, welker purperen rok en rooden mantel om
het kolerict en de fraaije teekening boven al wat in de kerk is , ge-
prezen worden. Het voigende glas stelt voor J o h a n n e s , H eh o d e s over
diens bloedschande bestraffende. Dan volgt er een, verbeeldende J o h
a n n e s , in de gevangenis; daarna J o ha nn e s , aan den Jordaan pre-
dikende, geschilderd door D ir k C r a b e t h , en geschonken door eenen
Bisschop van Luik. Een hoog glas in de noordzijde van het kruispand,
is door F il i p s II, Koning van Spanje, aan , de Goudsche kerk
geschonken, en beschilderd, boven met de inwijding van Salomo’s
tempel, en beneden met het Avondmaal des Heeren, in al zijne be-
denkelijke eenvoudigheid; terwijl Koning F il i p s zelf, met Koningin
M a r ia , geknield nederliggen. Naast het zuiderkruispand staat een glas
door D ir k C h a b e th beschilderd, en verbeeldende den Diaken F i l i p s o s ,
binnen Samaria, en zijn doopen van den Moorman. De Schenker,
F i l i p s , Prins van Ligne, toenmalige Heer van IP'assenaar. en Burg-.
graaf van Leyden , Staat onder de kreupelen afgebeeld, waarover .hij
zeer misnoegd op den Schilder w'erd, toen hij het stuk yoor bet eerst
zag. In het tweedc glas benoorden het Koor, Staat de boodschap van
M a r ia geschilderd. Een Abt van Bern, by Heusden, heeft het der
kerke vereerd ; bij het verloden der kerkglazen , werd dit glas, geheel
vers childerd. Het vijfde glas , benoorden het Koor, is een' derfraaiste
van de geheele kerk, en verbeeldt J e zu s , twaalf jaren oud , onder de
Leeraars in den tempel. Dit glas , een geschenk van P. v an , S u y s e n ,
Abt van Marienweerd , is geheel in den Italiaanschen tränt geteekend,
door L am b e r t v an N o o r d , en geschilderd door D ir k v a n Z i j l . Deze
kunstenaars bemaalden ook het eerste glas , benoorden bet Koor met
Z a c h a r ia s offer, op kosten van D ir k G o r n e l is z . van O u d ew a t e r , Bur-
gemeester van G ou d a . De Koningin van Scheba voor S alomo ’s troon,
geschilderd door W o u t e r C r a b e t h , en geschonken door G a b r ie l l e van
B o e t z e la a r , Abdisse van Rijnsburg, wordt door sommigen ten onregte
gelaakt, als of het aangezigt van de geefster mislukt was, doch dit ge-
deelte van het kunstgewrocht is gCschonden geweest, en later onvolkomen
hersteld. H erm an L e tm a a t v an d e r G o u d e , schonk, bij uiterslen wil een
glas, met J o h a n n e s geboorte beschilderd, aan de Goudsche kerk, het-
welk benoorden het Koor geplaatst werd. Het hoog glas in het zuiden
van het krüispand, en dus regt over het reeds gemelde van
F i l i p s geplaatst, werd beschilderd door W o u t e r C r a b e t h , en geschonken
door M a r g a r e t h a , Hertogin van Parma en Landvoogdes
der Nederlanden. Het vertoont boven E l i a s offer, en onder de voet-
wassching van J e z u s Aposielen. Dezelfde meester heeft, in cen ander
glas, op kosten der kanonniken van St. S a l v a d o r s kapittel te
Utrecht, de geboorte des Heeren geschilderd. Het beeid van den
ezel, zijnen kop rekkende om voeder te nemen, v o r d t, in dit
stuk werks bovenal geprezen. Ook schilderde hij in het jaar 1866 ,
voor rekeniDg van E r ik , Hertog van Brunswijkj in een ander glas,
de gewrokene tempelschennis van H e l i o d o o r , tcr gedachtenis van de
beeldstorming, die in het gemelde jaar voorviel. ■'Tegen welk glas zoo
men wil, Prins W i l l e m I , in het voigende jaar een ander lietstellen,
door -D iR k C r a b e t h - , verbeeldende de uitdrijving der koopers en ver-
koopers uit den tempel. Boven het koor zijn J e z u s , J o h a n n e s en de
Apostelen in dertien glazen verbeeld. Het vleeschhonwersgild heeft
B il e a m , zijnen ezel voortdrijvende , ■ en de vischverkoopers, J onas , uit
den visch stappende , in een ander glas laten schilderen en der Goudsche
kerk geschonken. J o ha nn es onthoofding , in een glas ten zuiden van
het koor verbeeld, is de kerk döör den Kommandeur der Malthezer
Ridders te Haarlem ten geschenke gegeven. Het laatste geschilderde glas,
dat hier vöor de verandering der regering, in den jare 1871, geplaatst
werd,’ vertoont Bethulie ontzet door de onthalzing van H o l o f e r n e s .
De : Schilder was D ir k C r a b e t h en de schenker de Hertojj v an A a r s
c h o t . In het jaar 1580 werden er twee glazen uit der Regulieren-
kerk te Gouda in deze overgebragt, verbeeldende de bijzönderheden
van J ezus lijden , opstanding en hemelvaart. Boven in het krüispand
werd j in bet jaar 1894 het stadswapen geplaatst. De Heemraden van
Rijnland vereerden der kerke sedert een groot glas met liiinne wapens
beschilderd. ’ Voorts hebben de Staten van het Zuiderkwartier of
hunne Gecommitteerde Raden, in het jaar 1898, een kerkglas , ver-
toonende de vrijheid van geweten, op eenen triomfwagen door vijf
Maagden getrokken , over het beeid der Geweldenarij , aan de Goudsche
kerk geschonken. Dit glas staat aan de Noordzijde van den toren.
Aan de Zuidzijde Staat er een, voorstellende Koning D a v i d e zijne
zonden beweenende, met den Christelijken krijgsman nevens zich,-
geschonken door die van het Noorderkwartier. Verscheidene Holland-
sche steden hebben hier ook kerkglazen vereerd. Dordrecht de Hol-
iandsche maagd in den tuin gezeten; Delft het ontzet van Leyden ;
Leyden het ontzet van Samarie ; Amsterdam den Farizeeren den Tollenaar
in den Tempel biddende; en Rotterdam de vrouw op overspei
trapt, door de Farizeers aangeklaagd. De kerk was in den tijd
van eene halve eeuw, voorzien met alle deze glazen , die echter sedert
oor de lucht, den hagel en het onweder aanmerkelijk beschadigd zijri
en vrij wat van hunnen eersten luister verloren hebben. Dit is onder an-
aeren het geval met een der grootste glazen , welke twee tafereelen
T h W^?^van hei onderStö de instelling van het H. Avondmaal voor-
v e .* ., in het jaar 1790 door eenen hagelslag groofcendeels
,.r?Ie 5 en is niet kunnen hersteld worden. Om dergelijke bescha-
lgingen en rahipen voor te komen heeft n\en later de glazen aan de
bev ^°°r ^r°°te ramen van Jjevl°chten ijzerdraad, trachten te
ei Men heeft nog een groot deel der teekeningen van deze