Arion > vel ille qui Çplo ccftudinis fono.faxa.vt dicitur,
emolliuic, nihilapudcurialesefficies,nifiplumbeacomm
corda aurco vel argen teomalleovani tat is vclcupi- J
ditatislncudecmollias. Inclemendam Cerberi omnes
abhorrent. Ego me credo vidiflè oftiarios Cerbero du-
riores. Apud inferos tamenCcrberus vnuseft.Quot funt
diuerticula CuriâÜum, toc Cerberi f unc.Atrienïcs quoqueCerberosfuftinebis,
totamquefamiliam, qu® temper
aut morde t,aut larrat. Omnes vero quocquot funt,
in vno medicos audierunt, dicentes: Dura dolet accipe,
fa&uri etiâm fi fibi expedire crediderin c, vtdoleat quod
fanum eftJn vno tarnen piiflïmoseffè mirabcris, quod
querelas Übenter audiunt,fouent humiliorum caufas,8c
eoufque patrocina n tur aftlitftis.dum exhauriant loculos
pleniorum.Nam quocunque modo caufa procedat, hoc
temper agitur vt loculi impleantur, et fi àuaritia nequeat
fatiari. Quifquisiniftorum manus incident, fi poenitens
inuenicur,opinor hæctormenta eifufficcrepoflc ad ve-
niam. Nihilenim adeo graue cft,quod hic expiari non
{>o(fi t. Quid enim mi feri us cft,quam fuperbis affidere
(minibus,prastergredientium toleratefaftum, 6c concern
ptibilium calcari contemp tu, perferre mole (lias ex-
cufiorum, & ab indignis quæuis indigna perfef re/Socra-
teSjCum eum Alcibiades iriterrogaret, quare' Xantippem
vxorem admodum morolam.iurgiot am ,& qu® diu ho--
ôfcuque muliebribus fcatebac moleftiis, domo norvabi-
geret,inquit,Cum talem domi perpcrror,infuefco,&ex-
erceor vc cæterorum quoqueforis perulantiam, 6c iniu-
riam faciliusferam.Veteri celebraturprouerbio, Quia
vacùæ manus temerariapecitio eft, &profe£to importunas
peccaror eft, qui dandas res ad verba confidit. V-
trobique enim fcilicet apud Curiales ôc medicos, obti-
nfet,
Profolis verbit,montants vùmur herbe,
Pro chirk rebus,pigmenti* &ß>tciebus.
Inter alios tarnen benignioresfunt „ qui minimum pof-
funt,licet fere omnesproni fint ad nocendum,quod cui-
uis longe faeilius oft, quam prodeflè. Èxerceant ergo
nundinas fuas,loculos alienos exhauriant, farcianc fuos,
poflidcant quantumPàcuuius , montibusaurum cxx-
quent,necamentaliquem,necamenturab vllo.fint ad-
mirationi ign o t is,dum domefticis fint odio, vel contem-
ptui : Taiealiquidin veterum Romanorum fcriptisin-
uenies. Cum P.Cn.Gr®einus, aut fialio potius dicitur
nomine argueretur ab amicis,quod vxorem formofam,
cailam,Sc nobilem repudiaret,refpondie -, Ethic foccus
quem cernitis.nouus, elegant, Ôcinfpe&orihus omnibus1
placenseft , fed nemo feit piaster me folumvbi me premat.
Legitur in hbro Numerorum,quod cum Madiani-
tis fornicans Ifrael,ihdignationem Domini pfOuocaue-
rit, donee Phinees Zambri, filium Salomi cum fuccuba
Madianitidc , edudo enfe trän fuerberaui t, & in occafu
nocencum quieuit ira Dei.Fa£fcus eft ergo fermoDomini
ad Moy ten dicen s :T olle cundos p ri n cipcs populi,8c fu-
fpende eos con tra Solem in patibulis. Peccauerac quids
populuSj&fornicatioprincipum nonexprimicur, rapi
tarnen prxcipiuntur principes ad patibulnm,&;in posna
eorum quies delinquent! populo reparacur, eo quod ex
negligentia prxfidentium txpiffimè prouenit cxccflüs
fubdicorum. Refert itaque poceftatis iftorum cohibere
malitiara,üceifdcm de püblicoproUiderc,vt omnis graf-
fandi occafio fubtrahatur. Quod de in iure Komano antiquitus
cautum eft, alioquin autor videbitur malefieii,
quod prxtermiflb officio emendate concemnic. ' His e-
nim Hagel lis hominiim , innocentiumque terroribus,
quo præclarior 6c po tentior , eo plenior ÔC pet n ici o Go r
curia eft.Frequens ctenim eft,ytcüria recipiac velfaciat
vitio fos.ap ud quos inualefcit audacia delinque ndi ,cum
ex familiaritate potentum.vitiis indulgetur. Seddean-
tcada vita.cuiufi üque ft uftra prxfumicur, cum inter curiales
vixpoflit innocen tia retincri.Quis eft enim cui vir-
tutcmnonexcutiant curialium nug® ? Quis eft tantus,
quis tanffoliduSjVt corrumpi non poffit ? Op ci mus eft
qui refiftit diutius, qui validius,quicorrumpitur minus.
Nam vt lit virtus incolumis, d curialium vita diuertendü
eft.Proinde quifquis hoc dixetit, & prudenter curi® na-
turam expreffit.Exeat aulam,qui vult eflè pius. Vnde c-
leganter fons Salmacis infamia molliciei infignis.eidem
comparacur. Y t ehim infabuliseft, vndailliusafpedu
decora eft,guftu durcis,fuauis tadu,& omnium fcnluum
vlu gratifiima,ted tanta molücie ingredientes eneruat,vt
virisefFcemmatisnpbiliotemadimat fexum } necante
quifquamegrcditur.quam ftupeat & doleat fe mutatum
eile in fçminam. Aut enim cedens omnino fexus in dete-
riorem dégénérât,aut veteris dignitatis ali quo manente
veftigio.hermaphrodituminduit, qui quodam dclin-
quentis natur* ludibrio, fie vtriulque fexus oftétat ima-
ginem,vtncutriüsretineat vericatem. Hac autem Poeti-
ci mibefigmentinugarum curialium reprxtentatur imago,
qu® viros abiedta vit tute emolliurit,aut virtu tis imagine
retenta peruertunc. Qui cutialium ineptias induit;
6c philofophijVel boni virioöicium pollicetur,Herma-
phroditus eft, quiduro vultu & hifpido muliebrem de-
turpat venuftatem » & virummüliebribus polluit, & in-
ceftat.Kes fiquidem monfttuofaeft, Philofophuscuria-
lis.&dum vtrumque cffeaffe&atjneutrum eft, eo quod
curia philofophiam exeludit, & ine ptias curiales philo-
fophus vfquequaque non rccipit. Non tarne ad omnem
curiam comparatio tranfit,fed adillam duntaxat , qu®
infipientisdiftemperaturarbitrio. Qui enim fapienseft,
nugaj abigitjComponit d om um & vniuerfa illius fubii*
cïtrationi.Vcenimaitfa{)ientia,quç communicatio fan-
â o homini ad canem,autluci ad tenebras 3 Orone animal
diligit fibi fimile, & omnis homo proximum fuum.
Omnis caro ad fimilem fibi coniungitur,&omnis homo
fociabiturfimilifibi.filupusagnoaliquandocommuni-
cauit,fipeccatoriufto. :
C a p. .X L ■
Deoculis, attribut,& linguapoteßxtum & dt officiopneßdis , &
quoiiudutm oportet babere iuris & aqui notitiam, voluntatcm
boni,& poteßatem exequendi,&quod iuramento
dtbet eßi aBigitiis legibus, & afordibus mu-
ntrum alienus.
CEquituroculorumjaurium.&iinguarjCollatio, quam
>3 in præfidibusprouinciarum confiftere fuperius didbü
eft. Prxfes igicur qui in iure reddendö, prpuincialibus
prxfider.Fdic autem xqui&iniquidebet habere notitia,
6c faculcatem.A- animum cius quod iufturn e ft exequen-
di. Namficut medico euentusmortalitatisimpucarinô
debecjica fi quid trifte per imperitiam eius conngerit, ei
meriro irhputatur.' Quod fi noutt, & non vult.uon ex i-
gnorantia,fedex malitia condemnatur. Finis fiquidem
vtriufqub damnatioeft. Licet ignari mitius puniantur,
nifi foitc ignoranriam negligentia procurauerit. Namfi
ign orantia inuicibilis eft,non affert mortem , fed ab in-
natis rené bris excu fatur. Sivero fcit,&vult xquitati fer-
uire,necpoteft,non tarn præfidis eftculpaquamprinci-
pis-SedadrcÜgiohemiudicis ,hxceadem perrinere cer-
cifiimum eft,cum ipium iuris oporteat habere notitiam,
vo!untatemboni,virescxequendi,ôclàcramcnto debeat
efle legibus obligatus ; vt fibi omnino illicitura nouerit,
| abearumfincetitatediuertere. Namdefapientiaeius,
fapiencia docet. Iudex, inquit fapiens,iudicabicpopu-
lum fuum,6c principatusfenfati ftabiliserit.Secundum
iudicem pppuli,fie & miniflrieius, 6c qualis reäor eft
I ciuitatis.tales6c inhabitantesinea.Sed [& ] viresnecef-
■ farias elle,non iacuit,dicens ; Noli quærere iudex fieri.
- nifi valeasvirtuceirrumpereiniquicates , ne forte exti-
I mefcasfaciem potentis, & ponasfcandaluminagiHtatc
1 tua.Non pccccsinmultitudrne ciuitatis,nec te immitcas
J in populum,neque alliges duplicia pcccata,nec enim in
I vnoeris immunis. Nolieflepufillanimisin aniraatua,
- exorare & facere elceraöfynam non defpicias. Nedicas
in multitudihe munerum meorum refpiciet Deus,& of-
ferente meDeoaltiflimo munera mea fufeipiet. Non
irrideas hominem in amaritudine anim®, eft enim qui
humiliât & exaltat circunfpedtor Dens. Ex his diligeiiti
leéfco-
-J-al. adduh i
laris nori'
tiam ne-
’ iffariam
eflc Sc
al.fuper
imiquica
dum;quod decorcm anim®extinguit,turpe ; quod ho-
neftatem fubuertir.ignominiofum eft. Ynde & apud anti
quos etiam falutifer® veritatis ignaros, omne quod ex
debito officii gratuiatnm eflè oportet, fi fiat ad pretium,
in .fordibus computatur.Ipfius quoquepeetii fie dilatant
interpretationem , vt non modo pecuniam,fpeciemufe
contmeat, fed obfequium, othneraque operam,quace-
nus alias non debetur. Qùpdenimex fordibus eft,quid
erit nifi fordidum ? Non ehim poteft arbor,mala,frudtui.
bonos facere.cum in eo vis natur® eonfiftat, Vc firn ilia ex
fimilibus procreenrur.Cæterum quia præfidum,&alio- '
rumiudicum, communemefleinfpeàipnem præmifi-
mus,æqui ta t is,& public® quiètis miniflri fit n t, quos tan-
to circum fpedtiores, 6c cautiores oportet èfle, magifque
iollicitbS,quiillius referuantur examihi, cuius prudentiä
ekcumucnitinon poteft, aut iuftkia corrum pi,illo obti-
hentc,vtih quo iudicio iudicauerint,iudicemi|r,& men-r
furam bonamöc confer tarn ,*& coagkatam,& fuporef-
fluentem in finusfuosàindice iuftö recipient,
C A P. X I I .
De-facramentoiudicttm,& colktione Pjthagorà& Alexandria
m quitus rebusgrattain purttbut poßitfacere iudex,
& ie qtußiembus capttvßs. ,
ET : quidem iudices fàcramento legibuà alligafitur
iuraci,quia omni modo iudicium cum veritate,& le-
gumobferuationedifponent. Ipfoque iure cautum eft;
vt facrorum Euangeliorum fcripturxtertibil'es, ante federn
iudicialem deponantur.ibique ab initio 1 itium, ad
finem vfque permanea nt,nec amoucantur,nifi fenten tia
recita ta, quo totius confiftotii latitudö, Dei ipfius replc-
ta pra-leuua,omnibus ad facrofanä-asfcripturas mecum
incur jat,& rcucrcntiam, & ab inquifitiprie veritatis omnis
iniquitas propulfetur., Omnes qa’oque carrns Öcfan-
guinis,religio iudiciaria.propcllit atfeâus, euacuans ira '
ledori occurret, quod vpluntasboninoh minusiudici
ne ce ffitna ,quam notitia,vel poteftasicum non modo
de fuis,fed ex alienis delidtis teneatur, 6c duplici fuorum
Scaliorum prematuronere,vt necin multitudihe müne-
rum citramunditiam 'Yplutatis fiteifiduCia anteDcuni.
Vnde 6c Plato egregie quidem 6c luculenter ( fi: tarnen
audiatur) eos,quide reipüblicx gerendo tnagiftratu cö-
tendüntjita inter fe yetlari aflerxt^yt fi naut® lub aduerfa
tempeftate decertec, quiseotum pbtilfimum debeat gu-
bernäre. Inquofortun®calculo.aucnullus,autrarus,i-
demqne temerarius eft, qui(ine arte 6c viribusvendicet
maglflxatum. Et in eo quidem tempore nihilmiferabih9
Vidi,quam iudiceSfcienci® legis ignaros, bön® voluntatis
inanes,quos conuincicamor munerum 6c retributio-
num.id virium quod habent in obfequio auaritia?, iaiftär
tia»,aut cacnis,& fanguinis exerccqtes,'6c aneceflkate fa-^
cramentilegitimi abfolutos. Ex quo planum eft,piinci-
pes qui cisordinariam iuril'diclionem contulerunt, iuris
elfe.ignaros vcl contemptores. Sed quiequidde peritia
iuris d icamus, aut de viribus exequendi,iudicem oportet
efle religiofiflimum,8c quiomne iniquuin rriorte ipfa
magis oderit.Quiaergo prsfides errdinariam habent ui
rifduftionem , vel iurisdieeridi poteftatfm, ipforam &
iudicum aliorum vna eft fpeculatio , & quod de bis dicitur,
facile ad aliorum confequetiam trahituf. Eft i taque
primum^quodexneceflitate officii tvttiufqueindicitur,
vriuftitixin omnibus pareatur, & nihil eorum qu® facienda
funt,,sf?atad pretinm. Nam quod iniuftum eft,vf-
quequaque non lieer, vt nCc pro tempprali vita.fierili-
ccat.Qupd vero iufturn cft,merccdis interueneu non in-
digec,, cum per fe fieri debeat y&iniquum fit vendere
quod debetur. Iuftitiam ergo venderainiquitas eftiin-
iuftitiam, iniquairifania. H®cfiquidem vbiquerepro-
bataeft, vc nufquam eile debeat, illä ybique debita eit,
vt fine fcelere veudi non poflit.Neque enim Balaam ex
eo culpatut, quod populi Dei caulam coniemnauerit,
aliudue?dixerit,quam quod Dominus infpiraBat., fed
quia auatitia excscatus eft, infidclium caufarn inftruens . 6c odium, metum 6c amici tiam :quia, v t ai t lulius C®fars
quohiodo ad prouocandüm iramDeidelinqueretlfrael;
diÄante malitia prdcurauic. Quærebat ergo quomódo
iuftè iuftificaret caufarn impii, 6c quafiillufo Deo, gra-
tiam eius fubtrahereteleäis. Aut fi aduerfa iuftificari nó
poflet caute, hoc (altem agebat , vt & ab ifla teçederet
Deus. Compugnantibus namque iniquis, vineere,(y,t
dicitur ) confueuit,qui viribus -J-fuperioreft.B -ilaamitas
vidcasplurimos , qui licetiniquath nolint ferre fenten-
tiam, corruptitarnen munenbus,iuftitiam partis vnius,
haud facile animusverumptöuidet.vbi iftaf prdfidunr.
Hinc eft illud prouerbium.autore Cicerone »^pud anti-
quos celeberrimu m:Exuit perfona.ni iudicis, quilquis a-
micum induit. Æquitas enim cui ludexobfequipm de-
bet,odiifiniftram,aut amorisdextram nelcit. Namdve-
ritate non licet in iudiciis declinarei Vc vcroplurimum
indulgeaturamiciti®, amicoiuterdumdilacationisgra-
tiam facit. Hoc tarnten ipfum rarö,ôc non nifi caufa co-
gnica. Porro dum caula anceps eft, diiatio protelatür.
in alteram quauis arte transferremoliuntur. Nonfacile i linon contentionis , faltemdecifionis. Nam iuduia
dixeritnvtru|hfîtncquihSjlteetvehditorfçquitatis,ma-i|jÊj«|— -----:-----— ;—►
li tiam fuep falfeciori coloret. Po teft tamen.y ideri ne-,
qtiior,qui officii fui principem öc regi.nam, cui fides fa-
mulatur, quafi merceni inforo diftrahit, ac.fi feruus infi-
delis dominum vendaç. \ Omnisenim magiftratus,iufti
feftinara | pænitenciam pariunt. ' Vnde& GrXci cum
vrgenturad fententiam antequam de caufei:qt:e«f^ fe-,
fpondent patres fuösiblem apud antipodes non vidiflè;
fed.expeäaflc femper, dohec 6c ipli» oriretuf., > Dicunt
enim praeprpperuth elfe viatprem, qui antequamluciti
® famuluscfLConftatenimquia ®qualuas alienatura . feroriatur,craffisadhiittenebris,luceqnercmota, di
venditore,licetademtoremnontranfeat, 6cemptaini- | tamaggrediçur. Sed nec iudicëm terreat autoritas li-
quitasficaderhtotetnrranfit,vt nequaquam à vendito- tigatprum , .cum Pythago.® inlongifliamm.tethpusfit
re recédât. Ëtquodinalifs çpntra«ibus npn,fepèriiur,’ | dilatata petitio » Alexaiidti Macedonisin caitrenfi
folusille iuftitiam vendit,quinôdhabct;Siquidemante iudicio lit c^ufad?mnata. Qùodôcilleacceptum ha-
cpramerciumreÜ.nquitfpïdidumvcndicorefn/ Nonne t..buit,iud.icibusagensgrariàm,.-qüorur^iiVeofidcm.prb-
lordidus eft, qui ad acceptas,vcl oblatasfordes.confc é j bauerat, quôdiuftiuam omnipotentatiii ptxfefebant.
tiam polluit,6c non tarn iuftitiam venàlem habet»quàm i.Nih.ilyerp prxëlâriusde Alexandro ilip i quem publica
anitnam' fuamîDodtor gentium diuitias,honores, ôc to- opinio magnum afferi| -, in aliqua hiftoria meo iudicio
tiusmundivariam fupelleâtilemcontemhjt'vt.ftçrcOjra-, .repen.. Mihi'quidem/emp.er , vttaiij,pn.paceeqfum
vt folum lucrifä$iatChliftum.,ratus omnia,qu® difpen- j loquar.qui cemetitatem virtutipræferünt, ditiflimo Â
diumfalutiafFcrunt,fordibus aggreg nda. Keâte.qui- 1 lexandrp, pauper Pythagoras major erit.. Qqöd vi
dem ôefideliter, çpquodhiniLrnündum,nihil hpneitu,.i| mecum coniicias , collaupncm PhilippiSc Alexandti.
nihil decens falutem impedit, fed fplaturpinidp,qu® fi- 'FrogoPompeio,vel luftiuo compendiario eius, fima-
cutdedecet, fk öc totnunda eft,6c certcinütilis, äileo | uis,autore, reuolu^mus. Aitergo:FuicPhilippusrex#
damnofa, vc nullo temporali emolumentp yalcat coni-J armorum quam conuiuiorum ftu d io fio r cui maxim®
penferj. ;Qmdeoim prodefthomini,fi vniuerfiim mun- r opeserancinftrumenra bellprum» diüitiarum qi;*ftus,
dùm lucretur.fàcicns detrimentum anim® luæ? Ec vide, i quam a cuftodia folertior. Itaque inter quotidianas raquianondixit'mundu.
ivinutilen vbifalusperdicur, fed
etiam vbi minuitur gloria. -Qu^ntumuis riitilent.geit^,
m®,aurum fplendeacjöcomnibuslenociniisfuisarrideat
mundus,quicquid munditiam hominis perimit, fordi-
.............. r ra-L
pinas,femper inops eratj-mifpricordia in eoöcperfidia,
pari iure dileóbe. Apud eum nulla ratio vinçendi tur-
pis , blandus pariter öc infidiöfus alloqujo » quiplura
promitteret, quam prsftareri, In feria 6c ioeps artifexj
(I al; oÄ
cilljic.