Het d. G eldrop , ligt l „u. Z. 0. van Eindhoven , 11 u. Z. W. van
Helraond. Men telt in de kom van het d. 180 h. en 1500 inw.
Dit d. schijnt zijnen naain ontleend te hebben van de Gelderschen ,
zoo dat Geldrop , zoo als vermoedelijk de eigenlijke naam is , zoo veel
zegtals Gelders-Dorp, hetgeen te meer waarschijnlijk is, dewijl deze heerl.
ter leeu plagt gehouden te worden, van den Hertog van Gelderland,
ter Zutphensche regte. Ook hebben de Hertogen van G elder in vorige
eeuwen alhier gewoond op het huis genaamd de ß u r g t , gelegen onatreDt
5 min. ten zuiden van het dorp, gezegd huis is thans nog gedeelte-
lijk met eene gracht omgeven.
De kerk,.aan de H. H. B rigitta en Maria toegewijd, werd, den
2b September 1512, door het Geldersche krijgsvolk van den Hertog van
Braband, met een groot gedeelte van het d., in de aseh gelegd,
waarbij een menigte menschen , die in de kerk, en bijzonder op den
toren gevlugt waren, oir.kwaracn. De spits des torens van het later
gestiebte kerkgebouw werd, den 27 December 1627 , door eenen hevi-
gen stormwind omgerukt, en stortte, juist toen de Priester de mis
las, door het dak van de kerk naar beneden ; wel 300 personell werden
daardoor zoodanig verpletterd, dat men de lijken niet onderken-
nen konde, maar met manden ten grave moest dragen. In de tegen-
woordige kerk, een groot gebouw, van eenen hoogen, zwaren en fraaijen
toren voorzien , oefenen de R. K. hunne godsdienst uit.
Even buiten dit d. Staat een oud kasteel, het Huis-te-Geldrop
geheeten.
Er worden te Geldrop vier beesten-, laken-, wollen- en linnenmark-
len gehouden, als de eerste , den tweeden Woensdag in de vasten, de
tweede, Woensdag na beloken Paasschen, dederde, Woensdag, na den
Maandag voor St. Jan, en de vierde, Woensdag na Zondag voor Bamis.
Dit d. is de geboortepl. van den Letterkundige H ekricos Castritics,
ook wel H enricus Geldrop genoemd, die tevens ook een kundig Dichter
was en wiens Schriften nog bekend zijn, geb. op het einde der vijf-
tiende eeuw , •{• vermoedelijk in 1565. Ook zag hier het levens licht,
de derde algemeene Vicaris van ’s Hertogenbosch J oost H oübraaken , die
den 2 Augustus 1658 tot de gezegde waardigheid werd verkozen.
Dit eertijds schoone d. heeft zeer veel in de vorige oorlogen geleden,
want behalve , dat het, zoo als wij gezien hebben, in 1512 door de
Gelderschen werd in de asch gelegd , werd het in 1543 door Maarten van
R ossem voor 200 gülden gebrandschat.
In 1593 werd dit d, door de Franschen m e t r o o f en brand bedreigd,
en in 1702, stond het leger der Bondgenooten bij deze plaats, waar-
door al het hooi, de gras- en veldgewassen verleerd werden.
Het wapen van Geldrop bestaat in drie harten . staande twee en een.
GELDROP (HOOG-), geh. in de Meijerij van's Hertogenbosch, kw.
Peelland, prov. Noord-Braband, arr. en j u. Z. 0. van Eindhoven,
kant. en 2 u. Z. W. van Ilelmond, gem. Zesgehuchten: mellöOinw.
GELDROP (HUIS-TE-), kast. in de Meijerij van ’s Hertogenbosch,
prov. Noord-Braband, kw. Peelland, Derde distr., arr. en 1 u. Z. 0.
van Eindhoven, kant. en l f n. Z. W. van Helmond, gem. en 1 mm.
N. van Geldrop.
Het is een niet schoon, doch oud gebouw, waaraan men nog teeke-
nen van Maarten vak R ossems verwoestingen ontdekt, . en op hetwel
een kamertje gevonden wordt, waar Michael O phovius, de zesde of laatste
Bisschop van ’s Herlogenbosch, toen die stad, in het jaar 1629, “°®r
F rederik H endrik , Prins van Oranje, was ingenomen, zijne schuilplaa s
hield, en in eene soort van kapel, dagelijks de mis las. Bij dit kasteel,
maar door eene gracht daarvan gescheiden , stond vroeger , een vierkantc
toren, die in oude tijden versterkt geweest was en in het jaar 1840
afgebroken is.
Dit kast. beslaat, met de daartoe behoorende grönden,, eene opper-
vlakte van 24 bund. 51 v. r. 1 v. eil., en wordt thans in eigendom
bezeten door Mejufvrouw S ara H oevenaar , woonachtig te Breda.
GF.LEEN, gem., voorheen tot de heerl. Palkenburg behoord heb-
bende, thans pro v. Limburg, arr. Maastricht, kant. Sittard (5 k. d.,
5 m. k., 2 s. d.) ; palende N. aan de gem. Sittard, O. aan Mun-
ster-Geleen, Z. aan de gem. Schinnen, W. aan de gem. Beek.
Deze gem. bevat het d. Geleen en de geh. L u tte r - r a d e , -Krawinkel,
Neerbeek enDaneke. Zij beslaat eeneoppervlakte van 1216
bund. 62 v. r. 15 v. eil., telt 435 h., bewooqd door 444 huisgez., uit-
makende eene bevolking van 2114 inw'., die meest hun bestaan vinden
in den landbouw.
De inw., die allen R. K. zijn. maken eene par. uit, welke tot het vic.
apost. van Limburg, dek. van Schinnen , behoort, en door eenen Pastoor
ca twee Kapellaans bediend wordt. — Men heeft in deze gem. eene school.
Het d. Geleen ligt 3* u. N. N. 0. van Maastricht» | u. Z. Z. W.
van Sittard, aan de Geleen. Men telt er in de kom van het dorp
151h. en 640 inw Het moet zeer oud zijn, daar men het reeds in
het jaar 888 vermeldt vindt. Bij het traktaat gesloten te VGraven-
hage , in het jaar 1661 , tussehen den Koning van Spanje en de Sta-
ten-Generaal der Vereenigde Nederlanden , werd het aan den Cerstge-
melde loegedeeld. Men telt er in de kom van het d.- 130 h. en 640 inw.
De kerk , aan de H. Marcellinus en P etrus toegewijd , is van toren
en orgel voorzien. — De zeer fraaije dorpschool wOrdt door een ge-
middeld getal van 300 leerlingen bezocht. Ook heeft men in »dit d. een
gemeentehuis.— De kermis valt in den eersten Zondag van September.
Het wapen der gem. G e le e n bestond Voorheen in de beeiden van M a r -
c e llin u s en P e t r u s , th an s heeft de gemeente geen wapen aangenomen.
GELEEN (DE), riv., prov. Limburg, A ie hären oorsprong neemt in
de gem. Heerlen , in eene noordwestelijke rigting längs Yoerendaal,
Niith j Vaasraden , Schinnen ,» Swijkhuizen en Spaubeek, naar Geleen
vliet,' alwaar zij de, van bei dorp Beek afkörnende, Beek opneemt,
voorts längs Munster-Geleen , Sittart, Nietiwstadt en Holtem , naar Dieteren
vloeit; alwaar zij de, bij Schinveld ontspringende , Rob-eek en
meer andere beken opneemt; door welke wateren Versterkt, zij zieh,
met eenen noordelijken loop, met twee armen , boven en beneden
SteVenswaard , in de Maas ontlast;
GELEEN (MUNSTER-), d., voorheen tot het hert. Gulik behoord
hebbende , thans prov. Limburg. Zie Munster-G eleen.
GELEERDE-MAN, bekende herberg en uitspanning niet ver van de
grensscheiding der prov. Noord-Holland en Zuid-Holland, gem. en 10
min. W. N. W. van Bennebroek, aan den straatweg tussehen Leyden
6n Haarlem. Eene andere herberg van dien naam, doch meer nog in
de wandeling genaamd I k leer nog, wordt mede in de nabijheid van
Leyden , onder Soeterwoude , aan den Hoogen-Rijndijk, bij den grortd
tan het voormalige adellijke stift Zwieten , gevonden.
GELEIGAT , een der killen van den Biesbosch, prov. Noord-Braband.
Zie G aleigat.
GELEIWAARD , pold. in den Biesbosch} prov. Noord-Braband. Zie
Gaieiwaard.