\ QincqüidaiEoostraâus,muni:jjHronm
Ibitur,emolltt gentes dementia ( ali.
Sbïentnon inaciecominus præliari,fed qüo à<3poÏÏant»
hoftetn eminus lædunt. Oblçftas vrbes moraôf vitibus
ttefciunt expugnare. Pugnant autem procuifentftms e-
quis, aqt cetga dann b us , fæpius criatùfimuUntibus ffi-
gam. Signunrhis ex antiquo more non cuba, fed tym-
panodatur. Nec pugnarediupoflunc,quiaintolerabi-
les e (Tent, fi qhantusefi eqrqm impetps » tanta eflét pet-
feuerantia. Natura t a ^ i j ad faciendum , quam ad di-
cenduib promptjores. in cibutn parci, fid'és diótipro-
mflîque huila. Principibus metu.non pudoreyel religio
ne parent. Principatus veto quem corrumpit luxuria,
diu ftàre non poteft. Autüftetèat.opprimenteiji-
ms. Äd haec nullus celeriusfcripfic, nemo velocius le-
gu.quaöernasetiam epiftolasperhibetur fimul didtalle.
ßenignitate adeo priditussvtquosarmislubegeraCjclc-
mencia inagis vicerit.
dlçioDei, euomet qùicquidimmodératio luxuriae hair-
fît, Mpdtim liquidem lui nefeit, nec ante interaperan-
tlam reprimic, quamexindulgentiQrelicentiajnextre-
raam curoitfidinem prolabatur. Afiyriorgm difeute
plagas,St hiftoriarum teftimomo conuinces,régnaeo-
ruihfirapulfu luxuriae eflè fubueifa. Inter caetera refeyt
Trogus, quod poftrçmus rex ÀiFyriptuïn regnauir Sar-
danapalus.vir rnuliere^cprruptjor,„Adhuncyidenduni.
quod he mini ante,e.um'permiflùra fuerat, piæfç;iftus:
cum admittimagnaambitioneægré obtinuifiet.inue-
hit'eùm ihteï feortorum greges p'urptuàm ëo!@ nentem
muliebri habitu, CiitanTollitié corpôris&ocuiorümla-
fciuia.omnes foe minas antéirêr, ppnlàinter yieginespar-
tiencem.. Quibusyifîs, indignatus tali foeminæ tantum
virorum iri fubieblum, traFfantesq' ferrimiSc arma, ha*’
bémçs parère, progrefiiis adlocios, qnidyide^t, refert.
Negat fe ei parère pofle.qui fe Foemina m tri a 11 etefiè, qua
yi rum. F.it ergo. coniurattó. Qiu illeaudita, in aulamv'e-
giath fe recepit. Vbi extrübta jneen laque py.và »ôcleôc
diuitias Fuas in ifteendium. mutin Ho.cfoloimii^usy.i-
rum.Ët præcedentium quideir regum roWr à luxuriae.
mollitum eft,deinde pér fingulps qüalipcrgrat|qs inua-
lefeentemolliria> in hoc candé efFoeràinàtunTr fraôum,
Sc corn minutum .eft. Imperium fereRomanunyçxhau-
ftum èft,& diüülfiimi'Nerpneimperante,çuiùs gulafè--
re omnia deuörauit,maeulauit libidc,exhaufitauaritia,
fregit ignaui a,luxuiia cum luperbfa exifianiui f .Hicn ul-
lamveftem bis induit, vt vélin aliquo cauerisfinguJa-
ri gloria praelucetet. -Sèd dum Rbrria ^errnifit , totum
orbemfecitingloriumvQuicquid aliorpm quseiiuit-in-
duftria,huius inertiafere amiiir.
Romanos ïk difeiplina pra c&tirit Pigutjfe j&.in eu TuLum
, Csfaremfloruijfeprxx&teris..
SËdçùmômnmmgehtiumexeihpl'areuoluôdiFcipli-
na RomanGrum præ çætCrislu eet. Melis qtioq-,pluu
mum profüiflè legiturdirciplipa.vt'iH paiicitate f ua finir
timisfuperacis^cû Romanis aufifincFuper imperiogen^
tium dimicare. Quam.feri àüté extiterint,ex verbis co-
rujn çolligitur, quibusaduerlus Riomànps pugnatpris,
C ap. I x VI. - . :-
Qmnoßrat\bu$ m*la prouentai.t ab indtfei-
plinatione.
SEd quid maiorum virtutem replico,& reuölu o ? De-
fecit£ecasnoftra,& fereadniHilutqjjedaiäaeft.hono-
ribus intumefdr, hönorum herciens gr?dus , vanitat*
hominum delciäatur, conteropta,rerum veritate öc fru-
£lu. Alearor,auceps,.quodque,magis mirere,^ ftultici-
i\es,& qui nunquam vir lia trailauerunr, fed heque no-
itahabucrant officia ,.cü ad. opera lafcipiiE pilö.frutican-
rei0req; indurata tanquam ihjiabilcsreprpbanturvmi-
lirem induunt, primipilarum ducatumque affedlänt, &
Fe dmäores 8c doFfcbres pollicentur offidj, quod nunquam
didicerunt. Poxro nullum vnquam Imperium fic
virrus dilatauit. cuius ifti nop fufficumc cohfxahere fi-
nes.autpmnino vires euacuare. -Si mihiriön CrediSi-vel
operibus crede. Pudet dreere, qppd doloreft, & igno
mlnia fuftihere. Dum atmatanobismilitiaffierti^,dum
aii e n ?me x p u g na nt p udic i da m »fiiarn prpfti.tuunt, dum
[hpbi!inmcircumcuntdoiucs,coriuiuiaexplorant, vt epulc.
htur qubtidie Fplendidef dum am^ullas p’röijciunt
8c re.fquipedalia.Verba, fine c^uoEe trucidaptes Sar^ce-
bps & ParrhoS', & fi quid aliud hpftifi cenfetürnpmine.
düm.lipc Faeipnt milpes glotioti, f Niui^pllinusitmp-
mirusnn'foJeftfiC; jnfcrmcs Britohes inrumefcUhc, ipfosq;
qui dicuntui P al a t i n 1 cö m i t cs, regum fan gu i ri e gloj: i r
antur,FeKad deditionem compellunt, & quafi'tributa-
rios facinnt. Noneft qiii cuim eis velit man ü m cqnlete-
re, aut qui veiit aequo Marte quid valeant experirr, ^ r-
mati inermesad campeftria prouocant; fed inermes id
fiiueftria, quiafäe propria virtute difljdit , nemo noftro-
ram'perfequitur. ytjnarh membriter tenuiflent, quid
de Cilalpinis Romana narrat hiftoria , cuius verba fuhr
hajc;Ciialpinorumihcolis animiferarum,cbrpora plus
quam Humana erant. • Sed experimento deprehenfitm
eft, quiavirtuseörum fieütprimp impetü maior eft qüä
virorum,ita foquens minpr quam fcemiharj|m eft. Alpi-
naqnim corpora humenreip'peducata,habcnt aliquid
"liiniie niuibusfuis, cum mox incaliibrint pugrfa , ftatim
in fudorem eunr, &letii motu qülfi fole; laxaptur. Alibi
qubq; Alpinarum gentium feritäs facile ve]4per mu'lie-
res oftenditur., quar deficientibuscclis, infantes fiiosaf-
fl:6toshniniinpra müicum aduerlaibilerunr.Sieft^
pianeq ui i mpugparenr f Nmicblijupshofiros, ptöcul-
dubroyincerenrur. Sed.vr aitAmentius,nönefi:quifa-
ciat facienda, qua: fereperficivltrpneaförtuna cprfipel-
lir. Armararo prouinciam infermis imbeljisqj'barbaries
aggredTtpr * de'populatur‘& vaftat, &-qUi dbmi füsefii-
rit,milite itoftro cedertte,de noftrhfatiätur, & in noftrö
facirluxu: i ^die rp fe ft u m IN u riquid enim non. cedit mivnUs
ducum ante aciempoftulatoIilentio, Vos, inquix, les,qui non repeflithoftemirruentem, & imminentem
quieftisf Refponfum eft, Romani gentium domini. Er j Si Vero necamor patria:, nec return damna,nee falutis
ille: Ita fiet,inqmt fi vos vicfericis nos. Graui candenr cö- | imminentisab hofte dirpéndium, velpudoris ftimulus
flibkupugnacü eft.led Rpmaniviferupt, 8c hümeroplulj virmrem ixuritiæ poftræejtcitare debuerac, cui iam iner-
res,&fortioiesviribus,& cxercirariores vfuirimltis tarne mis &infplens Walenfis infultàt. Prouerbialiter dici
amiffis fiuorum »eö quod eis colludtatio fuerataduerfus
pppulumdifci|ilinâliteremditum.Vérumlntptaremi-
litârinihilytilius,bil^ilçlariusduceétuditb.Nâmvirtüs'
&induftriaducis,efticaciamexercitus;ficutproueibia-
literdici folet^ quali altéra lance compenfàt. ' Caefîréos
criumphosducipotiusiqüaexercituivetüftasaffcripfit.
V t emmSoliniis aitjiqfiantam SeniciusaurSergiusinter
miHtes?tÿntum:îhterdboes_., imp: inter bmnes hoinines.
CéfarDiftaror enituic.Huius duâxbiis * vndedés;cen-
tumvigintiSc ^to milliâ hoftiumc*fà,T th am 'quantû
bellis ciui.libusFudent,noluic annotart. j Sigrtis epliätis
quiuquagiejs Scbis dimicauit. M. Marceilum fblus fu-
pei:gre(Iùs,'qui nouies & triciesparimodo fuerà-c præliafofèt,
quiimifçra terra quam agafo vel mulfo depopula-
tur Qupdfinullaexhortationevirili,noftri polfuritmi
lires ad virilia inci tari, vel matres & vxores cedentium
eos vrgeant adVirtütem. Nam aliquid tale in prifeis hi-
ftorijsinuenitpr. Cum enim irruentib. Medis,acies Per-
farum puliata in fugatn ageretur,.& omnino deficiehs,
necViàorem reFpicercaûderèr, matres& vxores corum
paffiinpbuiam fugientibus currunf, & mulierum-den-
faraaeîe orantinpraelium reuertântùr.Nolentibus ftib
lata vefte obfcoenà corporis bftendunt.rogantes nurain
ytçrps matrum & yxorum veljnc refugcrc. Hac repreffi
caftigatione in praslium redeunt, & n â a impreflionej
qpos fugiebantjfugerecompuleruntlV tinam (îc facianc
vxbres.
4 Ï 3
A
4tMarch|
oijuip-; ■’
11 Cumas.
f Vergav:
Vxofes& mâtrcs n^^ 1 Marbh'iörum^ dum^ u i- vâcç^db propiu fete^fuut omnibuis nota,comfcUnWp<^^
bnc:ÿSi^mfçrdê^ifitôlâiÂe ihv&Ê^ ^V’pcn^ibto*reeinon^f9pbnam, t^ou^usquantavirtii;.
)ùdoriisambueànt. ^ teAnglorumjDacosDanpsvefirëgeritjmotusqüe.cohi-;
pëfcuerit N oricbrum,velexeopérfpicüum eft.quod ob
egrègiæ virtutis meritum ; quam ibidem potenter&pa:-
.tentet exercuit Cantia nouraprimai ephortis bonp*.
rem, & primos congrcflus hoftium i vfij; in hpdiernuih^
dëm in'pmnibus prælijs obtitièc. Proiiincia quoqùéSef
uèriana;quàïmo'dernû vfu 8c npmirie afe incolis W ih ® -
(îra-vpcatur , eodem iure fibivepdicat cohortem fubfi-;
diàriam,1 adieôta fibi Deùonia& Cornubia. Ad tempora
npftra dèfeendo ;,Rex Anglorum, qui Ruffus cognb*
mma.tus eft , armis qyïdem ftrenuus, (èd parùm reli-
giofus,& q U i pe r feiSi tio ne {anbtpr um, Scpraecipuefan-
Âi An Tel mi Cantuarienfis, fpiculum inuidiæ quo fûfFo-J
catuseft, infeyifiiseftprbuocâ{re,is inquamCenomà-
nurn c xp ugn au i t Comité m c ep 11, n e c tarnend ign a t us
eft eum carcerali cuftudiæ man; ipare, totaque operiac-
teftabiturin perpetuum jnpnkË?r|âtu's ,'aucfi aljono-
mine cenfcre raalueris;, dicàtur mons barbarus aur bar-
! barorum. T ranl^o ad FuccefTpretn eius Henriçutn in*
clytum regem, quflepiuftitiæappellatus eft j quèm fiç- [
ut publice notum eftinp modo vrbes^fcd &: türrcs Gal-
lix timuerunt. Sed quallter regem Francorum cornmif-
fo prælio fcegeric 8c fugauerir, quiapë'rcèlepre eff,& vi-
âoiia: illius ih vtroque regno qui publicoprælip înter-
fuerunt, plurimi teftes extanr, ne repiicarenbtiflfma ta;-
diofium lit, feienter prætcreo. Normannorum ducem
virum bellicofum, armis ftrenuum,qui Hierofolymali-
berata rediërat, fub vmbta nominis'j quoinodo ceperit
alieni regniingreuus terminos i referreToperuàcànëum
credo,cum etiamiuniores ëundem captum viderint in
euftodia publica , habita tarnen æftimatione dignitatis
&fanguinis. Teftaritur hocNorraannorum prctçeres,
alij capti,ahjinca:rcerat^alijexheredari,in'bqdiernum
diem.Sedôc fepulchrum çàptiui ducisapud nos eft. Po-
ftremo,ne longe petantùrexempla, nepos illius totiüs
æui ,fîcollatîeiamgtati'æ virrutuin fine cphæferintmc-
rira, rex optimus apud Britannïas, Normànhorurb, &
AquitanorumduxfeliiÇilïimus,&jprimusram amplitq-
dinërerum,quamfplendore virtuturriiquamftrénuus.
quàm magnificus,quàmprudens&modeftus,âbipfa,vt
-ita dicam’,infaniia fijepir^heciple liuorfilereautdifti-
mularë pbteft,cu.m operàrecentîa,&,manifeftafint,& a
BritanniàrumfinibiiSjadtt'fFpaniæ limites, virtutis Fuse
pfotènderiD.&continuaritticulbs.
. ; Scilicet tngmum & iertimprudentia vcïox
Âme files ventt^diCfhcLt tacexddcfe callet,
Et pot if elf nigrum vitMfT&fijjtr.i iheta, >
.V plenshamqiie Deus gentis prtcuariçacricis ptinire iha-
litiam,rupto foEfiete .quod iuramento proderiifn cum'
filia Lëonisiuftitïaefirmatum fuerat^ nbuôr.um perrçjfit
Fubliniàrifiuorem,&inreguoalienoregnàrehomihçm
contemptorem boniSf squi^ cuius confilium infatuâr
tum eft ab initib^cuius caùlà in iniquitStë & petfidia
fundata èft. negligëîïtèm dilciplinse» vt eo non tam régnante
, qpam çoncutiente &cofiidente clerum 8c po-
puiu,m,"ptouocarentuL‘Pmnesadpninia.Menfuranam-
Sqtië iutis vis erat. In u ade n se rgo r eghu m ,ex he r e d au i t :
exclufit D,omihhm ,pto quo'fi fîdes cflec in homjne>&
de ce flbrum meriâs.&èx nècefîitateiuramentifibi ftie-
xac mpriendum. Vicmasftuduitcorrampere nationèS^
cumprincipibusmatrimoniâcontraxic&:amicitias>ne
quo Dei bénéficie pamulus, qui adhue vagiebacin cji-
nis, ad petitionemfiereditatis ppftètaccedere. Plurima
qui dem aduerfus innocentiam machinabantür,fedin
omnibus his mçncfta eft iniquitas fibi. Epque innuic»
quia Deus verax eft, quod fidem quam Deo fuo , Domi-
noque terifenô non leruauic, eam nequaquam repenti
in fiibjeâis. Eadem namquc mcnfiira remenfum eft ei,
qua iplè alij prsemenfus fuerat : ac fi omnes apud En ni-
um d/diciffenc,, j ’f s | ^ M ’Li', ' i
Nique dedijiefy do infideli ctiiqtucmfidem. ,
Sed cum multa male, pauca benè, illud pclfimè egit, q»
in cpfiténiptum Dei, itt f Ghriftos eius, iharnus iniecic,
'"i- ' ■ • N n i 'J. 'non
v:. ■ ' . , | ' C A R ^ x y i t . ; ■? ■ .
-Nobit d noftratibus effe exempla vinytim^qUMCiuitates
in It Alt a confident Brentius fecundtim
antiquttsbijioriks.ii '' *
Erbum'.quod atioftris nuncqu3erimus,iampridem
pra?terijr,'& eoufq; maioru^n noftrorum virtus ma-
oauic ad alios, vtplenitudo diivitis vense a fonte videa-
tur in riuulos defeciflevNeq; eutm a Romanis,6c Gneeis
tantum nobis funt'exenrpla yittutis',nam-8c domelticis
abUbdarnus, Trad'ixnthiftoi'i* firennurh dacetnSehq-
num.quie^ercitumRomanoiumapud fluinen-|-Aliain
CQftfedt,ibfam vrbemRomam irrupit,cepic,6c cajfis pa-
trfbus.&'lubaifti Icaliaihuafit Graham, yaftatis omnia,
vriiuerfisq; tertibilis, vique ad D e lphi ci Ap ol li nj s t e m-r.l
plum,quo^fiiueftinmouteParnaio,pfoce:f f i t ,^
ApPilmisappecens fpolia, fcurriliteripcatus ait * Loch-
pletes deos largiri hominibusoportere. Hunc, inquiim,
traduntde maiori Biitannia, quae ab aduehtu Saxonum
ininlu’lam, app^llatur Aoglia,oriundu. ApudTrogum
Pompeium in vtcefimo reperitur| quia Senones.Galli
comtn.ilitonesBrennijCuminltaliauiveniirentyTulcos
aluisfedibus expulecuntvih eacondiderunt vibes egre-
gias,Mediblanum,^Cbrnum,Bmiam,Veroham^tBcr-
gamum,Tridencum atque Vince.htiam. Nam quod yr-1
bemSenerifiumfenibusFuii,6cvaletudinar'js,armenta-
^sque cpnftrUxerint,npn mp(jp fides hjftpnae,fcd cele-
briscraditioeft; exeo quidemyalidior, quod Senenies
6clineamentismembroVum,6cvenuftatefaciei,6c cplo-
risgfatia,moribus qupque iplisadGallos&Bricones, i-
qatbusqriginemcontraxerunr,videncuraccedere, licet';
Vetuftas eos temporis,orois plaga, fitus regionisrconui-
(ftus fihi'timprum ,quibusfa nguine 6cm or i b us diu per-
mix«runt,exmagnapartemutauerU. Nondum tatnen
coloreim Gallicum, candbrem fcilicer, Hajcomniaadvi-
cinorum fimilitudinemexterminaff::!ufficiunt. Graeci
namque lac dicunt, vnde, 6c labteus appel«.
latur,6cGalliquaficplorela(St'ei,6cGalara2,quiquaiidp-
que didi fiinr Gallagrieci, in finibus Graecjae, qjjos Gal-
lorum militia opcupauic. Manfit autem exefeitus ille
Brennodu ce criumpbator,8c Femper inuidtaS^donec in-
furgtre aufus eft in deps,ipfum ApdllinisDelpbici jHtia-
dens templum. Vbi cum incola: Dei ppem. iuppliciter
implorarerit,iuuejnem fuprahumanum roodu infignis
pulcbritudinis in d^lubri culminecoqfpexerunt. Audi-
tus eft etiamftridor arcus , 6c ftrepitus armorum. Su-
birqetiam terrjemotu pars rnonttsabrupt».,'Gallorum
ftrauit'exercitum, Infecuta deinde tempeftas eft, qu«
girandine&frigofe faiiciosabfumpfit. Duxiple Bren-
nus, cum dolorem vulnerum ferrenon poifer, pugione
vitam finiuic.Necmoueatquemquam^vt di&um cft)i.n
teifiplo yifiumeffe Apollinem.ad ducrunuibiiaudaciam
cocrccndam,delendu iiique e xer ci t u m, q 11 i perm i t te n te
Deo,exigen'rib us.culpis fiominu mm ultas d cTe Ui?ratna-
tiones, cum cetcum fitaereas poteftate« plnrimr»m?herf
quitiae,Fuaeexercereinj.llo.s,quifan«fideiexpertesfiin
8cverae religionisignaxi, Eis namquegratia fvibtrabicu
daturquemalignisfpiricibus licentianoeindi, ciirn nifi
Dbminbpermittente,omnin6 nocere non poflint,n(?c
Ft yelint: 8c fieut euarigelico docetur teftimqplo . upn
impctrata licentia non audeanc^aut queaht irruere in
gtegem porcorum.
G a p .. X V I I I . .
Exempla recentium ttfariitrtm9 ^.q^modote*'Hi»ricmih'
tempejiatem & pmellas regit Stepljanifere»«- ,
uerit^&pacaueriiinfuUm.
»TcfiiiaBrehnihiftori^
defirtur ad m'ohftrandam virtutem gentis, cui nop
natura.feddodrina, exercuium,ars,:8cforteduxdeeft,
Biblioth.Vet.Pat. Totw.iy.'
v , / E . ,.
«/. Cinid
F
G
H
al. Chri
ftian o s