V Idq$ mcri-
to' cu ab ea
d o n a tu i
fit imperium.
V n étiö fc
coronatio
Rom an i
Imperato-
vis Sc
g is- '
C
Iuramen*3
tü ecclefia:
Roman®
præftant
R(X&Ito'
p e u cot R o
man ÜS.
Qu o d
examinädi
pcifonà e
l^iinhh
ru îacorem
fjpe&et ad
(cdé Apd
ttolicam.
C a p V T V I I .
âpres ipfi-ccclehoe Romanæfuper hoc fa<5tam. Reco-
gnitiones aut é his fi miles ante tempera prædiâas tranf-
latiénisimpetitaRomànisImperaroribus, velaprinci-
pibus quihieranrcifdéfubieâi, yel etiam ab.aliis prin-
cipibus feu regibus GhdftianiS,qui tarnen Impetatorem
Roman um prö fuo fiiperiore minime fecogno(cut\t,ec-
clëfiaé Romanac faétas, npnputô in aliqutbus hiftoriis
feu chronicis repe'riri. De examinatione autem perlonæ
regis ad irriperium prpmouend® in prasdidto ttaâatu c.
10 . in prima pppofitione ^ac de peruentione poreftatis
eiigendi regem Romanorum. ab ecclefia Romana ad
p{iacipes,ineodemtra<ftc.i2.intertiaoppp,fitioneplu-
ra {cri'pfi.Item principes Germaniaepoteftatemeligendi
regem Romanorum habenres , ppft éleâlohê régis pc r
eosfëâam , fummisppnrificib.us dccretum liuiufmodi
ele.dtiphis (à ternpore cuius conrrarium in memoriaho-
,minumnonéxiftitvfquë ad p#rseftn^tempus) tranfmit-
tere çonfüeuerunt/ Cuius decreti continenriam in di-
â o traâatu in ca. 8. fcrîpfi. Scd blim quarvdÖ Impera-
tores per eleätonetn ( ficqt &nunc fieri fplët ) ad imperium
De fubmtßionibtu rlgni & impenej Romani^ in qnibufdäptiiiri- J
busper veterts Germanos principes etcießa 'Roman* , ac de
recogmiombus ear urn circa bac ipfiicclefidfaftu. fi
T fihcerilfim® deuotionis affedus veterum Ger-
manorutn principumcrgaRomanam ecclefiam vi-
gui (Ie ad hasc aróplius cognbfcatur: fcicndum eft^upd
i tempore translations iroperij de Grascis in perfonam
Caroli Magni, vfque ad prafcns tempus » reges Franco-
rum vel Gerraanorum, quihodië reges Romanorüvo-'
cantor, vn dionem & coronationem imperialem abec-
clciia Romana recipNere confueüefunt, vrpater non ‘o-
lum ex chronicis, fed etiam iure canonico extf. deeled.
venerabilem. & deiureiur. Romani inde.Hancautèrh
vndionem & coronationem Impcratorps Rornanoru,
ante tempora did* transl^tionis, d Romanis Pontifici-
bus Sc ecclefia Romana paflim rccepifle, in hiftorijs feu
chronicis qu» in vfu habent^r mitiime répenmüs. Sed
legimus ineis, quod ijdem Imperatórcs intèrdum ämilibbus,
qui eöselegerat »imperiales^nfulas fuftepei unt^
ficut de Romano Iraperatöre Ghriftiäno refetr chrpni-j
ca FrethulfiEpifcopi‘Lcxouienfis. Quandoquè etiam |
leguntur a Conftantinopolitano PacYiarchä ( v t patet in \
chronica Eufebij de Imperatóre Leone [. & quibufdam!
aliis Chriftianis ImperatÖfibüs)impetiaié!srecepiffe coronas/
Jpterduro veto legimus, qUod Vnus Imperator
coronaujtfiïum fcccefïbtem. Vnde referteadem chro- j
nica Eüfébii , quod Imperator Leo nep'os Leonis I. cum' j
paucis menfibus rexiffet; imperium, manufua coronauit |
genitorem fuiim Zenonem, ipfumquc conftituens lm !
peratotem,rebus dcceffit humanis.Conftat etiam quod
alii reges vndiönes&córoftatiönes'regales^non ab ec-
Vlefia Römiana , fed potius ab Archiepifcopis ,yel Epi-
fcopis fui regni, vrplurimum rëcipere conlueuerunt, Et
fic patet ,quod Germani principes quoad vnétiones Sc i
coronationeSimpërialesab cccIefiaRomana percipien-1
das,feipfiecclefi$fubmittereprimitusinceperunr.Item
a tempore-Othonis I. qui Iuramentum fidelitatis Ioanni
Pap® ijdecUndumformamin can.63.dtf.Tibi domino,
comprehenfam, praftitit/vtibidem patel, oftines reges
Romandrum vfque ad prafens ternpus.eccleiiasRoma-
naeprigftarè mrahjéntum fub forma borffimili confaeue-
runr. Etfeeundum hoe inteUigcndumeft,quod d?cit
pradida decret.Rpmani in princ. Iuramentum autem
tale ablmpèratöribus feuRegibusKomanisante tempora
didi Othonis: vel’etiain ante icu poft ipfius tempora,
ab aliisptincipibus Chriftia»is, qui tarnen iura-
mentum fidelitatis Imperatöri Romanoium praftare
non folcot.fuifle praftitum ,npnrecolomelegifle. Er
dehocfidèlitatis iuramentoin tiaóbtu de iuribusregnf
Sc imperii, ca/jj.fcripfi. Item fex Romanorum tempócp
ftiascoronationisimpètialis iuramentum fub forma qu?
ponitur in libropontificali& in pradida deer. Romani
ver. poft qu* ecclèfia Romanse prasftare confueuir.
Qüodiura'mentum^per ImpecatoresRomanos,qui non
erant Germani, nonxeperitur, vt puto, èccIefiasRoma-
nxfuiffe prsftitü, nee etiam'hodie per alios regesGhri-
ftiartos i qui tarnen Imperatorem pro fuperiorenonre-
cognofcuht, eidem eccléfix prteftari confueuit. Item.
principes Germanist, ad quos pertinet ius & poteftas e-
ligendi regem Römanctum, lecognouerunt Innocen-
tio Papae IIL vr patet in deCr. fua ext. de eieä;. venera bi-
lem.§. verum, quod iüs Sc autftoritas examinandi |>er-
fonam elèftaift in regem Rornanoru,ädimperium póft-
modumpromouendam, pertineatad eccleiiam Roma-
nam.' IteOi cUm idcm lnnocentius Papa in prasdióta de-
cret. venerabilem, aflèrat fus & poteftate m eiigendi regem
Romanorqm ab ecclefia Romana ad cerros principes
GermaniapVoucnifle', nee id in hiftpriis feu chronicis
noftris gefta Regum feolmpp. continencib.reperia-
tut expreffum; Ltis poteft dici, quod p rad. I nn ocen ti us
Papabocaffetit, propter fecognitionem per aliquem ex
tegibus vel Imperatoribus Germanis, vel principes ple-.
afiumebanturetiam tempore Chriftiatiorum Imperatorum
, id fieri non foièbar. Nam fiue Imperato-
rum cleâtio ab ipfis imperatotibus, qui quandoque
ad imperium, fibi fuccéiîbrem yelfpcium aflumebant:
fiue per milites éxercitus, fiiie per fenatum , feu per
populum Romanuth fieret, nunquam legimus à præ-
dï&is décréta elêâionum f a â â , & ad fummos pon-
tificestranfmiiTa fui fie : fêd p'otius econtra legt mus,
qubd decrt'tum eleâionis Papæ poft eius eleâionem
pfim Romanis lmpefàtoribüs trapfmuti folebat, vt
patet 65.di.c.Agatho.& §, éieâiones. Prattprearex An-
glorum Adulphus,qniex priroaeua origine fi eut & cæte-
ri vctercs reges Angli® ( v-t fuprà in Procemio dixij Ger-
inanus erar,quique primum totius Anglia? obtinuit roo-
narchiarfi»dèuotioniycaufa yénit Roma,'& cotam Leone
Papa V. S. Petro tribucum, quod vfque hodie in An-
glia fo!uitur,fcilicet de vnaquaqj domo in Anghà num-
mum^rgenteumpérannum öBtülit': per hocYubditos
[fui regni ecclefia Roman® quodammcPdo fubmittendo
rvt in (pèculo hiftoriali lib. 25. c. 3 6 .8c in Martini chroni-
-câ continentur. In c. 7 . ibiepntirtetür. Innocent.tarnen
de hoctributoloquens notât exr. poftul. præla. ca^fin.
quod Ahgltci’ reddutit ecclefiæ Romanætot denarjos
quoi funt capita:cütus diâo, cum Papa.fuit,rn hoema-
gis credendum videtur: & de pr£eftationé.denariprum
huiufmodi fit mentio ext.de cënfi, c.ea quæ vt ex prima
glofT patec ibidem. Præmiflæ itaqj fubmiffipnesaç ro.-
gationcs praedidös principes ergaRomanameceléfiam
zelum feruidum Chriftianæ religïoriis habuifie declarant.
^
, C a p . V i n - •
De rentincutimibus prmlegtdrum à Romutja eçclefia veteribus
. GtrjjMUÜprtticipibm çonccjforum per eofdbtifaétis. " I; : ^ REIigtofie mentis afteaus veterum principum German
or um,quem erga Romanam ecclefiam habue- i
runt.non (plum ex prahabitis in quatuor proximis præ-
I cedentibus capitulis, fed etiam ex priudegiorum ab ea-
de m ecclefia ipfis con ceflorum piis ren un cia t ionibus,
fiquidp feiri potéft. Nam Carolus Magnus habebat ab
HadriaDo Papa I.& Ianâa fynodo Epifcoporum Rom®
celebrata,& ptiuilegiopoteftaté eligendiièu ordinandi
(èdem Apoftolicam.vt patet 63 .di. Hadrian us IJ. Huic
priuileeioLudouicus I eiusfilius renunciauit.Cohceffit
enimq\pd eleâusjn Papam d Romanis abfque ambi-
guitate ac contradidione qualibet confecrecur: quodq;
poft confecrationem perPapam ad ipfum ÖC adfppsfiic-
ceftores reges Francörum nuncii dirigancur, qui inter
Romanum pontificem,, 0c eutp , fuosque fucçeçflpres
charicatem & amicitiam fpeienr , vt h®c omnia pat,enr
ex can.63.di. Ego Ludouicns. Item fimile priuilegium
defede Apoftoljlca ordinanda à Leone Pàpa VIII. cum
clero Sc populo Romano concelfqm habuit Otho I. Si
fui fuccclforcs, vt patet Öj.di. c.in îynodp,quod ptiuile-
'■ ■ ' giiim
^Pecrctum
•deftion
manispg;
df-princi.
«sttarii.
mittùnt, I
■ fïocexpn
yilegioRö
manipon-
tificcs a|.
quidolm.
peratorib.
CODCdlc.
IUDC CTi,;
priuilegiqi
taro.cpcfii
:almpcn
tores repu
,ciarant)T(
confiât «
feq.cap.|
G
giarnprædiâus Leb eidem Ofhottf (vt refert chronica
Martini) concëflit ptopter maliciam Romanotum, qui
(ùosIêdiÀpoftolicæ intrudebant. Huicctiam ptiuile-
giolmperatoresfucceftbres eiufdemOchonisrenuncia-
uerunt religiofo mentis affeâu : fecundum quod dicit
Gratianus 63.diftin£t in §.vcrum.&ad hoc fa.e.diftinft.
nullus. Licet autem Imperatorei Romanokum ante
tempora Caroli Magni, fiue ex priuilegio e eclefi® Rodman
®,fiue ex m ore habucrint difpofitionem fcdis ApO-
ftolic®, in tantum quod poft eledionem Romani Pon-
cificiSjdecretum eleâionisPap®præfentàbatuç Imperatoribus,
&poftea cum Corutn cpnfcientia&iiilfione
ordinatio Romani Pontificis procedebat, vt patet in cà-
none 63. di. Agatho : non ta men rep'eci in aliquibüs hi-
ftorijs, chronicis, velcanonibus illos fmperatores huic
priuilegio lèumori renuheiafte: fed reperio,quod quidam
Imperator'pecuniam ,qu®erat dari lolita Imperatoribus
in ordinatione Romani Pontificis, remitteoat :
vt patet in prædiâo can. Agatho, qui fumpms éft ex gë-
ftisRomanotum PontifiÇüyvtin fiipér-fcriptiöne'ipfius
canonis continetur. Vnde latis apparet ex his noftros<
Imperatores Germanos maiorerh ergaRomanam eccle-
fiam in huiufmodi priuilegiortim renunciationibus zelum
alijs Romanorum Imperatoribus habuUfè. Item
Otho I Sciui fiicceflbres.habuèrunc ex priuilegio eccle-
fi®Roman® inueftituras Archicpifcoporum &Epifco-
porumperomncsmundip’ronincias, itaquod Archie-
pifeopi & Epifcopi non confeerabantur abfque inuefti-
turis ipfius & fuorum fucceflbrum Regum 8c Imperato-
rum,vt patet in prædiâo canone, in fynodo. Quod ct-
iam priuilegium prius habuerat Carolus Magnus ab ea-
dem ecclefia, vt patet in praeallegato canon. Hadrianus.
Has inueftituras feu poteftatem inueftiendi Imperator
Henricus V. fub anno Dorn. 1122. in manus Epifcopi
Hoftien fis legati tune ecclefi® Roman® vice ac nomine
CalixtiPap® aceiufdem ecclefiæ renunciationèmfeci-
pientis, Wormatiæ réfignaüic, vt in hiftoria Francorum
plenius continetur. Licet autem inlhoc, quod idem Imperator
Henricus ante prædiâam refigriationem ciim
Pafchali fecundo, 8c pr®di<fto CalixtoRomanis Ponti-
ficibus fiiper inueftiruris huiufmodi pluribus annis ( vt|
prsdiéta hiftoria&ali® etiam chronic® refeCunt) drf-l
fenfiones multas habuit, culpabilis fuerit ex eo quod
GregoriusPapa V H tempore Imperatoris Henrici IV,
pattis diâi Henrici,&etiam prçdiâusPâfchàlis tem^qÿ]
re fup inueftituras epifcöpatuum,abbatiarum pet laicos |
fieri prohibuerunt can onicis inftitu tis,qaç haben tur 16.
q.7. Si quis dein ceps. Quoniam clfi qüis clericus. & caJ
conftitutiones : püto tarnen, qubd refignatio huiufmodi
præfèrtim quoad inueftituras 'Archicpifcópbrurn Sc
Epi icoporum, ecclefiaru m Sc abbacu m m o nafteriorum
Germani®,fit eiufdem Henrici V. deqbtioni,quam.erga
Romanam ecclefiam habuit,afcribenda:ex eo maxime,
quia omnes prædeceflores fui,Reges & Imperatores, nö
tam virtute dióriptiuilegij, quam ex hoe s quod erantyt
plutimumpatroni feudoratores ecclefiarum cathedra-
lium.&maiorummonafteriorum Germani®, inueftituras
epifcopatuum Sc abbatiarum in ipfis Gèrrnani® par-
tibusVfque àd tempora eiüfdem Henrici (yt apparct in
hiftoria Francörum & ex alijs chronicis ) fa cere coufue-
uerunt. Necerât hoé nouum apudipfps cantummam &
regesHungari® vfqite ad tempora prædiâj Pafchalis(vt
refert chronica Martini ) & reges Bargundiæ (vt refèrt
hiftoria Francörum fub geftis HenricilIJ ae etiam réges
Angli® (prout D om.Eduardus réx'Angli® aftèritin epi.
ftÖla fua Dpm.Pap® Clemenri VI. füb anno Dom. 1343;
direâa.) Idipfum in fuisregnisfaceré confueueruhtre-..
ges qupqiie Hifpani®, olim epifcopos écclefiafum Hi-
fpani® de epifcoporiirtl confilio eligébanr, vt patet ini :
canone 63.. di. cum longe. Reges etiam Angli® tempore
vacatibnisecclefiarum cathedralium &maiornnieccIe-1
fiarum Angli® &Norraanniæ , præbendas ipfarum in
quibufdam ex eis conferré fblebant, quia rex A ngli® cft
patronus eorum,& haberit ab eP magna fèuda, vnde ra-
tipne iuris patronatus, vel rarione feudörfi feu regaliuitn
Biblioih. Vet.Pat. Tont. p i ' ,
eas co nfert, vr np. archi.i o.di.im perium. Ex quibus Öi»'
nibusfariscpnijciturVprædiâum Henricum Imperato.
rém inueftituras huiufmodi,ex religiofp rtentis affedu.
quo Römanam zclatus ecclefiam, eitifdêinftitutis circa
prædidtas inueftituras fadis obedire voluit, humiliter
refignaflè. Patet igitur ex Omnibus renünciationibus
præmiflîs, Germanos principes mempratOs Chrifiaan*
religionis zelum præcipuum habuiflè.
’ ; C Ï A > y T I X . ' : ■
DeconftraSionibus, & reparationibus multarum ecclefiarum ,&
monafteriorum, ac de diuerfis donationibus, priuiltgto-
ruméfj concefimtbus, ecclefiis & monafitriu, ptr veterts
Germanos principesfttiïü.
HVia religiofi principis eftj ecclefiàs contriras & cohr
fciflas rertaurare, n ouasq; adificare, vtdicitcanon
96.di.vlt. ideo de conftrudiohibus Sc reparatiohibus
ecclefiarum & monafteriorum ^'iiec non de dohatiohi-
bus & priuilegiorum eoncefllohibus ecclefijs & mbna-
fterijs per veteres Germanqs principes ,^ro augmentö
diuini cultus fadis. ex innumeris fummarim pauca per-
ftringam. Licet ahtemhiftori® feu chrphic® varias cori-
ftruótiones & reparationes ecclefiarum Sc mpnaftëriö-
rum.nec non grandes donationes priuilegiorumq; con-
cefiiones per veteres principes Germanos, & præçipuè-
Pipinum, & Carolomannum fratrem eius, ac Carolüm
Magnum filium Pipïrii, Ludouicumqüc ipfius Caroli
Magnifilium »ecclefijs Sc menafterijs in Germania, ,8c
Gallia, cæterisq; prouincijs tuncregno Francörum fub-
iedis,fadas referant:huius tarnen rei veritasj>lus ex pri-
uilegijs &inftrumentis ecclefijs & monafterijs per eofi-
dem principescönceflis, nee non ex quibufdam fcripcis
( qu® adhiic inmultis ecclefijs Sc monafterijs didarum
pröüihciarumEabentur) qüam ex qutbùfcùhque hiftoif
rijs vel chronicis poterie apparere : veraciter ex his qu®
legi Sc audiui exiftiraans, quod quatuor principes præ-
j fati plures ecclefias monàftCriaque in Germania & Gallia
conftruxerunt, dotauerunt, ac etiam ditauerünt, quâ
bmnes reges Francörum ^ qui à tempore Clödcuëf It
Chriftianirégis Francörum, vfqué ad tempora prædidi
Pipiniregnum huiufmodi rehüerünt : quodque in tötö
ahtiquóFrahcorumregno, vix fitëccléliam collegiatam
velmOnafteriumj'qupdprtedidorumprincipumfuerit
fetnpöribus, ïeperirè, quod nön fit per cos, vel petalir
qüëm ex ipfisàliquafüm poftèmönüm Iargitionib’ ,' feil
priuilegiorum conceflïonibus honoratum. Inter alia
vero quië præfatus Carolus MàgnüS pro diuini cultus
augmentö feciflc dinofcitur, fpecialiter eft ipfius laùdi-
bus afleribendum , ac veneranda memoria reccnfen
dum, quod fub anno Dom. 781. in Saxonjam veniens,’
eandém iri 8. Epifcöpatus Bremenf.HalbVfftatenC Hil-
desheimenfi Verdenfi Padéborhenf; Mindenï. Moria-
ftcrienC& Ofnàbrugenfi ditiifit ,& tcrmiftös didis Èpi-
fcopatibus coriftituit. Ludouicus vero Imperator eius
filius, Hammaburgenfi ciüitatem Trarifëlaftiorum me-
tropolim, fub anno Dom. 832. omnibusBàrbari^nàtiô-
ftibus Danorum,Suéuorum iSclaùorum,&alijsîn cir-
cuitu populis, ftatuit : e idem que cathedra S ; A fgarmm
h Epifcopnm brdihari fecit .‘prbut h®c in hiftória Prân-
corum pleniuscontinentur. Refertetiafrieadêm hiftoria
dé Carôlo Magno ,quod vbicünq^ in tó'to fiib régno
reperit ®des facras vëtuftate collapfas,' pohtificibns &
abbatibus,ad quorum cùràm p'ertinebant,eâfHèm ïepa-
fati mandâuit, 6c per Iegatbs fiibs vt mandatai pérficè-
rérit fblicitud&é.m' adhibebat.' Idem ihfuóér Gafóïus
antemortemfiiam, vocatiSecclefiarum prælàtis; quoi?
habëre potuit,omnësfiibsthefàùrôsèistradidi'tpéreC-
clefiaSdiuiderido$,vt in Martini cnrónïca cbntihëtur.Ç
Item Imperator Ôatolüs IL pradidi Ludouici fîlius,' co-
gnomine Caluus.in diuerfis per Franciam locis ecclefias
fandorum con ftrux i t,& con ftrudas ve tu ftatè cbllapfài
reparari fecit, vt in fpeculo hiftoriàliHb.zj. Cap.Vs• & *n'
Martini chrôniçai continetur,’ TtémHenrîëùs^I. (ytte-
Religiofi
prineipis;
eft, ædés •
facrasædi-
§càre- ac '
reftaurafefc
cSupùirmco Bp vaè--
m cnfH.il.
bcriïaccr.f!
Hildts'hçi:- '
rmènTVcr-.
8 éiiT .P ’a d c
boniehR:''
M in d r sr>{/.
M ô a a f te
ritn 'Ç .
OfhabÉüV génlibithV
; H . '
B .'Â b f g a f/
I. fipitcopl
Hamburg.