waardoor het aldaar van de prov. Utrecht goschciden wordt, 0. aan
het Geldersche arr. Tiel, Z. aan de Merwede, die het van het Noord-
Brabandsche arr. ’S Ilertogenbosch en van het arr. Dordrecht scheidt,
van welk laatste het ten W. mede door de Noord goschciden wordt,
die het voorts ook van het arr. Rotterdam scheidt.
Het bevat de kant. Gorinchem, Sl iedr e cht en Yianen. Het
beslaat eene oppervlakte van 43,241 bund. 87 v. r. 94 v. eil., telt
7559 h., bewoond door 9578 huisgez., uitmakende eene bevolking van
ongeveer 48,000 inw., die meest hun beslaan vinden in den landbouw
en de veeteelt, onder welke ook vele aannemers van publieke werken
gevonden worden.
GORINCHEM, kant., arr. Gorinchein, prov. Zuid-Holland; palende
N. en 0. aan het kant. Vianen , voorts voor een klein gedeelte aan
het Geldersche kant. Geldermalsen , Z. aan het Noord-Brabandsehe
kant. Heusden , waarvan het door de Merwede gescheiden wordt, W.
aan het kant. Sliedrecht. Het bevat de volgende 14 gem., als: Gorinchein,
Ameide, Arkcl-en-Ri e l veld, Giessen-Nieu wkerk-
en-Moesebroek, Hardinxveld , Hoog-Blokland, Hoornaar:,
Kedichem-en -Oosterwi jk , Leerbroek-Reijersko op-en-Mid-
delkoop, Me e rke rk, Nieuwland, S c h e l lu in e n , Spijk en
Tienhoven. Het beslaat eene oppervlakte van 11,404 bund. I t . : r.
3 v. eil., telt 2926 h., bewoond door 5557 huisgez., uitmakende
eene bevolking van rüim 18,000 inw., die meest hun bestaan vinden
in den vee- en hennepteelt, terwijl er ook vele aannemers van publieke
■werken gevonden worden. •
GORINCHEM, ring, prov. Zuid-Holland, kl. non Dordrecht. Deze
ring bevat de volgende 10 gem., als: Gor inchem, Ark e l , Hoog-
Blo k l a n d , Giessendara - en - Neder -Hardinxveld , Giessen-
Nieuwkerk, G.iessen-Oudekerk, Hardinxveld, Hoorn aar-;
Schel luinen en Spi jk, met 10 kerken, bediend wordende door
12 predikanten. Men telt er ongeveer 14,000 zielen.
GORINCHEM, gem., prov. Zuid-Holland, arr. en kant. Gorinchem
(3 m. k., 4 s. d.); palende N. aan de gem. Hoog-Blokland en Arkel-
en-Rietveld , O. aan de Geldersche gem. Yuren-en-Dalem, Z. aan de
Merwede, W.'aan Schelluinen en Hardinxveld.
Deze gem. bevat de st. G orinchem en de zoogenaamde Banne-van-
Goriuchem, waarin het geh. de Haar , zij beslaat eene oppervlakte
van 788 bund. 80 v. r. 10 v. eil.; telt 1466 h., bewoond door 1617
buisgezinnen, uitmakende eene bevolking van 8200 inw., wier voor-
naamste iniddelen van bestaan zijn: handel in koren , aardappelen;,
hennip, zuivel en de vischvangst; alsmede in de winkelnering voor den
omtrek ; ook zijn hier 3 brouwerijen, 2 moutcrijen , 2 kunstazijnma-
kerijen , 4 leerlooijerijcn , 2 scheepstimmerwerven , 2 zeilmakerijcn.,
1 taanderij , 3 zalmrookerijen , 1 touwslagerij ,' l zeepziederij , 1 zij-
defabriek, 4 boekdrukkerijen, 2 steendrukkerijen , 1 houtzaag-, 4 olie-,
1 koren- enpel-en. 2 koren-en moutmolens. G orinchem is ontegenzeg-
gelijk eene dier plaatsen van ons vaderland , welke den meesten door-
togt hebben, waar de kosten van het armwezen , met de meeste zorg
worden bestreden.,0. en de bedelarij het ernstigste wordt geweerd.
Deze plaats lieeft, volgens Ds. M a r t in e t , de r o e r n v a n s c h o o n c meisjes
en vröuwen te bezitten , en is , door hare ligging aan de stroomen d e r
rivieren , eene der gezondste plaatsen in ons Vaderland; terwijl d ie ligging
aan vele wateren haar steeds bevrijdt van ongelukkcn door
onweder.
Men houdt er jaarlijks 2 beestenmarkten , welke invallen : de eerste
ep Vrijdag v66r den eersten Dingsdag in November, de tweede den eersten
Dingsdag na St. Maarten in November. De jaarlijksche paardenmarkt valt
in, iii November , en wel, Maandag na St. Maarten. De voorjaarsmarkt
begint met half vasten en duurt 8 dagen ; de kermis wordt gehouden
in Augustus en wel den Zonfcg na Maria Hemelvaart; de najaarsmarkt
begint op Maandag na St. Maarten en duurt 8 dagen.
De Herv., die hier ongeveer 6000 in getal zijn , maken eene gem.
uit, welke tot de klass. van Dordrecht, ring van Gorinchem , behoort en-
door 3 Predikanten bediend wordt. De eerste, die hier het leeraarambt
heeft waargenomen , is geweest H enrichs R olandus V ellenius , bevestigd
in het jaar 1573, f omtrent het jaar 1600. In het jaar 1574 kreeg
hij tot ambtgenoot C asper Coolhaas , die uit Deventer herwaarts kwam ,
en nog binnen het jaar naar Leyden vertrok, en in diens plaats, in
bet jaar 1575, R udolf van V e l t , gezegd L addids, die van Lyselheym,
uit den Paltz, herwaarts kwam, zoodat er deslijds twee Predikanten
stonden; terwijl, in het jaar 1588, tot derden Predikant beroepen
werd T homas S prankhdysen , die in 1593 naar Leyden vertrok. In het
jaar 1647 werd het getal Predikanten tot op vier vermeerderd, en,
den 17 Junij van dat ja a r, ten dien einde beroepen J ohannes Messd ,
die van Hellevoetsluis herwaarts kwam, en in 1662 overleed , waarna
hier altijd vier Predikanten gestaan hebben, tot het jaar 1807, toen,
na het overlijden van den Predikant A drianus Mandt , ingevolge Ko-
ninklijk besluit, de vierde leeraarsplaats onvervuld bleef. Onder de
alhier gestaan bebbende Predikanten vinden wij vermeld de Geschied-
schrijver A drianus ’s Gravezande, die in 1745 herwaarts kwam en den
6 Januarij 1749 naar Middelburg vertrok. Het beroep geschiedt door
den Kerkenraad , uit een twaalf-, zes- en drietal.
Ook bestaat hier eene Gemeente van Afgescheidenen, die in
het jaar 1841 erkend is.
Vroeger bestonden hier nog eene Remonslrantsche, eene Waalsche,
eene Engelsche en eene Döopsgezinde gemeente. De Remons t rantsche
gemeente is, omstreeks het jaar 1795 , bij de Herv. gem. ingelijfd.
De Waalsche gemeente was opgerigt den 30 Augustus 1586.
De eersten , die in deze gem. het leeraarambt bekleed hebben, -waren
J aques Gantois de Vader, die in 1692 overleed; Adel de L ambermont , '
den 29 April 1691 naar Olm beroepen , en P ierre Gantois de Zoon,
den 3 Junij 1705 Emiritus verklaard. Na het overlijden van hären
laatsten leeraar J aques D avid R udolphe B althasar R euchlin , eenen af-
stammeling van den beroemden R euchlinus , den vriend van Melancrton ,
hetwelk den 9 Augustus 1824 plaats had, is zij , ingevolge Kon. beslui-
ten van 19 Augustus 1817 en 9 December 1824, vervallen verklaard.
De Engelsche gemeente is reeds in het begin der vorige eeuw
te niet gegaan.
De Doopsgezinde gemeente heeft sedert het midden der vorige
eeuw niet meer bestaan.
De Christenen, toegedaan de onverandei’de Augburgsche confessie of
Luthcrschen, van welke men er j die van Vuren mede gerekend, 150
telt, maken mede eene gem. uit, welke door eenen Predikant bediend
wordt, en in het jaar 1799, is opgerigt, als wanneer zij zieh tevens
Terbroederd heeft, met de Herst.-Evangelisch-Lulherscbe gem. te Amsterdam,
terwijl vroeger de leden dier gezindte eene filiaal gem. van
me van de Evang. Luth. gem. van Dordrecht uitmaakten , met welke
iliaal gem., de Luthersche ingezelenen van Vuren , zieh reeds iu 1796
IV . Deel. 43