I l l
Liber 1.
ficut &ipfe eft: cum pcrfc'ipturam fuam clamat : San-
&i eftote,quia & egôfanétus fum, 'Nam et tarn cum tli-v
cit; diligicc in imicosyeftr os:o rate pro cis, qui y osperfe-
quuhtur:benefaatehi$,quiodçruntyos,ad flmihtudi-
nem fuam nos hortatur.Deniq; quid adiungit? vt fitis fi-
lii patris veftri qui in cælis eft.Quid enim?ipfe facit hoc?
facit certe quiafolem fuum oriri facit In per bonos &
malos,& pluie fuper iiiftos & iniuftos. Quj ergo bene _
vult inimico fuOjDeo fimilis eft: ncc ifta fuperbia, fed o-i?
bedientia eft. Quare? Quia ad imaginé Dei f.u5ti fumus.
Ergo quifquis vult itafiaiiliseffe DeO, vt ad ilium fter,
fortitùdinem fuam.ficutfctiptumeft, abillocuftodiar,
npn âl> illo recedat', ci cohærendofigóecur tanquam ex
annulocera: vere cuftodietimagine ad quamfaótus eft.
Pocro autem fi peruèrfe voluerit imitari Deum, vt qtto-
modo Deus non habetà quörëgatur , fic ipfevclit fua
poteftate vti, quid reftat, nil! vt recedens ab eius calore
torpefcatïEciam quodammodo alienus reddit9 ab imagine
Dei, quafi cap tiuüsclàmct: Domine , quisfimi-
lis tibi ? Tanquam fi diceretur, Ecce ego volui p eruer-
(eefle fimilis tibi,&faótusfunylïmilispècori , nam lub
tua damnatione yére tibi fimilis eram, led homo in ho-,
norc pofituS non ihtellexi,comparants fura iumentis in-
fenfatis,& fimilis fadtus iamjlhs.Iam ergo hie nonin w-
militudineDei polluis , fed in fimilicudine iumento-i
rüm conflit ut us, clamat cum diciuDeus , quis fimilis
tibi?- I II 1 ! S
Intcrrogatio X V .
Cum in Genefi,qu«ndo Deus hominem fecit, tantumfimpl.ct-
ter referatur,¥cch Deus hominem de limo tetræ : quomodo
pfalmtfia dint, Manus tuæ feceruntme, & plafmauerunt
me? " ' .
Refponfio Augufiini.
,Cur,inquit,quibuidam vifum fuerit verbo Deum feci
fie Èætera,hominem verO veluealiquid præcipuum fe-
ciflc manib.(uis.no video,nifi forte quia ex puluerc format
um legitur ho minis corpus, non potuifie fieri nifi
manibusarbitrantur.Necactenduntquod in Euangelio
de verbo Dei feriptum eft, Omnia per ipfum fadtafunr,
non pone conftare, G non per vetbum fadtum eft etiam
corpus humanum. Sedadhibenc reftimonium Pfalmi,
& dicunt : Eccevbi apertiflime clamat homo,Manus
tuæ feceruntme,& plafmauerunt me:quafinon etiam a-
perte didtum fit.Videbo cçlos opera digttorum tuorum:
Öcillud,Et opera mahuum tuarum func czli : multoque
apercius.Et arid am terram manus eius finxerunt.Manus
ërgofunt póteftasDei.Aut fi pluralis numerus, eos mo-
ue t,quia non diâum eft,manus tua.fed manus tuæ:acci-
pianr manus Dei.vircutem & fapientiam Dei,quævrra-
que ynusdidtuseft Chriftus, qui etiam intelligiturbra-
chium dommi v bi legiturÆr b rachiu m Dili Cui reuela t u
eft? Aut accipiant-manusDei,filium &fpiritum fanótum,
quia & fpiritus S.coóperator eft paths & filii.Vnde&A-
.poftofus: OntiOia hæc operator vnusatqj idem fpiritus.
Propterea quippeynus dixie, ne tot fpiritus, quot opera
putarentur,nó quod fine patre & filio fpiritus operctur.
Intcrrogatio X V I .
Cum Deusautor velcreatdr malt non f i t , dicente firiptura
quod creaueritommabonavaldetquomodoip/èDominus loquitur
per EfaiamquafiecowrariodtcensiEgoDns Scnó eftaher,
fof mans luce,&«eanstenebras,faciens pacemj& ere-,
ans mala?
tenebrç cféantur,intus per erudition c lux mentis ac'cen-
111
Bonus Deus,fecundum quod in Genefi legitur,bona
cundfca crMuic.-malàaür.quæ fe crearedixit,nonfimilitcr
pernatu»mfecreareperhibuic.Nequen.mala,quænul-
Iafuahaturafubfiftût,à Deo creantut.Sed create femala
Dominus indiçat,cum res bene conditas, nobis male a-
gentibusinflagellumformatjVt eaipfa & per dolorem,
quo feriuntur,dclirtquentib.malâ fine,& pernatura qua
cxiftunt.bona.Vnde & venenum mors, quidc eft homi-
ni.fed vitaferpehti.Bene itaq;diciturjFotmaslucem, &c
ditur.Faciens pacé , & creans niala : quia tunc nobis pax
Deo reddituricum hæc quæ bene funt condita, fed ;
nô bene cocupita,in êa quç nobis mala lunc fiagella vec-
tuntur.Pcr cutpâ quippeDéo difeordes exiftimüs.dignû
ergo eft,vt ad pace illius per flagella redeamus:vt cum v-
naquæque res benC condita, nobis in dolorem vertitur,
corrèdli mens ad autoris paectnbumiliter reformetnr.
, Interrogatio X V U . i
Quomodo promijfumfit Abraha quartageneratione exirefi-
Uoslfraildettrr* Atgjpti,tum Mofisdicat, qumtaprogenieexte-
mtfilti ifiaelde Aegjpto'i |
Rejponfio.
Si quartam generationem computes, de Leui tribu
earn numerare incipies: fi quinta,de luda. Replica ergo
genèalogiam Leui.Leui genuit Caar,Caat genuit Amrâ,
Aram genuit Aaron, Aaron autem genuit Eleazar, Eiea-
zar autem genuitPhiûees. Caatcum patre fuo Eeui in-
greflus eft Ægypcum.' Rurfum Eleazar cum patre fuo
Aaron egreflus eft Ægypto. A Caat vfque Eleazar gene-
tationes hint quatuor. Si ergo vis oftenderc quomodo
fecundum Exodum quinta generatione egrefli funt fi-
liilfrael de terra Ægypti,tribus tibi Iudæ ordo numeietur.
lùda n.genuit Phares,PharesEfrom»Efrom Atan, AranAminadab,
Aminadab Naa(on:, Naafon Salmon.
Phares enim cumpatre fiioluda ingreftùs eft Ægyptum.
Naafon princeps tribus ludain deferto deferibitur , ftcu-
ius filiusSalmon terram reprbmiffionis introiuit.A Phares
ergo vfque ad Naafon , generationes funt quinque.
Quamuis nonnulliin Efrom initium faciant, &adSal-
monp crue niant. Similiter & ab Amramvfque adPhi-
nces.Hæc Hieronypus.
Interrogatio X V I I I .
Cumin GenefiIacob Deumfe vtdtjfe lefittur, quomodo loan-
nes euangthfta dint, Deum nemo vidit vnquara Hob etiam
fibhomordante, ?«Mit : Dcifapientia abfeonditaeftab o-
culis omnium viuentium. v ; ■
Rejponfio.
Vidit quippe Iacob Deum qui ait : Vidi Deum facie
adfaciem.Vidit Moyfes Deum,de quo feriptum eft:Lo-
quebatur Dominus ad Moyfenfacie adfacieçn, &c. Vi-
dft&iob Dominum quiadixiç :Nuncaut oculus meus
vider te.Vidit ^aias Dominum,qui ait: Vidi Dômidum
fedentem funer folium cxcelfum 6c eieuatum. &
MicheasDominum qiiiait.-VidiDominum fuper folium
fuum. Quid cft ergo, quod tot teftamenti veteris patres
Deum fe vidifle teltati funt, & tarnen de hac fapiencia q
Deus cft,dicitur: Abfcondira eft ab ocuHs qmniuni viüé-
tium.Sc Ioannes ait,Deum nemovidit vnquaminifi hpc
quod patenter datur intClligi.quia quandiu hic mprtalitervittitur.
videii per quàfdam imagines pcuspoteftjfed
per ipfam naturae fuæ fteciem non poceft.; vt anhna gratia
fpiritiis afflata,per figuras qüafdam Deum videat,i«d
ad ipfam eius effentiam non pertingat. Hinc eft n. quod
Iacob qui Deum vidifle teftatur,hunc non nifi in angelo
vidir.HinCeft quod Moyfes, qui cü Deo fade ad faciem
loquitur,inter ipfevetbafuaelocutionisdicit.vSiinueni
gratiamin confpéâiu ruo,oftende mihi teipfum. Gerte
enim fi Deusnon eratcum quo loquebatur,oftcndemihi
Deum,diceret,& non,oftende temetipfum. Si autem
Deus erat cum quo loquebatur, cur petebat videre que
videbat?Sed ex haç eius peticioneColligitur,quiaeum fi-
tiebat per incircurhferiptam naturae fuæ claritaié cerne-
re, quem ccéperac per quafdam-imagihes videre,ôc V'ide-
riint ergo ii Dpminum,&camé Ioannis v occ.Deum nemoyidirvnquam:
quiaifthacmortalicarnc coiîfiftcnti-
busvideripotuir per quafdam circumfcriptas imagines,
& yidcrinon poteft per incircUmfcriptuhi lumen àeternitatis.
Sin vero à quibufdam po tc ft in hac adhuc corru-
_ _____ ___ptibili carne, viuentibus fandis , quodam conteinplacreans
tenebras ; quia cum per flagella excerius doloris i tionis acumine videri,hoc quoque à beau lob fententia
quam
,lth. 4,
.Tim.i.
leb It
m m
Genefi.
quam proculimus,nonabhorret>nec ab ilia cuangelifttc' ritus & vita funr.Eftergo ip^e vtdneratus, cuzus nosiaiv-
Ioannis,Deum nemo vidit vnquam: quoniam quifquis guinembibimus^deft, dodirih« eius verba fiiftipimus.
fapienciam qu* Deus eft,vider,huic vira:fupditusmoii - • Sed & iUi nihilominus vulneiati fiinr,qui nobis verbum
tur.ne iam eius arnore teneatur. Nullus quippe cu videt eius prae.d'caaerant,& ipfofu’m eciamjid eft, apoftolOru
quiadhuccarnaliter viuifc, quia nemo poteftampledi ........-------- --
Deum fimul Stfeculum.Qui n.Deum videt.epjpfo tno ■
ritur,quó velintentione cordis.vel affeduoperis ab huiüs
vitædeleiftationib.ustota mèntc fépapatuiTi
Interrogatio X IX . "
aduentum Jacob Jpiàaliter de Chriftiinearnatione & gentium
vocationepredicec, _ dicens : Non deficiet p'rinceps de-Iuda,
necduxdefemoribuseius,dônëe.veniac qui mittendus
eft,3c ipfeericexpëélatiogeritium: quomodo Paulw triepi-
fiola ad Ëphefiospro eodem fairamento incarnationU ChriJiidî-
ctt, Aüisgeneratmihm non fuit notum filiit hommUm Jimt mine
reutlatum efifanftû eiusapoftolii & prapbètûïnfi:ritu,tftgerites
cohiredes & concorporaUs & comps mcïpes prmïfimit in Cliri
fio lefuper tuangelium ?
Rtjponfio.
Autilludeft refpondendum , quiacaute Paulusfî-
gnanterque tèftatifr fie fi iis hornihumïgbotütti fuiflej
myfterium,non fiIiis Deiïad quos'dicitûr | :Êgo âiSctïdm
eftis:quod fcilicet hi quiipîfitùtn adoptionis aeceperütj
de quibus patriarchæ & prop hetæ fuerinr , Dëi féieruht
fàcramentum. Aut notandum, hon defimte &genera'-
litcr dixifle Paulum,aliis gcneraYionlbu^ighôtum fijific
omnino Dominiftcramçntura:ïed fie, quombdo nùric
reuelatum ëft fàn<ftis eius&apoftol;is,neCciflp>pafriàrchas
veteres& prophetas. Almd eft il. in fpir-tu ventura ffo-
gnofeere, àliudea cernere Qperecomplera< Vndé & Io-
annesproptereamaior prophetis om nib usdici'ruï;quia
quc'm cæteri prophe rauer unc,ipiè iÇonipexeri t;& digito I
dcmonftrarit. Hoeetiamfçntiendumineojdhiaidèmi
ApoftolusineademEpiftoUhocmyfteriumnotifôlum I
géntibùs, fed & principatîbùs ôrpoféftatibus pèréécle-"
liam manifeftatum doce.c! Propret quod idem doQ-of l
exequitur,dfcens:Si principatib; é^poteftatiburin cilis'
ignotafuit multiplex,fa(3ieutiaDei,qûæ minceis per ec-j
clefiam reuelata eft,quato magis parriarciiis & prophetisignota
fuit, quos füpianôignoralîe ray fteriümChri-
fti.ftd ita vtapdftolosUèfiïiflè rnonftrauimfisPMultiplex
quippe fapiehtia Dei, pereeeleftam Del nmïc&principatibusreuelataeft&
poteftatib.quamolimDeusfuVuram
in fùa mente de'creuerat | &nunceflè,pet&élam, ex
co quod videmus cognofcimuy.Criixitaq-.Qhriftiqô/o
lum nobis,(ed & angelis cunâiïq}in cælo viiratib. pro I
ftiltî&aperuitfacramentnm>quodiahte nefciebaht.Hæc.
Interrogatio X X.
ëius, yefba cumïeginms;, & vitam ex êüs éoüftquiniuri
vulneratomnvfànguinem bibimii«.
- Intefrogatfo X X L
Gum in GtfiefivelExodo, LXXtantura anim ? cum Iaedk&Ge»* 4^
rum imotfi ttiin iMémAr^piumex&r^mmsMirun-
tuti ■ . : ' ■
Reftohfio. * ■
Conftatin ^ y p tum cum Iofeph, Ephraim &Ma^
nafle.LXX.tahcutn aniriias intróiflè, vbi LXX V. anima-
Tum numerus refertur j quafi përanticipationem etiam
filios nepotefque lEphrai.m & Manaflc enumerandos
pütauir,quos pofteain iÉgypto natos diuina: relatio le-
dhonis oftendir.' ,
Interrogatio iX X II.
, Cummunda &immundaanimaiia diuin4perMo^ftniegè
d'fcma fintrfuomodo etiam ante dilauium de bis qua mar Ca te-
cipiendaerant}ithmundj appdimur anm f ia ï
Rejfconfio. ■
; Moyfts infpirante fando fpiritu pentateuchi fcriptot
ét.coridiroreft. Êt quiain Leuiticodémiindis immun-
I difqueanimalibus erat profërenda difcre.tio , etiam in
Genefi:cjuia vcriufqjiehbciidem aiuor eft, eadem^ni-
raaliaappeilauitimmunda.
Interrogatio X X l I L
CumhExod» Domnmnomèn fuum Mojfi.fadicqffet, dicens:
Haec dicesfiliis Ifrael,Quj eft.mifitmead' vo s:quomodoin
Va de, diéfilfislfrael: Deus Abraham., & Deu.SxIfaac, 8c
Deus lacob ruifitine advo»,, hocmihinomccicftm
ternttm? 1 1 | ’ 1^ 1 i “ e ' r .
' ; Re/penfio Augufiini.
PBIElæc dqo didieimusjdi.ftiogueute Auguftino, vnum
ad diuipitatis pjsrêïnere naturamjalmdad h amanitacem
laflüm^m.Qupde'nim dixicDeiis Moyfi.Ego fum.quil
|fum,&^ui eft.raifit-mead vos, diumitatii fubftanriam
fignar. Qüod au tem dicit, EgofumDeus-Abraham, &
^ c u s if^ j& D ê ü s Iacobyinyfleriditi fuîcepræ incarnar
tionis iiïfinuatiquia de illis fçcundüm carnem generatus
aghdfcerecur, quorum nomina fubfacramento hicpo-
•fuiJTe cognofcitur, r
Içtérrogatio. X X IV . .
Cum in Exbdo inter dectm pracepta qua data funt, quarttlm
praceptumreperiatureffe, Honotapatremrunni&matrem
tuam ;quàmedo Cbriflus m-Euangclidecontra dicit,Hön orapa-j
tremtuum ^matrem, quod eft mandatum pnmumin
lcBe? - \
! ' H S Rfjpotifio. '
ter tamètt in libro Leßitici vbi Dominas diiit I Drxt fil ss'jfiud[ J
Sângmnem vniuerfæ carnis non cpmedetis:^«omé(& i«
bro Numeri econtrario de tpfo eodemqüe populo ifraeMco. fifibi i
tur , Non dórmiet donee comedatprædam, & fangui-
ncmvulneratomm bibat?. ,
I ’v Duætabulæfueruntin quib.MbÿfêsX.præceptafcri-
ptaaccepitîDeipfî$qsioqj'dçcëmpræccptis,tria quæm
capitéponuntur, pertinencaddtledlrqnemdiumætiry
InicalisTepréyeroTeliquaaddiie'âio&ép'erdUentpi^x-'^’
mf.TriâërgôillàadDerdnei^ioiié.pertinemia.i.bomi-l
nus Deus mus vnus eft: Non afTîi'mes nomçii Dëi tui
jh yanumiSc-vc dies fabbatifancftjfiee^r^hkc'triain yna
Cum in libro. Genèfeos jtel in aliulocisfripturarumiifiaeliti-]
Rejfonfio.
I Dicantnuncludæi j quis eft ifte pop,ulusquijn'VÏiv|
nabet fanguinembibere ? Hæcquippe erantquæ.in'E-
uangelioaudientes,fcandali2atifunr,&dixer^u : Quis j.
«aMBjaayawv r - - I . . I I
poteftmanducare carnem,étlanguinembjbere?Sed po-.jliquapræcepta fcriptafunt.Ecideo.Honorapatiëtuum
pulusChriftianus audithæc,&leô1:uur,:&iè.q'iiitur , & matrem,interfeptémpræéeptaprimqrn mandatum
çum quidicir:Nifirnanducauetitiscarnemmeam,& bi- j feriptum eft. Si igirur tota deçem præceprain vnùm cAr
|eticis fàngumem meum, nonhabebiris vitam m vobis putes,quarto hocprçceptum interdecemmuemes.àpa-
ipfis:quia‘caiomea vete cibuseft , & fàngius meus vere renribus n.fuishomoapentoculos , & hæcvitaaheoui
potiiseft.Ecvtiquequiahæcdicebatj vulneracuseftpio dilebtionefuniit exordium. Inde hoc mandatum primü
p e'ccatis n o ftris,fi eu t'E.6,ia.s di ci r i B i b e i c a u t em cl i a ro us eft i nterfèptem .Sedqu omodô primum, quia quartum,
fangumçm ,ritu^ fed piffi vt diét jm,quîapnmum eft m altera tabulajvël hiiià
& cum feimones cuis recipimus.m .quibus vità confiftic, decem præcepra primitusdata funt, poteft vnumquod-
ficüt&: ip.fe dixit;V,erbaqnæ egolocuiusTumyobis, jpj^jique ex îliis appellariprimum mandatum.
Exod.f,
Ibidem'.
G