A
Matih.4-
loan. if.
B
Philip.!.
C 1
Cant, ém
Rom. 8.
£ loan.]. . j
! [ D -
PyW. 67.
Ephef 4.
Rom.H.
l.Cor.tz.
, ß d u liÖ rd f.J p o lö g .
dormichdque confirmât ? bohïïnutn noftrum lefum [ in corpore hominis, manifeftat corpus vnitatis Èccléfis
poft quadraginta dictum ieiunium ter diabolus ten-
tans.tetque fuperatus reliquit, & non reliquit inper-
petuum, fed ad tempus, acrior vfque ad mo r te rn crifcis
Apoftolo præuaricante rediturns, & apàthès-nbftcrCine,
vtfibi videtur, eiim auto re tentationibushônpoüe ;
fc vitra tentari » perturbarique ’corifidir ' i; Agriùs ille
pérfëékus y ille qui non. foluin peccatunr non habèt,
fed etiam tollit peccatum m u n d i& qüi habet'cornua
feptem in càpitè, non ifàiyentilàrè' luffiçiàt^tenta'-
torem quiti rede-at .>/& noftér bic mütiîus | lzuisin
frbnte mpnophchalrhus non nëceflanûm fibi; zfti-
màt munimen in capite , qui poffibilitàtén^’ prsefu-
initin carne Hi fe r , qtiifecundum Euangclïàcri
magis forte fi cactus çflèt.Jpeccaturri non Haberet. Sed
foriitan qqia feptem oculi feptem. fpiritus funt, ab un
dare fe his omnibus iabkit, & qiiafi interibrem hd-
tninem. fu am con ge (lis feptiformis gratis yigcre>yir-
tutibus : przfertimquffibi totidern dogenafum fuo-
rum titulis gloriatur. ^ Vnde fieri poteft y vt iud icier
fujb fe ârbitretur fpiritu 'ïapijcntiz réfèrturny przçipuë
cum dicatfacilia Dei eflè mandata ; fpiritu iritellè-
ttus fufficientemmaximè qui,przhofcat& praèdicàt
om nes peccatorësfîmùlcum irnpiis' in àeternuinlghem
eflè damnandos : fpirira tohfilij diuitetny quimoiieat
malum nec cpgitandum : fpiritu virtutis pótentem,
quo affirmet poflè eflè hominem fine peccato : Ijjitffù
Xcientis inflatum : quo fpèrafe, niû qui fcîéntiam lè-
gis habuerit, fine peccato eflè ndn poflè: fpiritnpié-
tatis exuberantem , quo doceat inimicum velnt ami-
cum diligendüm oblitus quiàipfë dixerit, Inimicó o-
mnimodis non ctedendum f fpiritu tintoris Déi co-
honèffiàtum r, qui -port mü.lfam çrapulam' nouiflîmè
expergefàttus adiûngit, poflè hominem fine peccato
efle , ,non une aHiutorio Dei, & per hosprzfumptio*
num, vç arbitro£i, gradus non refocmidat afeendëye,
yfquè inid elans', yr .dicat , qùià in fimilitudinem,
Chfiftjperfp&a fui pbrèntia plënus., in totofiiper eum
defoénderitf^ &c manfefit : cum ramen
hoc i Ilï (b 1 i à patre Dço datum fit', c«i etiam dédit nomen
, föluS;Une peccato e ft& ingreditùr fine macula,
apud quem manèt ipfüm mhétitatis vnguentum. Ndr
autemtnodorem vnguentorum eius currinm, & intérim fuper
nos aütz.vitalis afllatu dulcia vitaeTpirâmina D’oininb;
præcedente captamus: Séd dicis : Cur tanta me la-
ceffisuniuria ? Çür tam afrogantibns' verbis inüidia
grauas? Ego né' me feruus compafarè'^aud^m Do-
rhirib.lheó;? EgOrne téna & ciriisbphfèram vferbo D«ti:
j|go he mbrti, pbnoxiüs, did debéàm viétori mortis
squalis ? Bene quidem o conderùnata neqûHia , dans
teftimoniumDeo,jhumîliarisinverbis,fed;aliter {ènfus
tuhs'clamac in paganis. • pids.hominem pbflè eflefine
peccatol lterum âc fiepiüs rep'eto. Homo.qui hoçpo-
teflr,Chriftus efti Aüt præïurnehbmenrâdt depone fidu-
ciam. Dèu? illud vni tantum donauit , & hoc non
Sic Catholica fide tra^
ditür.y. fic tenemüs : Sàné’ DominUs nofter adinonuit
infidèles, Ego vent in nôminepairifmei^ tnon merteep Jlü. Ve-
hiecaliusinhominefuo: fbrfitanipftimrecipietis. Aut
nobifeum ilium çüi çredimus. pcccatores vnum fine
peccato êundemque vmgemtüm ïcquêrç,autfî-tu es ille
m m cbnfitere. Iplè eft Çorninuslefus, qui morte de-
uiéta & diabolo ttiUmphatQ,rf/ce«dw altutri, captiuam
duxit captmtatentydedït dont boni mil tts.De eus pletutudtnt nos
e»i«ttrftc£/>ij»!ü,ficut^
ftrum dati efigratiafetundunt' me nfur am donations Chrtfti. Er
adiRpmanbs idem Magifler gentium ferifeit: Died enim
per gratiam^ q ttadata efttiuht, omnibus qui funt inter vós npn plus
ftpere quam oportttjapere, feiifapereadfbbrutattm. Et vntcut-
que ftrttiDeus dm fit menfii/am fidèi. Deinde ad Corin-
chios ptxdica,t,D:uifiomsverogratixrum fiuntr.idem autemjpi-
ntiu.Eidiuijiohe. operatiomimfunt: idem tutem DominosEcdi-
«/^öKexwi»iidr4rio«tfwy«Mr,^rdrMr«?«sf^rinaraw.Subiicit.'
Hm auttm.omnia operator vntts dt^ tdehifpiritiu,
«/à/itoô/PW/r.Deindeperçômp^ïatioht'Uimcmbrôrum:
exdifparibus operum m'odis, in vnamperfetlionis con- •
uenire conccrdiam, probans nullum penitus c.flè mem-
bröriim, qüod non egeät alterius ope atq; com'page,ipfo
DominP eapitè conftituto, in quo omnes fenfus ac the*
fauri fùpiétîti* & fdentiæ funt abfcbnditi.V nde &nobis
dedit lenfum, per quém fcirëm'uis , quod eft verb,um in
th r i f t odeid;in quo eft dtiinisplenitUdo dtumtatotorpotdlittt.
-in quem»?uxta teftimöniumIoannis,de(cendens fpiritus
fandus& perrpaneris inipfo,efièDominum declarauit.
Itaq-, fi '&nemo habetinifiquia à té petit,& nemo
cündum diuifionem Cnenfuramq^ accepit, & quiacce-
|ptumhabet jadipfumcuftôdiédùpaalicnoegetaùxilio,
qua rpgo amentia fibi de plrriitudine promittit , qui in
fingularitate n'o'iî fufficit^De Domino Euangeliftatefta-
tüîfîëra t alite m'lux verà, quae illummst omncm honiinc
rvenientem in hdncinundum.Dicit VeroDominusApoftblis
fUiSjVoi eftis tux hnius mundi.Ibiinfolo Domino
inxfPtajquia'veca.hlcihcunttisApoft.luxquidem, led
deiüce, quae totaëft. Er cum hocin Apoftolis ita eft,in
quorum eleftione vniuerium Ecclefis corpus aflum-
' ptüm eftjoui'd nos.nos inquam,& finguli, quid poll eos
videri poUàmüs. nifî lècundum ÀpPft. Petrum homines
ignari, credentes tantum per fidemEudngelteo propbetiCptfofer-
moni,tanquam lucernalmcnti in caliginofolocoi
etiam ipfi perfuademqr,vt prspàratsin operibus bonis
fint lucerne ardentes in th'anibus »oy?r«f,quç multimodis ten;'--
ta tionibüs fatigatx,& defeâù feniper proprio&verbere
pèriciitantur aliéno.y nde & Dominus in EuangeliP ait,
Etfiipfdlux^qua in nobis eftjenebrafunt : ipfa tenebra quanta e-
funt ? Sed concede, vt hoc qüàntulumcunqj lumen e ft,
indefi cfentivfque in finëm vigore permancat, id eft.do-
nuni illud,quod fortituseftipccialisgratiçynon amittat,;
( Alioquin plenitud qlücis afliftir in toto, caligo non re-
maneticaliginem autem dicoinfipientis, depeccaitifot-
dibus accidcntcm)quid fi cpmpetcns ratio eft, vt qùan-
etumdélucefiiëric, tätumdecaliginpfuperfic ? Porroau-
Ptem difficillimum eftj Vt pffendiculum caligq.nonha-
beat.Nèceflè eft hominl in quantitate limiinis,&in,reli-
quiis caligihis cônftftuto j volenti bpnum & non effu-
gienti’malum': & fübfiftere adiutorium nondeeflè
peceätum. Quod fi cuiquam obfcurediiftum videtur,
acçipiat exérhpîiim conuërfàtionis humanæ.Duo finguli
habent dona diuerfäivniisvc fit humilis in filcntio ,al-
tervcht fûadibilis indocendo. llle éiii filentiumcôrdf
I eft ,‘ fi forcepoftatur rationemde fidéreddere, putasne
! ,nullam afiumic in humil rate fallaciativ? Aiit facile arbi-
trariSjVt fimpjex fcurriliratecareat, Iscus verboyfollici*
tusirà GÙnâia,pâtiens neg’igcntia y-mkjspigritia, d oâus
iadantia,(ummiflbsinuidia,extraillamqi'çeftpmnium
bonortlm operum caligo genéïalis, vans glorias concn-
pifee^fam. Qijg5d frhoc pie fanéleqi intelligirur, vnuf-
quifquenoftrum aflumac cpmparationem, vr magis fe-
metipfum in melioris prslatjone cpndemnet, qüàm in
minpris delpe&àtiohé iùftificet. Ita déroufn inuicem
rtiembrafbciabjcî prscipue fi vria chârir'ate véluti pelle
oflàctrçundanté neruifq; iunbkis indigentia fui çonfçiùs
hprno;hancipfam quam habetgratiam, donü intelligat
^eflènôme^iturntôcmagisex.eovndeaccepitglorieturin
Dominb,quam vnde non acceper it irafeatu r. N os enitn
ëumèflemus natàraliteûfilij irs jiropter delidumnoftru
fâifti fiimùs filijmifericof diç propterclèmentiaDomini,
nihil digni nifi dam natione. N ô ingeramus Domino de
nôaceeptoquerclam,fedde accepto gratia repenlèm us,
gIpnamqvfoliillicreatorircdemptoriqjnoftroDomino
lefu CHrifto cribuamus, qaempofititDeus propitiatorem in
fangutne fuo.vt in nomine eius onmegtnu curuetur ,caleftium &
terrrftrïü& infernorum:quem in ilia prædibta poteftate iu-
dicantë omnisèaro vrdeac,&cui omnis lingua fatèattir«
Vnde ôc Apoft.ait,Ideo conccndimusftué abfcntes, fiüc
pr çfe U t es placere Wiv.pmnes t n\m nos manïfefiari oportet ante
tribunal Cbrifii,vt referaf vnufiputfqjpropria corporis proutgeßtt
fiuébmen^uPmalS!i^tiià?iiùWnésenMfifibimtisanfe.tn.bifi
»4/Dri: Paulus Apôft..dix;iteriâ(èftamrurnântettibuna{
Defj.&prbp.riâcotporisproiu gcflic cum cæterisreddi
M
Matth- »}•
B
Matth.f.;
Am«s. y.
i. Cor.p.
i C
iGor.}.^
Id. r,
D
W. 2 jS
De Arktis Libertate.
turumicontra autem Pelagius confidéter audet.dicere; diabolus confiretur.Dicicehim,Nonne tu qrcünfèpijfti.
itacohfummo vniuetfara in carrflt perfebtioné, vt de in-1 quas funr extra domum,& intra domum eius?Éxpetept6
dicisbonitacenihilfperem.Iuftiinilladieiudicis opecu j initjiicö famulum fuum Deüslppliat per renraciohem,
fuotumgloriäsau,dierices,adhuctarnen velutignoraces I non nudat: aufertfubftantiam&datgratiäm :Eccejin-
intetcog^baQt,Dominequaniotevidimus,&becfëcmustibi,\ quitjOmniaquscumq;habétdoinmanutuayfedWum
&hic nofter feientiflimus legis agnpfcic, qup die , qua noli tangere.Parum eft.Inuidüsfuerit,mbrtemcpnatur
hora,quo momenco,vlcimam federn vlcra qu^non fit a-
liz plehiflims fäntftkacis intrabi t ? A u t fo rfican reclamat
& loquitur,Rebte mihihze amèntis.yt non dicä füper-
biz iogererecur opprobria.fi dicerem,fine adiutorioDei
ho mine poflè eflè fine peccato, nunc autequum adiuco-
rium adiicio , nihil diftidil$afferp.Aniu for;Éafl3s Dei ad-
iutorium negas?Concedo paulifper calumniz tuz,vt du
quod in te conuincere volo,in me videar detegere.inuc-
niamur fimul, &c ego in mei defc n li o ne purgatior, Sc tu
in tua cófufione manifeftior. Mea femper hzc eft fidelis
atq; indubitatafententia,Dcum adiutoriüiuumnon fo-
lumin corpore fuo, qupd eft Ecctéfia, cui (pecialia ob
credentium fidegtatizfuz donalargitur,verum ëriam
vniuerfis in hoc mundo getibusproptet longanimé fui
zeernarnq; cleméciam fubminiftrare,non vt tu afleris cu
difeipulo tuo Cqsleftiojcui iäapud AfricatianiSy nodum
occultaillcimpioruin dogmatumnacura conCmä eft, in
folo nacurali bonof & in libero arbitrjo generaliter vni-
uerfis v nam gratiäcPhcributä: ledfpeciacira coridie pér
tempPra;perdies, permomenta, per aromas 8c cunbtis,
& fingulis miniftrare.Dicit enim feripeura, Quifacit folem
fuum or tri fuper bonos & nialos.At tuforte refppndcs. Qtdi-
ne (uum copofica bene natura euftodic, ac per hoc Deus
eiembntariis fèmel curfibus confticutis facit, inde quz
facitiQird ergo de illa(encentizparce,quzfequirur, o-
pinaris ? Dar pluuiam fuper iullos ßc iniuftos. Vtiq; qui
dar,cum vultdat,& ybivult dar.vel difpenfando djfpóy
iitam conftitutionc, Veleftundcndo propriam la rgi täte.
Ac ne fecundum ämetiam impieratis tuz etiam hoceüa-
cuare mediteris,audi prophetäfuper häcyeritiiteteftan-
tem .Qui aduocat aquas martsf&effundtt eat. (üperfactem tefra,
Dominus nomen efl illi. Quid vero dicam de fpe yera generis
humani.quia omnis quiarat.infpe arat. Sperare ante,
no eftpoflibilitaris propri®, fedlargicads alienas. Cum |
autc quisfeminauerit.iabfcarnq; fementem m ;finu terrz
cuIcotabfcohderir,n6 habetvltraquodfaciat, nifivrp-1
culos tendac ad ccélüm, Pret np^ terram cuieó mifir,;fedj
Deumcuicredidit.vtlaboreseiusyelmatutinqyeiferojl
üno imbrelfqecundëtiEt vtfpiritali teftimonio etiam ad
inducere, fed è ephtrario difpenfatipne Dei mouetur,
gratia non aufertürfexpetita przdoni prigda prom itur,&
rurfus przdéfu? cuftos adhibc tur.Dicitut enim ad eum,
Ecce tradoeu.m tibi,tantum animarh eius cuftbdi; Nemo
ex hoc zftimet diabolum ad fedücendam in corpore
taptprhtnodo animam laborare ; hifi etiam ab ip(p
corpore yellendam: fi npn fäuciutn infirmumque hominem
mifèrentisDei tutela muniret, Sc obuia. cunbtis
infidiarum eius conatibus femper occurreret. Habés, vr
arbicror, etiam in Gencibus fufheientem cöoperantis
gratizprobacronem: accipe manifeftam quöquc fignih-
canciam de illo przcipue donö,qüod Ecclefiz 6c cor^o-
ri fuo peculiare largi tur.Paulus Apoftolus ädCorinthios
feribit, Gratiot ago Deo meofemper pro vobis yingratia Dei qua
data efi vobis in chrißolefu iquia in omnibus dtuitesfdttïéflis in
illo fmomniverbo^&inomnifientiaßcutteftimonium Cbrifti
confimatumeftinvobis :itavtnibtl vobis dcfit in r> lid gratia. Ei:■
iterum, Iuflificati igtiur exfide,pacem haleamusad Deum ,pèr
Dominum noftrum lefum Cbrtftum:per quem & acceffutn habe-
mus fidei in gratia ißa,per quam ßamus,&gloriamur. Vnde &
Petrus Apoftolus admonec dicens, Recipiehtëifinehifidet
veflra, falutem an.marum. De quafalutè exquifiuerunt atque
ferutatt funt Prophetä , qui defuturain nosgratia Déipropbeta-
uerunt.Ex quo euidentiflime declaracum eft, neminiho-
minum deeflè Dei adiutorium: przfertim cum & fedu-
bkpr infiftat , 8c infic infirmitas. Confiifa euacuata-
que eft calumnia czci arguehtis, qui ait, Forte tu Dei
adiutorium negas i Sed quoniam de lob fecirousmen.
tioncm^icamus quod & fuperiori teftimonio, recenfj,;
cum eft,Dominp.dicence, Homo finp erimipe verax Dei
cülfor.abftinensfeab omni malo.Solec enim a vobis fz-
' piffime dibtitari,ad probandum hominem fine peccato
pofle eflè,quiafuetit,hoceft,quia & lob teftimonio Dei
homo fine crimine eft dibtus & verax. Et Zachariasy/««1
querela in Êuangelio probarus ofténditur. Dixie Dominus
ad iobjHomo,ßnetrimme, n\inqu 1 d d xit fine peccato?
Pe.ccatu m enim cogitapo epnciplt, crimen vérp no.nsnifi
«ablus oftepdiciEire etiam fine querelaeorum cognitionf
iudicjpqaesafcribimr, quibus in promptu eft, in facie
cómunes vfus perfruar, neq^ qu:plantat, netfequt rigat qüu- quidem mähfuetudinem alpiccreifed cordis bclla nefeiquam
funt,fed qui tncrementum dat Deus. Quantum ergo de
Dei adiutoriogaudeam, peridmëcirè.quop mimlhari
per lingula etiagentib.p‘robo:vt manifeftinn fipbis ellgc,
quévfqjinfihërn cahérey& qué fi'ne:Péfficioneinuocare
debeamus.Diabolus interrogatut d Doujiino;, ftndeades!
Ac ille vefpondkiCircüiens terram&peragrans, qudöfub ccelo
y&»^(*<fy««i.R^ogbte;follicirudo,ifta.diaDpli;bpnz voluntatis.,
an malzëft?Fatearis neceflè eft onipfpomalz. Hoe
ènim&fequehsppftulatioeiusofteiiditvManifqftatioir
fta diaboli tenïbore lob &bta eft,fcilicet cértipoie Hpyfi
Cërte tupe ninlaludza ,nullaHierufalé,nihlaper orbé
Eccléfia e rat. Aclh u év n i ue r fage n t i li casDe i noticiampp
habebat.&iam tarnen diabolus circuiens terram,omnia
quz fub ccelo funt peragrabat: atque ad fediicendum<8c
difpergendum humanum genus; incëflabili malitiz fuz
fbllicitudinëferebatur. Itaqj.cumyideashominib.igna-
fistantamdiaboliincubüiflèqeqüitiaindifperdendum,
nullam hinc eredis Dei in euftodiendp gratia, przfuiffe?
Aut forte fruftra diiftum óxittLS,Domini efl terra & plenitudö
eius,or bis terrarum&vniuetji qui habitant in wi At vero yt ad=-
eflè adiutorium D ei,& perfingula & pcr fing.ulosmatii-
fe ftius probes:en ipfe diabolus dum teftatur de voiuern-
tate,dc vno interrogatür.Animaduertifti inquit Deus,in
ae.Vnde & Paulus confiden.teriubet.dicens,0 /»emifn/w
Eptf opumfine crimine effe. Et alibi generale dar teftimonl-
um, Cpjinthiis,atque aflèrif, Ita vt non indigediis vßagratia,
fiXpeäantesreutlationemDommnoßrilefuChrißi, qui & con-
firmab.t vos vfque tnfinemfine crimine. Ecce Paulus quoste;
ftfmonio fuo vfque in finem confirmât eflç fine crimihe,
mox eofdem in eadem epjjftofe corr ipi t fçribéns: w quidem
omnino deüäuni eft m vobis,quod iudu ia babeatis inter vos.
S n b vno. ^rm ore ii fdem que p e r fo n is iecce/înc. ci i tri înç,
ecce delibtumivnde^pçlarat ,non ftacimjfîV'edeliblpal-
fèriAqüem videasfin#trimine nominati. Dixit emm &
Dominus lefnsiVepit loamesnonmanducans n quebibtns Et
icetum feripturh eft, Efca Him er at loiufia, & ir, el fittßßte.
N unquid éx alterutroaut ïoannes non manduçaflc,aut;
Dominus fefelliffe credenduseft ? fed è çontrario. in v-
troque veritas eft : quia &ïoannes in fubftantiam Carrïis
.efczaliquidfumpfexit, & rurfum verè dixerit;Dottiinus
in Ioannem, nè.c, cum cæterijs,, nec id mahducà flè, qupd
cztèros probans le fcripturalque fanblas, occuitata fiepe
feientià Dei,hominnmmapifèftarefententm»Quam-
obrem obfequenter accipitur, qüqtiefcunque fciipturà
commémorât,& iùftum & fine querela pro captu rem-*
pqrisi& fecundum illud vltimumiüdiciüm D e i,cuiM
püèrum meumlob , quia nó eft quifqfia fimilisillifuper } uër(otumconfcientiafubijcitut,&linguaomni.u coftfi-
tertaiNouitfpeciatimypumquemqv®pminusj,npuir& | rerur.Deniqjliqiiidoititelligejquiaiuftifleariolob,pal-
diabolus.Ule poteftate naturz: ifte labpre neqaitiz. Ifte | fiónumq;eiusincarnetnpermiflip,prouidoc§fi^0 -Oei.
vt tentet! ille vc probet- lob cpncradicënce aduetlario d | ponfufioné diaboli artogantiS operate e(l:Vtdum homo
creatorelaudatufiVulc Döminus öpus iü4icare homi- |de honorecreätoris,ipfö i)ominopfobaceläudacur,in-
his,quodipfedperaturineb; äcverödeadidtorioetiarh fidclitatis nötädeclinäsangelüSpunirêturyRuffusaufé
Biblmh7vet.Pat.Tom.ij4 : " ~ " ^ * N 3 ~ _ nefai.
Cor. 1;
£ F
G
i. Ctr. 1.