........ .....l.o.an. Saresk.
defiderat vt fuæreddanturAuxitaho 6c Burdcgafenfi* :
quia 6c caufie prodc fle poterie, 6c perfccutoris mirruere
vires; Si inGuafconia auditumfuerit terratn eius inter- ,
diifto fubijeiendam efle. NamadBtturicenfesquioquid
de terris cöntingat fèmper facilior probabiliter fperatur
acceftus. Et tr.emineritis quantum periculum 6c infor-
tuniumad fë traxerit mora porrigendieonuentiùnalës
ArchiepifcopoRothomagenfiôcEpifcopo Niuernenfi,
& item prohibitorias Eboracenfi Archiépifcopo & Ep>
fcopis trànfmarinis. Nec dixeritis quæprôuenerûnt
bisnonfuifle prædi£ba,ifedpotiusqüod omnium a u ™
cantium more fubtilitatem veftram vaticinia qua: non '
erant à fpiricu (Jelufèrunt. Vtinam non fitdeeeptionis
huffis morbus (rreparabilis : fednifi caelitus datareleua-
tiofeuconfolationon oçcurrit. Et quidemreétevtar-
bitrorcumnosalieni ingénijimaginationib.vanispræ-
fumemuseuolnëre cordis humani-lateb ras, quarunvfo-
lus Deus arbiter eft. Q ^ d quado magistemerarium,aut
in Deum , qui hoefingutaris eminentiaepriüilegw vçn-
dicafjiniuriofîûs'eft îNamfe ipfum nofle etiam Apolîî-
nisotaculc fummam efle fapientiam adeo Celebris eft
{enten cia apud Philofophos , vt ei ne mb veterum aufus
fit refragari. De ecêlo fi quidem ( vt aiunt) defeendiç
yvu 9j nwnviÇideftjfcito teipfum.Qffià ergq hic huma-
na deficit, & Euangelica earenus non attingiç, fola Dei
fapienriaeftquæconfîlia ÔCcogitationes homintim non
imaginatione fantaftica conijcit, fed fient fiant yfque-
quaq; çognofçit. Vaticinijs ergo rcnuncicmusin porter
rum,quianosin hac partegrauiusinfortunia-pércule-
runt. Qui corda finxieilla examiner: nos quiddomi no-
ftræ fit explore mus.
Idem Guillelmo Subprior i, Robert* Sacrifia & Uagtfiràùbu
EulefUcamuarieufis.
E p i s*r. C C L X X IX . .
AMicisdc fratribus charîffimis G.Subpriori & R . Sa-
criftæ.&alijs qui (àriôtaëCantuàr.Ecclefiaecuram
gerunt, finis Ïoanrïês falucem & dirigerè prudetepin fu-
turaprofpeéfcum. Pieces veftras & vota fidelium tandé
mifêricors &mifeîator Dpminûsèxaudiuit ad, honorera
fùùm vtex nfultîs & fêlas indicijs patèt, Anglicans Ec-
clefiaereftituéns pacem '8c ah éxilioïëuocans Pâtrem ve-
dlrùm.y tinam fuiflent aures vefti s ad os Dn.Regis qua-1
do in colloqùioRegum nuperhabitô-, inter caftrü B je- i
fenfe&Ambafiam,dimifitf)n.Archiepifcopuvtà Fran- j
cis quibus tenebatur liçençiam mature reciperet fubo- j
mni celeritate rediturus ad ipfum, mdc in Arighâ tranfi- j
tutus. Igittir vt condiâum eft Deo propitio in ferto'om-
îriumSanCtbrum Senonis vale£acictex.prppofitp& cô-
. diéfco rediturus ad propria, & quam ci to poterit fanóto-
rum vrbëreditufuo Cantuar.illuftrabir. Vos itaqjficut
honori & EcçIefiæ yeftrse profpeâürn eftè vuitis in po-
fterum,Patriyeftro occutrité, & in pârnbus cifmarinis fi
quid-fideiÿfi quid amititfs,fi quid dèuotionis aut oonfi'
hi eft tranfmi ttere npri diffëracis,vnde’fi peffit exonéra-,
té'iSc vobis perpetuo.ceneatur obnoîtius. Redimite vel
npnc-moram,ne forte ad fè ineuitabile iadturs rerum &
famæ periculum trahat. In hiftoria nouorurft reperi de-
cefTores veftros primos occürrifle' reuertenti ab exilio
Patu Anfèlmo. Npnquidvos degenetes critis ,v t nihil
fdlatij autminimum,ïc non fccundumvosrcuertentib. ;
Patri & fratribus conferatis ? Abfit hoefemper a prima
Britanniarümfede'Cantuar.netamfoedü temporisno-
ftri,taminhumantim & indeuotum, & indifciplinatum
Cxemplum tranfmittat ad pofteros. Dolor & cordis an-
guftiame vobis compatieutem & timentem ne expufil-
lanimitate Sc tenacia quorundam ( quod Deus auertat)
Efcélefia Dei contrahat opprobrium lempiternum, feri-
bete non patiuntur omnia quç locus & caufà ingerit:fed
vt arbitror Deum timen tib. &fàpientibus''&amantibus
j honeftatem (àtis diiftum eft.Haâenus prgp amiepspræ-
' monuiftè fuffiçiâK Nec dubi to quiii amantibus charita-
! tis reddaotur frmftus, & in furdos ( vt veterLprouerbio.
dicifoletjfaba cudatur. Valete veftri & iioftri memores
•n charitate.
Idem Petro Abbati S.Remigij. Erist. C C L X X X.
MOra mea retftiflîme poterataccufari .fihôëamne-
cdfirasaccufarct. Debuerarn enim ex quo primü
inAngliam pedem pofûi, nuncium remififle, per querri
Veftfa dileâio de alnmnorû fiiorum ftatupoflét certîp-
rari. Sed quia mihi in ipfo nauis egreflu, noua & ftupen-
darerum facies ocçurrir, âlium ccrtiorare no potui, qui
exvaiijs Ppinionibusôi vetbis hômintim reddebar in=
certus. Nam triduoantequam appücarem omniabona
.Domini Cânruar. & fuorum annota ta fuerant procura-
roribus fuis ab adminiftratione fubmotis:& in portubus
edidp publico inhibitùm eft’fubuntèrminatibne exilij
&prbfcriptionis, nequis rioftrotum fi forte Anglianv
veliefëxiretfanfueheretuf.pijlîîmifamen bfficiaFes Dcr-
mini-Regis proui da nimis cautela & perniciofa nbbis
circumfpeëtione præcauerant, vt Archiepifcopus & fui
ab exilio redeuntes nihil prorfus aut minimuminueni-
rentprstet domos vacuas ex magna pake cbnfumptas,
& horrea demolita, & areas nuaas, & hoc ad confola-
tionem diututnæ proferiptionis & emendationem fa-
crilçgij perpetràti. Et cum pâx nôftra nob is frTFefto B.
Magdalena fuiffet reformata^&fèrenifîîmus Dominus
nofter Réx filio fuó nóuo Regilitcri^patentibus præce-
pifTét, y t Archiépifcopo & fuis bmnia reftituerentur in
integrum, prout fuerat tribus menfibus antequam An-
gliam egrederentur jomnes tarnen reditus nomineeius
perceptifunt.quivfque ad natale Domini percipipq-
turrùnt. Plures pofte ill ones & Ecclcfias quas ipfo iure
& ratione pa^i conuenti reftitui oporrebàt Ecclefiæ
Cantuarienfi, adhuc publics pbteftatis aùftoritate occupant
curiales. Ego inter cæteros vnà Ecele.fià priua-
tus fum quæxt.Mârc. annuas foluebat anteceflori meo.
Çouygit au.té me triduo âpplicaré ântc'Qôhuias B.Mar-
tmi, & ;n Oëtauiserat Cantuar, Synodus celcbranda in
qua me vices abfentis Archiepifcopi ge’rcre oporrebàt.
Cumitaqïprster fpem, & côntrabonam'opinionem &
bonas promiffiones Dn. Regis-fie omnia rurbâta repe-
riflèm , vr de pace noftra & de,reditu Archiepifcöpi de-
fperaretur ab omnibus,êcmetanquam in carccrepofitü
agnouiflem, vultu hilari&animo conftanti Cantuaria
pecij,vbi.à Clero & populo ciifn tpagno honore & quafi
Angelus Do mini recept us fum, fidelib us iam ex aduen -
tù meo meiiora fperahtibus, eo quod eis petfiiàfum erat
.quod me nullo modo Archiepiftopusprçmififtèt,finon
eilet in breuifecyturus. IndeSynodo celebrata ad no-
üumRegem prpue<ftusfutn,&fàtis h um a ri è recep tus, &
licetcuftodes fui aliquid timorisprattéderuntfulpican-
tes pacem nobifeum no fîmplicitcr fadtam efte ,'fedran-
! coris palam remiffi firmius'hærere radices. Quod & fi
ex varijsfignispateptcr adubrreré.fic egiàc fi omniaad
vptum procederearbitrarer. Féftinanter indeed make
meamdeflexi iter, quam iam alteró langùehtem anno
.& âm'odoiàm diem Dominicumgàudioproeftolantem,
ex quo'me vidic veftris & famftoru.m quibusçobabiratis
mrationibus precorattentiuscommendari.Receperata,
refponfum àSpiricu fe morte nonvifiiram donecme 6c
featrem meum videretab exilio redeuntés.,'Intçtim illi
veteresamiciDominiCantuar.&ecclefiafticçlibertatis
propugnatores, Dominus Eboracenf Epifcopus Lon-
doniae&complices eorum, confiliuminieruntcumpu-
blicinislegatiqnetfanfmiflà ad Dn. Regem, ne prsfatu
Cantuar. in Angliam redire patërêtur antequartirenun-
ciaret legation is officio ôcrcftitueret ei vniuerfis literas,
quasemeiuerat ab Apoftolicafede,&repromittetet fe
Regni iura in uiolabiliter ferua turu, vt fub obtentu can-
tionishuiusad obferuantiam cófuetudinum artaretur.
Dicebant enim quod redrtus eius Domino Régi dam-
nofus & probrofus futuruserat, nil! ifta prscederent.
Fecerantetiamdefingulis vacähtibus Eccléfijs fehes e-
uocari perfonas,in quas de paft ore eligendo vniuerfita-
tis ai bitria confcrrentur, vt efeiftioncs de Ecclefia ina-
liiid Regnum Sc palatium prótraéfes celebrarentur ad
nutum Regis: vbi fi de Cantuar. ob reuerentiam canönü
ptooffidj fuidebitoobloquefetur,Regiam qffendéret
maiefta-
EptßoU.
maieftatem:fi confcntirer,reus eftet in Deum & conuin-
cereturineonftitutionesecclefiafticas incidiile. Sspe-
didtusaiitem Dn. Cantiiar. ex mandatoDn. Regis Ro-
rfiomagum veneratjinde ex promifto liberandus ab ob-
ligationecreditorum, & cum honore in patriam remit-
tendus. Sed fefellit eura opinio, Ioanne de Oxenoford.
afferente literas Dn.Regis,quibus rogabat Sc monebat,
vt fine mora redirec adEccl. fuam, 6c antedi<5fi loannis
condu6lu&folatioin itinere frueretur. Paruit Archie-
pifeopus > in redeundo æ mu lorum per ami cos machi-
natnenta cognouit, qui iam ad mare profeófci ventum
commodum expeiftabant, Archiépifcopo noftro in lie-
tom oppofito fimiliter experftante. Vbi cum detranfitu
eorum & machinationib.:certior fierec, conatus eorum
via qua potiiit.elifit,mittens Archiépifcopo Eboracenfi
literas Apôftolicas quibus ipfe & Dunclmenfis Epifco-
pus propter vfiirpatam noui Regis- coronâtionem ab E-
pifcopali officio fufpenduntur. Alias qudque porrexit
nuncius London.& Saresb. Epifcopis quibus in fencen-
riam Anathematis reuocantur, & fufpenduntur omnes
Epifcopi qui prsfàtæ epronationi interfuerun t , quo fa-
(fto profperior aura fpirans à Flandria Dn. Archiepifco-
pum in Angliam felicinauigatione perduxit,veûienf éq-,
adportum cuiSanduuicus nomen eft,regij fatellitesex-
ceperunt, cuftodijs per littora difpofitis vt ctedicur ad
nocendum Sc armatis per ftrepenn bus,anrefa Plus Ioa tines
Oxenofor.cohibui t & compulic arma deponerë,nó
tam vtputaturfauore noftrorü,quam netemeritaseorû
Dn. Regem Sc liberos fuos nota proditionis inurcret.
Exegerunt tarnen vt alienigenas qui cum Archiépifcopo
vénérant fâ,cramentum.prçftarent de fèruânda fidelitate
Régi Sc Regno. Nec apparebat quilquam alicnigena
prsterSimonemSenoQenf.Àrehid.quiadprsftandum
iuramentum facile fuiftet indutftus , f i Archiepifcopus
perraififfer.qui exempli perniciem vericus reipondit bonis
moribus hoc prorfus eflè côtrarium.vt inaudita barbarie
cotnp.élleren tur hofp i tes Sc pèregrini ad huiufmo'
diiuramenta; EtfortalFe fatellites vim para lient,niûeos
compefcuiftet tumultus popularis v.etentes plebis im-
pcrum,quse fie de recepto paftore gapifâ eft, ac û de
lo Chriftus inter homines ipfe defeedwee. Cum verofè
die fçq. Cantuariæ recepiffec,venei üt ad cum Sc alterius
Archiepifcöpi &Epifcoporum fufpenforum nuncij ad
fédéra appellantes Apoftolicam, licet eisirtaubitan ter
conftaret, quod fum mus Pontifex omnem appellandi
prætcluferitfacultatem. Venerunc ex alio latere Dn.Re-
gis officiales fuo rogantes nomine, & publica denunci-
am;es auâroritare, vt Archiepifcopuslatam in Arçhiepi-
feopum EboracenC & aliosEpifcopos fèntentiam reîa-
xaret, nifi Regis & regni decerni vellet publicus hoftis,
vt qui nouo Régi coronâ moliebatur auferre. Ad quod
Archiepifcopus rëfpôdit,fè nullo raodoimpugnareRe-
giam dignitatem, fed potius vires, opes, 6c gloriampro
viribus inChrifto augmentaturum.Hoc tamen nulla ratione
impetrari pofte, quin aduerfus præfumptores Epi-
feopos Ecclefiæ fine iuftitiam profèquatur. Illisautem
inftantibus acrius adiecit, quod pro honore Dn, Regis»
licet eipericuldfum effet 6c vires éius excedere t,quia index
interior fiaperroris. non poteft relaxarefcntcntiam,
paratas erat duosEpifcopps abfoluere, recep to prius ab
eisfecundum morem Ecclefia: iuramento, quod Dri.Pa»
pæ qui eos vinxerat mandatis obedirent. Officiales au té
non permiferunt vt fieret dicentes huiufmodi iuramentum
ab Epifcopis non debere præftari., quia Regni con-
fuetudinesimpugnabar. Replicauitad hoc Archiepifc.
quod cum Dn.Papam modis omnibus antea follicitaf-
fentjVt cos abfolucret à vinculo anathematis quo folius
Cantuar.Ecclefiasauâpritate fuerant ihnodati, non nifi
prsftito iuramento abfolui po tuerun t.Quod fineceftà-
rium fuit ad vnius Epifcopi fententiam diftoluendâ,quç
longe eft infirmior ediâo fummi Pontificis: luce claims
eft quod fenténtiaAppftolica fine ëoprxferti mi aiudice
inferiori folui non debet. Ad huiufmodi & fimile$alle-
gationcs Epifcopi moti funt : Èt ficut pro cçrto relatjü eft
ad cleroentiam Archiepifcöpi refugiftènt,ipifi eos fie pi
60 $
nominatus Eboraccnf. feduxifTet diftuadens ne quid
Rege faccrent incofuitp, quem patrönuin habueranrm
omnibus operib. iuisvlllis icaq; cum ihdignaf iqnepro-
perantibus ad Dh.Regemnqfter Ärchiepifcopus adqó-
uum Regenviter arripuit. C um v. Lqndonias peruenif-
fet denuneiäuitei Rex iunior neprogrederetur, nec d -
uitates eius aut caftcllainrraret, fed reciperet fe cum Cuis
nfraambttumEcclefisefujej & fuisdenunciatumeftne
Regni finesckeant,ne prodeant in pubheumtfed ficut fe
ipfos diligunt, caueant fibi. Quadenunciatiotjepublï-
ca,fe 6c fuos Cantuar.reccpic Archiepifcopus,ibiq; falu-
tare Dei cum Chriftopriftolamuri Ncqj nobis via pon-
folationis aütfècuritatisaliapatét, quä vt veftris&San-
dtoriira oratipnibus euadämus infidias edrumqui no-
ftrorum fanguinem fitiunt 8c qua:runt, vt de terra peni-'
tus auellamur.aut eclerius pereamus inipfa.Licet autera
perfe cu tio grauiffim a fit,& ad Archiepifcopum rarusdé
numero diuitum vel honoratoru vifitator accedat: ipfc
tarnen cundis ad fe Venientibus pontificaligrauitate iui
reddit, redu&a prorfus acccptione perfonaru ac mune-
rum. Frater meus adveftrum Exonienfem,quem mihi
nondum liciiit vifitarci pröfedus::: *aionpoteftruni-
pens, ne cum pericido confcientix Sc nota infamia fal-
uatricemcogaturrumperecaritatem. Interim quiä cot
imminent confulo,vt quatenus poterit
de rebus fuis profjjidac fibi, 6c maxime fpem ponens in
operibus mifericbrdi*,& oratipnibus fandorum.Sic n.
quidem,& illum fi nodum legitut legere defiäero, Ma-
gnusBafilius fe6cpopulumfuum afaucibus Iuliani eri-
puit. Deus certe ex alt'o profpicit ,q u i cle äos fuös fuprä
idquodpoflunt tentarinon patietur,deipfaibcundüm
" Stblioth. Vet. Pat. Tom, 15.
& gloriofum fadurustentatiorie prouentum; Vt autem
follici tudinem tuam ex aliqua parte mitigarem.Frederi-
cus Teutonicjis tyrannus Deo propitiànte cum Ecclëfia
pacem fadurùs creditur, patens v t filium fuum riàtu fe-
cundum quem in Regem eligi fecit, in Iraperatorem re-
cipiat D n. Papa » 6c Catholicis Epifcopis ptèfcipiatcon-
lëcrari.Apoftolicæfedipariturum. Dum tamen Frederi-
cùs in perfona fua nullü A poftolicum,nifi velit.recipere
compellatur,pr*ter Petrum & alios qui in coelo funt.Et
nihilfacileaudiretùr,finonpa6tisinfereret,vtingradibus
& dignitatib. fuis remaneant qui funt àfchifmaticis
hærefiarchis ordinàti 6c coiifècrati. Statin hoc calculo
lisâdhuc, fed vtraqtpars ex aiiquibusfignisinquadam'
petitionis parte alteri cefluraeftepfumitur..... verbi pro-
curatores huius Ciftercienf, 6c ClarenallcnfAbbates ab
EcclcfiaRomana rçdiçrin t. Pauca familiarius latorprç-
fentiumprofêquetur, cuius precor curam haberifadas
donee conualefcat. Inquo&fracremmeum, quod ad
medicinam pertinetfollicitum efte defidéroicumrelatu
dignaemerfèrint. Ea fauente Deo citiffime ad tuam no-
ticiàm perferentur. Valete, & tuorum memineritis ante
Deum.
Idem Ièanni PiSauienfi Epifcopo.
E p 1 s t. C C L X X X I .
O Audeo, fi tamen famx|>ræcbnijsfides eft habenda»
V J quod vos Rex Anglus a pratdeftinati itineris limine
reuocauit, vt proceffum & exit ü negotij vi deatis, quod
ei cum Cantuarienfif imo contra Ecclefiâ geritur. Ec vtinam
veftro& fapientumeonfilioadquiefcat! Et quidé
fi Gratianus, vt iam dicitur incepiflè, virili t et egerit,tandem
adquiefcet fa«o çonfilio vel inuitus. Eft tamen fpes
multotum,quodfiliusgratis cui ex re nomeneft,& B.
Eugenij nepos reâe iùcedec ad vcritatem Euangelij 8c
Apoftolicæ maieftatis gloriam, 6c Ecclefia: laborantis
honeftatem 8c pacem. Scit enim indubitanter quod fi
hac viainceftèrit,æternam<gloriam coram Deo &horni-
nibus promerebitur.Et quia pauçosinuenit quib.confi-
' den ter pqffit inniti,vos confia ntiâ quæfo eius erigatis 6C
roboretis in Domino. Réx Deo propitio bene foiuendo
elbEt confiât impoenicentib. peccaca non pofle remit ti;
fi vero res ablata cum reddi poffit nô rcdditur,n ô agitur
poenitentia,fed fingitur. Quid excommunicatis côièrct
E e e z abfohi