bende tot liet, door hen vernietigde, vaderlandsehe genootschap. — De
kort hierop folgende omwenteling onthief de Edamsche Regering van
de hun zoo onaangcuamo tegcnstrevingen der Patriotten. — Rii deze
omwenteling, even als bij die van 1795 en 1815, viel te Edam niets
meldenswaardig voor.
Het wapen van Edam bestaat in een veld van keel (rood) , beladen
met eenen stier van sabel (zwart), staande op eenen grond van sinopie
(groen), met drie sterren van goud daarboven, welk wapen , volgens
sommigen de stad zoude verkregen hebben, wegens de dapperheid door
bare burgers in het beleg van Damiate , ten jare 1218 betoond. Zoo
als zulks ook wordt opgegeven in het volgende versje aan de znidzijde
van een glas, in het noordoosten achter het koor, in de Groote kerk le
Haarlem, geplaatst :
Edam als getrouwe Lantsaaten ,
Quamen die van Haarlem te baaten |
Wildt vreugde vaaten.
Sv gingen hem handt, en ller ,
Met stoute moedt met felle manier,
Als verwoede stier.
Paus , Keyser en al bet Christen Heer,
Verwonderden hem met allen seer,
Yan die groote Eer.
Alsoo kreeg Edam haar waapen, met Eer en gewelt,
Drie vergulde sterren in ’t Root velt,
En een stier daar in gestelt.
EDAM , eil. in Oost-lndie, in den Sundaschen Archipel, op
de Reede van Batavia, ten N. van het eil. Java, 3 u. N. N. 0. van
Batavia, 8° 87r N. B. 124° 0. L. Qudtijds P o e lo e D am a r , dat is H a r s -
e ie an d genoemd, naar [eenen grooten harsboom, welke er gevonden werd.
Het heeft § u. in den omtrek, is met veel en zwaar geboomte voor-
zien ; had voorheen sclioone pakhuizen van de Oost-lndische Compagnie,
alsmede eenen zaagmolen en eene lijnbaan ; terwijl het tevens
tot een verbanningsoord voor misdadigers strekte , die hier touw voor
de sehepen moesten slaan. Ook had de Gouverneur-Generaal van
Neerlands-Indie, Kamphdis , er een fraai Japansch woonhuis gebouwd en
er allerlei zeldzame gewassen opgebragt, zijnde bij gewóon zieh dik-
wijls met zijne vrienden derwaarts te begev-en, zoo als hij er in den
laatsten tijd zijns lcvens ook veeltijds zijn verblijf gehouden heeft.
Thans zijn er op dit eiland zoutmagazijnen.
EDAM, voorm. naam v-n den kostgrond P ie te b s b u b 6 , in Nederlands
Guiana, kol. Suriname. Zie P ie te r s b ü k g .
EDAMUM, Lat. naam van de st. E d am , in JVaterland, prov. Noord-
Holland. Zie Edam.
EDE, gem. op de Neder-Veluwe, prov. Gelderland, distr. Velame,
kw. en arr. Arnhem, kant. Wageningen (1 k. d., 2 m. k., 1 s. d.) ;
palende N. aan de gem. Barneveld, 0 . aan Apeldoorn, Z. aan Ren-
kum en Wageningen, W. aan de gem. Rhenen, Stichts-Veenendaal
en Renswoude, prov. Utrecht.
Deze gem. bevat de d. E d e , B ennekom, L u n te r e n , O tte r-
loo en G e ld e rsch -V e en en d a a l , waartoe behooren de buurs.:
D o e sb u rg , E d e rv e en , E e sc h o te n , de F l ie r t , H a rtsk am p ,
Maa nen , M en -L u n te ren ¿'Nederwoud, Ov erw o u d , Pampel,
de V a lk , V e ld h u iz en , Wekerum en W e s te r-E n g , alsmede
de geh. Hoog-Barel, H o e n d e rlo o ,' Deelen , Dennekamp,
G in k e l, Mosselt, P a m p e l t , Nieuw-Reems en Ond-Reoms,
en de adcll. h. H a rts k am p , Hoekelum en K e rnheim. Yroe-
ger stond in deze gem. ook het adell. h. L a a r , doch dit is afge-
broken.
Zij beslaat eene oppervlakte van 32,140 bund. 36 v. r. 6 v. eil., tclt
1285 h., bewoond door 1617 huisgcz., uitmakende eene bevolking van
mim 8400 inw., die meest hun bestaan vinden in den landbouw, in het
bijzonder wordt er veel boekweit en rogge gewonnen. — Ook heeft men
er eene brouwerij.
De Herv., die er ruim 8200 in getal zijn , maken grootendeels de
gem. van -Ede, Bennekom, Lunteren en Otterlo u it, en behooren
voor een gedeelte tot de gem. Veenendaal.
De R. K., van welke men er 160 aantreft, worden tot de stat.
van Wageningen-en-Rencum gerekend.
Men telt in deze gem. vijf scliolen, als eene te Ede , eene te
R en n ek om , edne te L u n te r e n , eene te O tte r lo o en 6ene te
V e e n e n d a a l in gemeenschap met S tic h ts -V e e n e n d a a l, welke
gezamenlijk gemiddeld door een getal van 480 leerlingen bezoebt
worden.
Het d. E d e , E e , E e b e of E d e n , ligt 4 u. W. N. W. van Arnhem,
2 n. N. van Wageningen, te midden van heerlijke korenlanden ,
aan den straatweg ivan Arnhem op Amsterdam, hetwelk dit dorp veel
doortogt verschaft. V
Het telt in de kom van het d. 146 h. en ruim 1000 inw., en met
de daartoe behoorende buurs. D o e sb u rg , E d e rv e e n , M a an en ,
V e ld h u y z en en W e k e rum , 415 h. en ruim 2600 inw.
De Herv., die hier ongeveer 2600 in getal zijn , maken eene gem.
uit, welke tot de klass. van Arnhem, ring van fVageningen, behoort.
De eerste, die hier het leeraarsambt heeft waargenomen, is geweest
P e i r ü s Sonhius , welke in hetjaar 1598 hier was en in het jaar 1605
naar Zutphen vertrokken is. Het beroep geschiedt door den kerkeraad.
De kerk is vroeger eene Moederkerk geweest, waaronder de kerk van
Lunteren behoorde, die eerst in hetjaar 1866 daarvan is afgeschei-
den. Deze kerk had voorheen eenen zeer hoogen toren, welke, in
het jaar 1631,, half is afgebrand. Thans nog is deze kerk eene der
schoonste van deVeluwe.
De dorpschool wordt gemiddeld door een getal van 150 leerlingen
bezocht.
Het hoogadellijk landgerigt van de Velnwe werd vroeger allereerst
in dit d. gehouden. Het bestond uit Riddermatigen van ieder ambt,
Ambtsjonkers genaamd, en uit <le Af^vaardigden van de Veluwsche
steden. Voar de eerste reize werd deze vierschaar gespannen op het
kerkhof, .onder den blooten hemel, bij het rijzen der zon ne. De Land-
drost van de Veluwe spande de bank , in den naam der Heeren van
den Lande, en de geschiilen van het geheele jaar werden er voorts af-
gedaan. Deze regtbank zat doergaans acht of tien dagen te E d e ,
tot dat de voorkomende zaken waren afgedaan , en daarna in andere
ambten der Yeluwe.
®DE J?®, geboorteplaats van den Dichter N ic o la a s v a n E d e n , en
van den y^jsg’eer G ijs b k r tü s -van Is e n d o o rn of IJ z e n d o o rn , geb. in
1601 j f 1657, als Hoogleeraar in de wijsbegeerte te Harderwijk,
na eerst het Hoogleerambt te Deventer te hebben bekleed.
In het jaar 1624 , werd E d e door de Soldaten van Graaf H e n d r ik v a n
den B e rg h , deerlijk geplund.ei'd en verbrand, doch zij werden öp liet