pio perfecutori fuo.ad cófolationeni Ecclefise fus,& ad Britannia: infulam, quam ex magna parte occupauerar,
doriam maieftatis, qua patri coqqualis&confubftantia-
is eft,potenter inflixic. Procingens ergo ie ad Perficam
expeditionem,pro more mifltDclphos&Delum,atquè
Dodonem,confulensan expediret ad bellaprocedcre.
Vates itàque vniuerfi vidonam proiriittèbanc, vnö inter
estera animati rcfpófo, quodpro exemplo mcndacj ac
fedudibnisinfererenon pigebit. Eftautem huiufmodi.
Nune omîtes aggrtdimur Det vtäoria trophaa rtferentes circa flu-
uium Tbïrcnr.Horum tgodux ero,belligeratorMars. Quifquis
«rgo Pythium Mufarum principem Sc Dominum ratio-
nis credit,vim Sc mentern carminis huius interpréterai.
Quomifer anirnatus, omnimodam fibi vidoriam tom-
nians.etiam Galilsos delete præparabat. A plurimis tarnen,
•L infantibus.
al. obrem-
pcraim.
quf pius Galilsus in temer at* virginis filius ,im- \ régis Eadmundi manum exertuir. Gumenim f Suanus
vaftaret, fpoliarct, Sc membra Chrilti perfecutionibus
muleis affligeret,indidione cenfus,qucm linguaAnglo-
rumDanageldum nominanr,prouinciam onerauit,pr$-
cepitq; poflèfliones memorati martyris conferrc in cen-
ramjlüpplicatümqueefteijContempfitprcces.Miffusa
martyre religiofus frater, fubinterminatione inhibuit,
nc Ecclefiam Chrifti, domu märtyris& liberam familiä
eiuSjty rannis indebita premeret feruitu te. Sed impietas
ad preces obfurduit, intumuit ad prohibitionem*ad mi-
nasinduruit ,Sc conuitiis &iniuriis afficitf nshumilem
nuncium, Dei vltricem accclerauit manum, flagellum
prouocauit,&patientia Dei contempta,temeritace cce-
cus incurrir in morte. Neemora.Nam tyrannus è vefti-
gio expiraui t.lncer milites enim agens in caflris,folus fleur
ip te confefliis e ft, cum telo viditadeflè beatum Ead-
mundum,increpantem eum durifljme, & csdentem ad
mortem. Et ab ea quidé die,licet infula graues tyrannos
habueritjEcclefla beati Eadmundi a prsfata. indidione
fifei marifit im munis.N emo enim eojum martyrem au-
fuseft prouócare, autin opprimendaEcclefia eius peri*
culum fa cere fui. Nóftris tarnen temporibus Ëuftachi-
us filius Stephani,qui in Ecclefiam Dei fleuiré dccreue-
rat, cum omnia pro viribus depopulatus eflet, & terrain
beati Eadmündi, cui omnes prsdones detulerunt vi-
deret dpulenram, fibique non eflèt confumpcis opibus
regni vnde femel & fecundo militibus sera procedcrcnt,
iam enim defecerantdonatiua, t 'prafidia-iam diótxec-
clefis depopulatus efi. Non dum tarnen digefleratcifinem,
vtoportuit.vilisapoftata contemptuseft. In An-
tiochia namque vir quidam optirnus psdagogus ado-
lcfcentium habitabat, cratq-, ilUc fatnofilfimus fophifta
Libanius,expedans vidonam Iuliani, habenfque præ
oculis minas eius. Ait ergo veram dcridendo religio-
nem:N une fab ri filius quid putas agi t ? At psdagogus
compteras gfatiadixit: O fophifta, creator omnium,
que m tu fabri filium nominafti, locellum fe p ul t une Iu-
liano componir.Poft paucos dies mors nunciatur Iulia-
ni.Etinlocelloadduduscft, minarumq; timor euacuatus.
Eodem quoque temport, vir religiofiflîmus Iulia-
nuscognomentoSaba,fubitshilaritatis caufam à mini-
ftris interrogatus relpondit: Férus facts vines deuafta-
tor,pcenas exadus eftvaftationis fus: Iacetque mortuus
rerrori bas minifq-, fru ftratus.S ed exprimendus eft o rdo,
quode ce (fit impius perfecutor., Cum ergo tam dues,
quam hoftes, bello Perfico laboribus defame multipli-
citeta£flixifar,vcniensThefîphontem ciuiratem intan-
tû obfedit regern, vt crebris legationib. ci offerret parte
regni,dum folutus beljo difcederet.quod imperator c6-
tempfit elatus, necattédens.quia vincerc quidé bonum
eft, fupcraincere nimis inuidiofum. Confidebacenim
magicisartibus, & arbitratus fecundum Pythagoream
opinionem, animas diuerla corpora peragrare,(e crede-
bat poifidere ani mam Alexandri, aut quod potius in al-
tero corpore eflèt alius Alexander. Quérebanturergo
Romani de principe,qui bellu finire nolebat.refifteba nt
tarnen finfîftentibusPerfîSjitavtfiequen ter nunc hi;
nuncilliverterènturinfugam. Porro Iulianus inequo
refidens exercitum conforcabat,inermis quidem fpe fe-
licitatis fus prsfumens,contra que iaculum repente de-
lamm ,d:fcurrens per brachium eius in latus immerfum
eft. Ex hoc vulnere fufeepit terminum vits.Qm vero iu-
ftifflmumintulit vulnus, haétenus ignoratur. Sed alij
quédaminuiflbilium hoc intuliflèfetunt, alij vnumpa-
ftorum Hifmaelitarum', alium militem fame Sc itinere
fatigatum.Sed flue homp flue angelus fuerit, patet quia
‘ diuinis iuffionibust miniftrauit- Aiuntenim quiacum
fiiiflètvulneratus,mox manum cóplèuit Anguine fuo,
& in aerem proiecit dicens : Vicifti Galilse, yicifti,& in
co ipfo confeflus viétoriam efl,etfi blafphemus. Defun-
Auseftautem tertio anno imperij fui,vitstricefimopri-
mo,nimium tarnen vixiflè vifus eft bonis,qui non modo
in ecclefiis, fed etiam in theatris prsdicaba^ vidoriam
Galilçi.Omnes enim clamabant, maxime fatue vbi flint
vaticinia tua? Vicit Deus Sc Chriftus eius. Defundo im-
pioinuenta flint in templis fimulachraftupenda. prin ci-
pis, & mira ioflgnia fapientis conclamatæ, & famo fi films
pietatis.Nam in Carris aperto templo,quod vfq*, ad
reditumfuum ciaufum eflè præceperat, inuenta eft mu-
lier à capillis appen(à,manus extéfas habens,aperto vte-
ro,in cuius iecore euétumbelliPetflci fuerat (peculatus.
In Antiochia quoque areas in palatio plurim as human is
capitib.plenasinuenerunt, &demer(apuceisinnumera
corpora mortuorii. Prodigiofa Sc leelefta illius,qus nec
imperatorcm.nec philofophum decuerunt, fed impium
Sc magnum Dei hoftem SCbominUtn, tripartita latius
jandit hiftoria. in gente quoque Britanniarura,ficùr
qusdam noftratum teftatur hiftoria.ad compefccndam
Sc puniendam tyrannidis rabiem, glorioflimimartyris
! E
Statuts.
bum, quem de facultatibusloci'accepeMt, iplàque die;
antequam fe domi fus reciperét, quæ nimis vicina erat.
radus eft martyris manu,& iethali percufltismorbo,die
circiterodauarebus ceflit& vita. Quidmoror in pau-'
cis ? Vbifunt, v t, de domefticis loquar, Gaufridus, Milo,
Ranulphus,Alanus,Simon. Gillebertus,non tam comités
regni , quaro hoftes publiciîVbi f Guillelmus Sa-
resbericnfls?Vbij'Matimo,quiimpellente beata virgi-
nc incidit in foueam qua m parabat ? Vbi alij quorum vel
nomina conficerent hbrum. Horumyriquemalitiairl-
figniseft,infamia Celebris, infelix exitus, Sc quemprs-
fensstas ignorare non pote ft. Sie: go quis amiquas ne-
fcithiftôriaSjfi ignorât quomodo t Cytus, cüi réges ter-
ga prsbebant,à regina Scy t harumTamiti proftratu s eft,
fleaflis Sc prscipitia prscedentium non recolit tytan-
norum , vel ea qus oculis ingeruntur inuitis atten-
dat,& luce clarius intuebitur, omnes tyrannos miferos
eflè.
C a p v t X X I I .
De Gedeone qui forma prafidentium fß»
& Antïocho.
QVid itaque fîbi velint,qui rempublicam ,id eft po-
pulumDeiindebito feruitutisiugo nituntur eppti-
mere,non video,nififorteea de caufa potentiaro appe-
tant,vt tormenta miferis potéter ferant. Si enim regere
tantum appeterent, non dominâti> onus officjj metien*
tes.nequaquam tanta curretentauiditate. Voluntase-
nimregentis de lege Dei pender, Sc non prsiudicat li-
bertati. At tytaiini voluntas concupifccntüferuit)&: legi
reludans, quælibettatem fouet, confetuis iugum fer-
uitutis conaturimponere. Docet hscfcripturacui contraire
non licet.Dixcrunt omnesviri Ifraefis ad Gedeon:
Dominare noftri tu & filius tuus,& filius filij tui.quia
liberafti nos de manu Madian.Quibus ille ait : Non do-
minabor veftri, ncc dominabitur in vos filius meus, fed
dommabitur Dominus. Dixitque ad eos.V nam petitio-
nem poftulo à vobis, date mihi inaures de prsda veftra.
Videor mihi in huiùs liters facie quod dixeram intueri.
Nam Gedeon quiihterprératur dreumiensinutile, vel
tentatio iniquitatis eorü,nomine& verbis videtur prin?
cipis officium indicate. Eius enim eft circumire inutilia3
Sc ea vel dclere, velreuûcareadfrugèm,& quod ini-
quufn deprehédit.excludere à finibus iuis,vt fibi aducp-
- • fus
al. prédit.
7. Villinus
I /. Mario/,
fus hoftes procedat Yidoria.Defertut honor do.minij,& \
reculât» legifamen fiibiicit, quos àitigo.feruitutis abioi-
ùit. Parrifiliofum tfucceflurus défertur h onor ât ille
Deum maluifhonorati.Quisepfùm rede huiçaffimila-
b jtur,quifas néfifq; çonf undunt ,'Sc yerfantur in. .labo-
tibàsScscumnis,vtfilios poflint nohtamhonöris^ua
rapi ns 'Sc iniquitatis haberc herfcdcs l Qjiis eft enim qui
legèmD'ei,& iuftitiain eiùs, qusin fola .charitate confi-
ftit,filiis anteponat î (^iamat.inqui^patremautma-
trem.aüt filios plus quam mé,non eft me dignus.Et pro-
fedq qui traàlstorià Çhtilto prsponuhtVipfw tranlito-
riis citius tranfeunt.nfc eorumperpetuatut gloria’,apud
quos poftpofitis ahisChriftüsmanetinglbriuS.Ergoca-
fum timeat princèps,qui liberorum aut carnismotus af-
fe d a , honorem diui aum minuit immemor charitatis.
Sed nemo eft qui in Deum fe fatçatur infurgere 'jinfur-
gUQt tarnen plurimi,& iam iftapalam fiunt.lntrauitAn-
tiochusinfandificationem cum fup'etbia, & hoc quidem
interpre
tationem.
ïaciunt multi. Ôzias quern liters irréfragahiles iu-
ftum inmultisfuifle commémorant, mortuo, Zacharia
fecérdotè.cui cognoméfuitintellrgens, ordinem facer-
dotalem non tâmpieVqnamaudader inuafit, & retla-
màntibus Leuitis, nonne tu es Ozias rex Sc np facerdos,
audife contempfit. Statimq;lepra partem illam corporis
eius inuafit, quam facerdos ex lège auri tégebat lamina,
vtiuxta f imptècatiqnem prop heticam, faciès eius
ignominia repleretur.Rex quidem notüs eft, Sc ex cos-
uis regibus, & ex eo maxime qubdânno mortis eius na-
tus eft Romulus, à quo gentis eft Romanorum . ImitanturplurimiOziam,(
àcerdotaliaprsfumétes,fcdlepram
eius pauciffimî erubefcunt.Plures tarnen fequùnrur An-
tiochum,quinoncum deuotione vt offerat vicefacet-
dotislandaingreditür,fcdvt deleat fi quid eft in'teni-
plo Domini fan dum. Cum enim Àhtiocbus dcfolatiô-
nis ôcalISnraationis idolum febricaflèt.libros legis Dei
combuflit igni, & fddit eos, & apud quemeumque ih-
ucniebanturlibriteftàmenti Domini,&qûicunqucob-
fèrùabant legem Dei,fecundum edidum regis Antiochi
trucidabant eum. Viditemporibusmeis nonnullos fa-
cerdötälife immifeentes officio, Sc humeros temerarie
fupponentes, vt atcam prsripetent ab humeris Leuita-
rum,loci immemotes,qui in præfentera dicm dicitur f
percuflîo.Aliosvidi,quilibros legis députant igni,
nec feindere vetentur, fi in manus eorura iura perueni-
rentaut canones.Temporeregis Stephani à regno iuflæ
fünt leges Romans,quasin Britanniam domus venera-
bilispatris Theobaldi Britanniarum primatis afciuerat,
Ne quis etiam libcosretineretedido regio prohibitum
cft,& t Vacarionoftro indidum filcntium ,fed Deo fa-
ciente, eo magis yiftus legis inualuit, quo cam amplius
ifitebatur impietas infirmare. Quis autem in totmillib.
regnare-affedantium eflè vult fimilis Gedeoni? Aut quis
legem fibi vultdominari & populo? Omnibus tarnen v
nam illud deberet fufficere,quod Gedeon a lùbditis petit
jd eft fi folas ex prsda fibi confequatut inaures. Si e-
nim quæ lex loquitur,indicare curauerit, Sc ei obediens
populus acquiefcat, vt non fit iniquitas Sc co ntradidio
in ciuitate & populo cui prscft,débet profedo fufficerc
præfcdenti.
ç à p, x x i i i . 1
Confilio Bruti vtendum ejje aduerfm eos, quiprofummopontifi*
tat u non modo certant, fedfehifmatite dimicant:&
^ x quodtyrannit nihil quietum.
SEd efto Vt his liceat, qui carnales flint,contendere de
primatu,virisEcclefiafticis hoc vfquequaque arbitror
efièillicitum. Carnalium tarnen exemplo fub imagine
religionisobrepit impietas, & iam non modo conten-
ditur pro facerdotio} fed pugnatur. Antiqui quondam
trahebanturintfiti.&pTOniadmartyriumjpriraaScathc-
dras, carccrc peius SC cruCe fugiebant. Contra iam pa-
lam loquuntur facerdotcs , Scprouerbium nullum di-
cunt.NolumuSjinquiunt, martyres elfte,fed fedium no-
ftrarumgloriamnon damus alteri.Mifera quidem &mi-
'Bibliotb.Vtt.PdtiTem.ifi
ferabilis vox in ore façerdotis , qui ChriftuficagnQfcitf
vt fe nolle eum fequi palam.côficeatur. Dubitari p oterit
an verus moriatut confeflbr, qui perfecutorem fi opüs
fuerit.nonexpedat ? Aitenjm Çyptianus.EpjfcopÜsfi
timer,adum eft de eoi Sed liceattimere,nôn ftarein ne-
ceflitateillicitumeft. Fagitmusinutilisinfarois.cft.. Eft
tamen.in qüo yidentqr imitari côftantiam martyrum, fi
nro^eathedrafeihcet fuçrit decertâdum.Fertur à quibuf-
dam & v erum eft, quodfiipet Romano pontificat^ a b
ambitiofis quandoque, imofæpe liçigatum, &non fine
fanguinc ftaterno fandafandorumingreflusfitponti-
fex.Çoncitata funt iterum bella plufquam, ciuilia inter :
Cælarem & Pompeium, Sc quicquid Philippis, Leuca-
de, Mutins,in Ægypto, Hifpaniaue praefumptum eft,
quicquid dmpie ge ftum, pugna fecerdotalis. abfoluit-
NunquidChtiftianifanguinis procurant cffufionem,vt
eis præ esteris liceat prqgtégç,qapd paftotis eft, animas
ponete? Nunquid ecclefiam diruunt, profanant fenda,
vt fit quod çdificari &fandificari pporteat? Concutiunt
pçpulos,régna follicitant, ecclefiarum deripiunt facilitates,
fprte vt fibifaçiant materiam promerendi,vt com-
ponant om nia, vt pauperibus miferendi, Sc prouidendi,
aliis concùrrentibus.neceflitatemprænpiant.Sienim vt
plurà fibi impune liceat,fi y t pecuniam congrege nr,fi vt
carnem Sc fanguinemfoueant, dilatent Sc corrumpant,
fi vt familiam nobilitent,fi deniq; vt gloriam fuam quç-
rant in clero dominantes non forma fadi gregis ex ahi-
mo,licetlâbiis Sc fimulatione officijpaftorcm induant,
tyrannis quam principibus facilius acced ü t. Dicunt phi-
lofophi.&vcrum arbitror,nihil in rebus humànis vtiiiuS
homine, Sc in ipfis hominibus principe ecçlèfiaftico Vel
mundanohemovtilior. E diuerfo nihil nominiperni-
ciofius homine,& in eis tyrannus feeBlatis.autecclefia-
fticusperniciofioréft. Sed profedo in vtroque genere.
fecularem ecclcfiafticus anteccdit.Sal enim infatuatum
ad nihil omnino valet,nifi vt prbiieiatur foras, Sc conèùiceturab
hominibus. Porto v.
yfqtte adeo jolusftrrum mortemque timere
Auri nefeii amorcer eunt diferimine mllot
Amiffa leges. Sedpars vili/ima rerum
Certamen moutftû opes.
Ërgo diuidatuc vnicas, integritas feindatur , finceritas
corrumpatur,maculetur Sc fanditas, mundi nouum iu
dicium célébré tur,& pririccps eius qui in paflioneChri-
fti eiedus eft, rediens (candala fpargat, vt beams fit, qui
non capituttendiculis eius: '
— ..*Tdntorie nouorum
Proutntufeelerum quarunt vterimperet orlil
Vix tanti fuerat ciuilia bella mourn.,
î ^ Vt muter.
Rediflimam eminèndi viarh ddeuit ChtiftiiS, qiii difei-
pulos files regibus gentium noluic conformari,vc domi-
nentur in fiibditis;Sc quipoteftateiii exercent, benefici
dicantur, fed qui raaioteft;lponte minoretùr,& (olum
prs esteris,t iure,(}uîeté,viribus, & contehtione remota,
fibi vindicet ofiicium miniftrandi. At ifti aliam præ-
tuletunt afeendentes èx aduerfo frattüm; Sc miniftrandi
humilitate réieda àppetünt praeregibus gentium domi-
nari. Nec dubium quïn rèfrigêfcéntè' ; im o extinda cha-
fitate,fedemluam &ipfiponantâd aqüilonem. Siqui-
dem produdosodere pares. Vtinam fecutieflènr,qui eâ
videront temporà j confiliüfti Bruti, à quo eum, imminente
bello ciuiliQàtonis auéttitâutorifas. DecreiHrat
dnim manus fuâs ab àrmis continéfe ciùilibus, qnibus
quahto quifquè libentiüs &fprtius immifeetur, tant©
iniquior&ïmmàriidrcft. Aitergo:
tJunc nequt Pompetj BrutumyneC Çafaris hofftm
Sedbellumvittorü babes.
Si ergo fapiànt hi pro qüoruin dominio fehifmatici litigant,
eOsfolos concurrerc patiantür, alteratri metuanf
ope m ferre,incertfi quis vidôr fu tu rus fit,certique quan-
u,quam grauisruina yidis immineat.
Nalla manus belli-f mutuato iudicepura efi.
Nâm&
: Viftrixcaufa Deo placuitfed viïid Catoni.
il. vicæ qui