E S S ,
Heeren tan den W oode gemeld, vour Heere J acob van den W obbe
die omtrent den jare 1 2 8 0 geleefd heeft. Deze zou de elfde van dien
naam geweest zijn. Een andere Heer J acob zou in vergelding van
zijne schade cn verlies in de oorlogen, ten dienste der Graven , door
F iu p s van B obrgondie, in het jaar 1 4 2 7 , begiftigd zijn met liet hooge
regtsgebied over W obde» Niet ten onregle - schijnt men den eersten
oorsprong des naams dezer heerl. te vinden in de oude gesteltenis der
landstreek , die met zwar® bosseliert of wouden bezet was, naderhand
is zij J acobswocde geheeten , naar den naam van hare Heeren , die
doorgaans den naam van J acob voerden. Hoe deze bosschen ver-
dwenen zijn , valt dnister te gissen , en de gesteltenis des lands
is sedert aanmerkelijk veranderd, door het droogmaken van eene,
wijd uitgestrekte plas , die op omtrent 9 8 0 morgen (8 3 4 bund.) bc-
groot wordt. Deze droogmakerij, welke volgens octrooi van den
11 Januarij 1736 begonnen, en omstreeks tien jaren daarna ten
einde gebragt was, heeft den naam van den Y ie r-A m b a c h tsp o ld
e r, omdat zij over een gedeelte der ambachten van E sseiijkkrwoude
Langer-Aar, Oudsboorn en Rijnzaterwoude gaat.
De heerl. E sselijkerwobde- en-H eer- J acobswöbde beslaat eene opper-
vlakte van ruim 2200 bund., en bevat de gem. Woubrugge. Men
telt daarin 167 h., bewoond' door 276 huisgez. uitmakeode eene be-
volking van 1330 inw., die meest hun bestaan vinden in den Landbouw.
De Herv., die er 940 in getal zijn, maken gedeetelijk de gem.
Woubrugge n it, en behooren overigens gedeeltelijk tot de gem. Rijnzaterwoude,
en hebben in deze heerl. eene kunst- en smaakvol (zon-
der pilaar steunsel) gebouwde kerk te Woubrugge.
De R. K., van welke men er 390 aantreft, hebben in deze beerl.
mede eene kerk, onder Woubrugge, welke tevens door die van Hoogmade
wordt bezocht.
De Israeliten , van welke er een tiental gevonden worden, behooren
tot de ringsynagoge van Alphen.
Men heeft in deze heerl. eene school, welke gemiddeld door een
getal van 130 leerlingen bezocht wordt.
Thans wordt deze heerl. in eigendom bezeten door den Heer Mr. J.
W. van H oogstbaten c. s., woonaebtig te *sGravenhage.
Het wapen dezer heerl. bestaat in een veld van azuur, beladen met
een balk , verzeld met drie liggende halve manen , alles van gond.
ESSEN, bunrs. op de Neder-Veluwe, prov. Gelderland, distr. Ve-
luwe, arr. en 6 u. N. W. van Arnhem, kant. en 4 u. Z. W. van
Nijkerk, gem. en 2 u. O. van Barneveld, 2 j u. Z. van Garderen,
waartoe het behoort; met 27 h,, alle bouwhoeven, en 160 inw.
ESSEN, buurs. in Zalland, prov. Overijssel, arr., kant. en 1 u.
O. van Deventer, gem. en 2 u. Z. 0. van Diepenveen, aan den straat-
weg van Deventer naar de Pruissische grenzen; met 9 h. en 70 inw.
ESSEN, geh. in het Gooregl, prov. Groningen, arr., kant. en £ u.
Z. 0. van Groningen, gem. en \ u. N. 0. van Haren, aan deoostzijde
van den straatweg, in de afheliing van den Hondsrug, aan de Mo-
lensloot; met 12 h. en 90 inw.
Hier stond in vroegere tijden eene aanzienlijke Bernardijner-Abdij en
Nonnenklooster van de Cistersienserorde, die in het jaar 1216 door den
Qroninger Priester T beodohds gesticht was, en in het jaar 1418 onder
het bestuur van het klooster te Sibckelo, in Overijssel, gebragt was,
welke onderhoorigheid , in het jaar 1483, door den Abt van Cisteaux
goedgekeurd is. Dit klooster , hetwelk eertijds Yesse of J esse , en daarna
E S S. 363
E s s e n genoemd was, heeft, om de nabyheid van Groningen, in de
beroerten der zestiende eeuw veel geleden. Zoo maakten de Saksers,
den 8 November 1314, zieh meester van dit klooster , hetwelk zy
zöchten te verstecken, doch door den snellen aanmarsch der Gelderschen
moesten zij het weder spoedig verlaten. In dit klooster vertoefde de
Graaf van R en n e n b e r g eenigen tijd, kort vöör zynen verraderlyken afyal
van de zijde der Staten en deteruggave der stad Groningen aan den Komng
van Spanie, in 1380. Na de reductie der stad Groningen van 1594 is het
gesiecht, hoewel de grondvesten der kerk nog mm of meer zigtbaar zijn.
ESSEN, d . in Oost-Indie, land v. Ambon, op h e t eil, Amboma,
kust van Hitoe, gesp. Oeli-Hatoe-Noekoe. , . . ,
ESSEN (DE), in de lan d ta al E esien genoemd en op de k a a rten ook
weln’EEST gespeld, hooge g ro n d , prov. Friesland, kw. Oostergoo, g n e t.
Tietierksteradeel, a rr. en 3 u. 0 . van Leeuwarden, k a n t. en 1 u . K .U .
von Beraum^ l u. W. van Eestrum, bestaande n it eene oppervlakte
van bouwland , waardoor in h e t midden een njweg en voetpad loopt.
Deze oppervlakte is voorzeker de schilderachtigste van geheel Iie-
tjerksteradeel, terwijl het hooge standpunt, waarop men hier geptaatst
is, schoone vergezigten oplevert.
ESSENBÜRG (DEN), landg. op de Over-Veluwe, prov. Gelderland,
distr. Veluwe, kw., arr. en 10 u. ten N. N. W. von Arnhem kant.
en l i u. 0. van Harderwijk , gedeeltelijk gem. Harderwijk, gedeeltelijk
gem. en 1 | u. N. N. 0. van Ermelo, 1£ u. W. L. W.
van Nunspeet, waartoe het behoort. _
Dit landg., zoowel om zijne oudheid als wegens zyne uitgestrekte
bosschen met hoog geboomte en waterwerken merkwaardig, terwijl net
huis of liever het kasteel met twee torens prijkt, beslaat eene oppervlakte
van 76 bund. 5 v. r. 30 v. eil., cn wordt thans m eigendom
bezeten en bewoond door den Heer S. J. Baron S andberg van E ssbnbbrg.
ESSENK, naam, onder welken de havez. E lsen, i n Twent he, prov.
Overijssel, wel eens verkeerdelijk voorkomt. Zie E lsen.
ESSENPAS, adell. h. in de Over-Betuwe, prov. Gelderland; kw.,
distr., arr. en 1£ u. N. N. 0. van Nijmegen, kant. en 1J u< L. L. W.
van Eist, gem, en l u. N. 0. van Bemmel.
Dit h. beslaat met de daartoe behoorende gronden eene oppervlakte
van 47 bund. 19 v. r. 4 5 v. eil., en wordt thans m eigendom bezeten
en bewoond door den Heer P. J. S h i t s . ,
ESSENSTEIN, buit. in Delfland, prov. Zmd-Holland, arr. en i u.
ten 0. van ’s Gravenhage, kant., gem. en j| u. N. 0. van Voorburg.
Dit buit. beslaat, met de daartoe behoorende gronden, eene oppervlakte
van 5 5 bund. 5 v. r. 46 v. eil., en wordt thans m eigendom bezeten
door de Freule C . S . v a n L y n d e n , woonachtig te Utrecht.
ESSEPOLDER (ACHTER-), polder in Schteland, prov. Zmd-ttol-
land, arr. Rotterdam, kant. Hillegersberg, gem. Nieuwerkerk-op-den-
JJssel; palende N. 0. aan den Kleinpolder, 0. aan den Essepolder,
Z. aan Blaardorp , W. aan den Wollefoppepolder.
Deze pold., benevens een gedeelte van den Voor-Essepolder, en
den Blaardorperpolder, is eene uitgeveende plas, welke 34Ubund.
beslaat, terwijl die pold. voorts 590 bund. wei- en hooiland bevatten,
welke door 18 hofsteden bebouwd worden. Het water wordt door twee
molens en twee sluizen op den IJssel ontlast. Het bestuur bestaat voor
iederen polder uit eenen Schout en twee Polderrpeesters. _
In den Noordwestelijken hoek van dezen polder ligt bet d. N l e t iwe r -
k e rk -o p -d en -IJ sse l.