bcslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van 445 bund., wasr-
onder 428 bund. 17 v. r. 41 v. eil. schotbaar land, telt 75 h., be*
woond door 85 huisgez., uitmakende eene bevolking van 450 inw.
die meest in den landbouw hun bestaan vinden. De voornaamste
voortbrengselen van den grond , welke hier zandig en op vele plaat-
sen zeer siecht is , grootendeels uit heiden bestaande, zijn rogge
zaad, boekweit, haver, aardappelen en vlas.
De inw., die, op een na, alle R. K. zijn, en onder welke men 500
Communicanten te lt, maken eene par. u it, die lot het apost. vic,
gen. van ’s Hertogenbosch, dek. van Orthen, behoort, en door eenen
Pastoor bediend wordt.— De eenige Herv., die men hier aantreft, wordt
tot de gem. van Boxtel-Esch-en-Liempden gerekend. — Men heeft in
deze gem. slechts eene school. — Deze gem. was eertijds eene heerl., die
als zoodanig door Filips II, Koning van Spanje, bij brieven van 27 November
1559, aan den Heer van Boxtel vcrpand werd, doch de pandpen-
ningen in het jaar 1658 gelost zijnde , werd Esch weder een statendorp.
In het jaar 1766 vond een boer, önder deze gem. zijn land om-
ploegende., tusschen de 400 en 500 zilveren Romeinsche penningen,
hier en ginds van elkander verspreid, wordende elk vijf stuivers waar-
dig geschat (1 ).
Den 16 Julij 1851 sloeg, bij een verschrikkelijk onweder, een groot
stuk ijs door het dak eener bouwmanswoning, tot deze gem. behoorende.
Het d, Esch, oudtijds Essens, ligt 5 u. Z. ten W. van ’s Hertogenbosch,
1J ü. W. ten N. van Boxtel, aän de Run of Nemer, die hier
vrij breed en vischrijk is , ter plaatse waar deze de Reerze opneemt.
Het is eene kleine, doch tamelijk welvarende , plaals. Men telt er in
de kom van het d. 55 h. en 250 inw.
De kerk, aan den H. Wulebbobdus toegewijd, is tamelijk groot, en
heeft eenen toren , welke met een dak is toegelegd. Nadat deze kerk
sedert de Reformatie bij de Herv. was in gebruik geweest, is zij in
het jaar 1808 aan de R. K. teruggegeven.
In het jaar 1191 is hier, door zekeren Martinus v a h Elmpt en Ida
Roetebs , een Gasthuis voor Oude-Mannen gesticht, ! hetwelk in het
jaar 1805 wederom herbouwd en thans nog in wezen is., zijnde daarin
tegenwoordig een getal van 7 oude mannen opgenomen.
De dorpschool, welke in het jaar 1856 gebouwd is , wordt door
50 leerlingen bezocht.
Men heeft in deze gem. 5 jaarmarkten , de eerste Woensdag na half-
vasten; de tweede Woensdag na den eersten Zondag in Augustus en
de derde Dingsdag na '11 November.
Het wapen van Esch bestaat in het beeid van St. Willibbobd.
ESCH of Esschesthoom , riv. in de Meijerij van ’s Hertogenbosch, kw.
Oisterwijk, prov. Noord-Braband, d a t, uit de heide tusschen Ravels
en Turnhout voortkomende, zieh, met eenen noordelijken loop, ten W.
van Esch, in de Run ontlast.
ESCH, op sommige kaarten Eisch gespeld, heerl., grooth. Luxemburg;
palende N. aan het graafs. Wiltz, N. O. aan de heerl. Bour-
scheid, O. aan de heerl. Feltz en Meissemburg, Z. aan de heerl. Pit-
tingen, Bous , Useldingen en Bondorff, W. aan de heerl. Bondorff.
Vroeger was deze heerl. veel uitgestrekter dan thans, zoo dat zelfs
Diekirch , tot in het midden der dertiende eeuw, daaronder behoord heeft.
(1) Zie ointrcnt deze munten t 3. R. H e rm a n s , Geschiedkundig Meng e iw e rk , D. L b l. 1 3 , bencr
veils de daat aangehaalde werken.
Thans bevat deze heerl., die, tijdens het Oostenr.jksche bestunr,
l n elke 1000 flor., waarvoor het Luxemburger land aangeslagen werd,
11 flor. 15 st. 9 den. opbragt: de vl. E s c h - a a n ■ d e -S u re en
E tte lb rü c k , de d. B e rg , C ru c h te n , D e lle n , E s c h d o rff,
Goesdorff, H e id e r s c h e id , M e rsch e id , Neunhausen Ober-
Fculen Ober-Mertzig en T a d le r , benevens een aantal geb.,
uitmakende gezamenlijk de gem. E s c h -a a n -d e -S n re Berg, Heiderscheid
van
en
en F e u le n , benevens deelen van de gem. E tte lb rü c k ,
W ah l, N om e ren , G ro sb o u s , Neunhausen en F o ls c h e id .
Deze heerl. beslaat alzoo het noordelijk gedeelte van het kant. Ospe-
ren het noordwestelijk gedeelte van het kant. Mersch, het zuidoos-
telijk gedeelte van het kant. W iltz en het zmdwestelijk gedeelte
van het kant. Diekirch. Men telt er ongeyeer 9600 zielen.
De heerl. E sch is een hoog gelegen , zeer boschnjk oord , dat van
de Sure in het Noorden, van de Alzette en Attert in het Oosten en
van de Warck in het midden doorkronkeld wordt. De grond is er
over hot alsemeen niet zeer vruchtbaar, uit hoofde men hier nog veie
beiden en bosschen aantreft. Het oostelijk gedeelte nogtans, behoort
tot de schoonste landouwen van het grooth., en maakt een gedeelte
i het schoone Me rschda l uit. Landbouw, veeteelt, boschwezen
houthandel maken het hpofdbestaan der ingezetenen uit.
ESCH, d. in de heerl. Esch, grooth. Luxemburg , kw. Diekirch.
Zie E sch- aah-oe- S übe. ,
ESCH, d. in de heerl. Esch, grooth. Luxemburg, kw. Luxemburg.
Zie E sch- aan- de-A lzettb. , , „ , , . .
ESCH, heerl. in het grooth. Luxemburg; palende U. aan het balj.
van Luxemburg, Z. W. en N. aan de heerl. Soleuvre. Zij bevat
een gedeelte der gem. E s c h - a a n -d e -A lz e tte , kant. Bettemburg
ea wordt door de riv. de Alzette doorsneden. Do gron is er lj
uitnemendheid vruchtbaar. De heerl. bragt, tijdens het Oostenryk-
sche bewind, van elke 10 00 flor., die over het hertogdom werden
verdeeld, 2 flor. 12 st. 4 den. op. .
ESCH (DELDENER-), buurs. in Twenthe, prov. Overijssel. Zie
Deldeher- E sch. _ .. .
ESCH (ENSCHEDER-), buurs. in Twenthe, prov. Ovenjssel. Lvs
Eschmabki. ESCH (GORZEN-EN-AANWASSEN-VAN-HET-LAND-VAN-), gor-
zen in het Land van Strijen, prov. Zuid-Holland. Zie E sch (L aagjesvak
het-L akd- vak- ) . ,
ESCH (HEIDE-VAN-), heideveld in de Meijerij van s Hertogenbosch,
kw. Oisterwijk, prov. IVoord-Braband, Tweede distr., arr. ’s Hertogenbosch,
gedeeltelijk kant. Boxtel, gedeeltelijk kant. 's Hertogenbosch, tusschen
de d. Esch, Yught en Helvoirt, en onder die drie gem. gelegen.
ESCH (LAND-VAN-) of L akd- van-E ssche , pold. in het Land van
Strijen, prov. Zuid-Holland, arr. Dordrecht, kant. ’s Gravendeel,
gem. Strijen; palende N. O. aan den Strijensche-polder, N. W. aan
het Oude Land van Strijen , Z. aan de bekade gorzen van het Land
van Esch , W. aan de Nieuwe Klem.
Deze pold., in het jaar 1^99 bedijkt, beslaat, volgens het kadaster,
eene oppervlakte van 526 bund., waarvan 2 2 o bund. belastbaar, meest
vruchtbaar bouwland en eenige weiden en grienden. Het overvloedige
water ontlast zieh, door eenen watermolen, op olen gemeenteboezem, de
haven van Strijen, op Strijensas uitwaterende. Het polderbestuur
bestirnt iä*> nnnnn TTppttiroden en eenen Penninsrmeester.