a '. hiftrio-
n ia n v
M &
G.
•faj.filii.
Dc w£i$\rtmalntm- '1 .
Cicerönis, multorum ftudiö ftudiötioc ettv N o t^d a e I
tarnen qrediderim,adhoc quenquâm impëlUpofichceratum.
vtfhiftnonemprofiteacurfficetfacdeinuenuntur
quamplurimi, quos non pudetagere, & impiété foc-
didum hiftrionem.Geftusßqaidem exprimuot, return
Vcüitatc dedufta.Fertur Beatus Hieronymus eres àroen-
fa clerieos extlufifle, quiaipfös incömpofitos vidit, tur-
pe dücens honeftö & graui vito in eius conförtio alt-
qüem incompofitum inueniri. Et qurdem.hoc laude
maiöri dignum eft, quam fi vt ab eis laudatetut, adrou-
tcret. Licetautenvaliqua fit voluptas oculorutp in tali—
bus, vix fine turpitudineexercere poterit, vcl admitti. :
Eft & ilia voluptas in;viro grauinotabilis ex caufa luxu-
ri*,qu* ornatum fuum in pretio veftium,aut colore aut
formatantvfilsrtouitate cônfiftçre opinatur. Vt enim
aitEthicus: v
Maintins tunicis demißis ambulat, eft qui, »
Ingutnad obfcmum demißis vf^ face tus.
Alter fölis lineisbrumçhurroresexcludit,&dum omnia
gelu con ftriffca rigent,tenui fudatin cyclade,& illius de-
litias, etiam bombicinusvricpannus , aut prenait. Hie
cæpa tunicatior,denlatis pellibus & Epitogiis.ch|amydi
periulamfupeiducir,&quafi>coùglobatus in orbem rolularivquamincedcre
magis idoneuseft.llle nunc vtitur
penula,nunc campeftri : id (olum ageus, vt aliis dtffi miffs
habeatur. Illetamas exquifitiornatusafc6tat tpum
dicias, vt nimio lplendorecultusbperoii, ad tordes vi-
deatur accedere. j Quicquid enim dedecet,& quodammodopolluit,
autponusexpcllithoneft3iem,Lordidum
eft,& habendum in fotdibus Non tame arguitucsquod
neceffitas introducit,quia non omnes omnia polfunt,8£
eft,cuius natura exigitiVnde alius oneratur, âuc quod Qmnino
férre non poteft. H'oc autem Philofophu præci"
pit qbferuari, vt quilqv inomnib. fugiat notam,indicens
atftioni reâitudinëm,oe f^xprehenfibilis;lecmoni cau
telarh, ne fit contemptibiW, habitui modeftiam, ne fit
nbtabilis. Intemperantiam namque notacomfincit. In
hodiermjrti diem arguitur intempéries Hortenfij»aquo
ifti dealbati adhuc dicuntur Horcenfiani,non quod primus,
fed quod prscipuus talium fuecit, adeo vt fuffice-
recad notam tfeculi fui. Vir vtiquealloquio ex profeflo
mollis, & in pr*cin<5tu ponens omnem deeorem.fiium.
Fait enim veftituad munditiem curiofus,&vt bene aroi-
étusirer'.fkciémquærebatinfpcculo. Vbi feintuens to-
gam corpori ficapplicabat, vt n»gas non forte,fedindu-
ftrialocatas, artifex nodus aftiiAgerét, & finus ex com*
pofito defluens mbdü laterisambiret. Is quondam cum
incederetelaborarusad fpecié, collegæde iniuiiisdiem
dixit,quod-fib i in anguliiisobuius offenlujfqrtuico ftru-
ëtüram togædéftruxcrat,& capitale putauit,quod in hu
meroffio,locum ruga mutafleuNihil calefapientem de-
cet,aûtvitum probum: imo& matron* honeftas,&virgines
•^PtTcculorcs. Cdn’ananthi,SctotiusMuficæmeloS'
pro viribusexpleant , nenioeorum Philomenamaequa-
blt ,• aut pfittacu m. Nosine ergo indecens & probronitn
eft human* cc^fitudini V'fi poftpofita doté fua ,in qua
præualet, ad aliénas, quipùisfuperatur ad (pi rat: Verum
li moderacio adhibcaturin his,interdum-fen{üum volu-
ptaie'verliiri fapienti non atbitror indecoauu : vt f*pe-
numero ditäum eft,nihil deiporum eft fine modo. Narb
& Qciari-interdum fapientiramiliäreeft , non tarnen vt
virtu.tis exercirium euanefcat , fed quo magis vigeat, &
quodammodoreereetur.Siquidem L*lius;,(&Scipio,il-
ludparamorisnffigne ,iimul le#itabafit, &: fictif ternif-
fionis eorurn certiffimus tëftis Sc*uol a autör eft,cinilib.
fatigati negoeijs,pila ludekant. Idem quoique Scæüola
ale* & calculisinterdum vacalîevtaditur, cum bené ac
diuiutaciuium.ceremoniafque Dçorum Ordinaflèf. Vt
enim in rebus ferijsSc*uolam, ita in L'jfibus hominem
agebat, quern rcruriinaturacontinuilaborfs patientem
eflè non finit. Idquc vidit Sobratesiqui nullam fepien
ti* partem dicitnr habuill'e ignoram | ideoque non cru*
huit, tunc cum interpofita arundineemribjus fois, cum
paruulis filio lis ludéns, ab Alcibiade ri fus ëft. Homerits
quoq; coelcftis vates ingenij, non aliud fentit vèhemen-
fiffime Aehiliis*manibus; f panoras fides ôptando', nifi1
vteavum militare robur, leui pads ftudio, telâxarer. In
fumma,hiftrioniam,fàltatbriàm, &huiufmo,dilenoci
.niaexercere.leuitatisautturpuudiniseft. Sed'déleiftari
in éis,nnnc ad ocia*nunc ad'flagitiaaccedir.Si n. mode-
fte fiat ad lecreàtionem, fub ôciandiliçentia exeufatur :
Siadlafcimentisanimivoluptaté, caditincrimen. H*c
autera faeillimcdilHnguit, locijtemporis/modi | perfo-
n* &cauf* fuperius memorata f difcretio, quam forte
m mis reuoluerepoflètlingua verbofior, led earn fmcns
cautatjïuoluere nimis,aut continerenon poreft.Hæeeû:
enimfons Sc origo totiusmodefti*, fine qua nihil reéle
in ornaisexercetur. Ab hacaliosalia decere veldedece-
recertumeft.
nuptür* facilius & felicius cb dotes form* tan--
tam cultusfui folicitudinemerubefcunt. Mirum itaque
e ft, qua impüdenrîa *tatis noftr* cultas geßare decor os,
Vixnuribus rapuere mares.
Quid ergo quod milites ? Quid quod clerici? Siquidem
h*c omnia fallacem meretricis fucum malitiam imi-
, tan tut. Quid ergo viro cum (peculo. nili in eocafu,quo
illud Platonpm geftaffe teftiseft Flauianus, vt videret in
eo quantum peregrinatio,ftudij feruor, acumen tempo-
ris, proceifus *tatis,de naturali ftatumutallet faciei in-
dicio, qii* bona & iqala fideliffime proteftacur ? Hoc
quidem égit, vt (érudret,ant releuaret naturam,ne labo-
rc&diætainfiietacorrumperetut.Vt autem ad aliatranf-
eamus.quis iftorum^ quidotesbrutorum affedtant,brums
eile dlgnetur ? Aut cui non præpondcrare videbitur,
fi colla ta fibi pr* illis conférât rationem / Nunquid vi-
ridm amator leo veliét elle, aut pardus ? Dicunt f Phy-
fiologi,quia lyncis aut panther* odorem ani malia estera
fequumur.iftos tarnen qui mufoo,&C fpecieb.exoticis
placa’ncpnaâ:um, & prouocant, velle fi poflènt nonar-
^bitror in pantheramaut lyncem transformari.Non vtiq*
c redam,quod qui Satyram induit* Satyrus eile vclit.fed
née ill! qui feipfosi poliunt, pauonis infepocerunt tranf-
Kam quodturpe bonis Seio Titioqs, decebit
Crijpinum.
Perlpicui ergo erroris eft,adfundamentum fam* & glo-
riæ,confumere vitam in talibuSjquæaut ociofæ occupa
tionisfunt, aut flagitiofii negotia. Profefto fic-delin-
quentium parti ceps^ft,qui eorum lafciuia m exhi b et, &
autorvidetur elfe luxuti*alien*, qui earn roauult fumr
ptibus.profequi,vel fa uore.quam perfequi increpati one
adhibica,&fumptibus denegans. Siquidem Ambrofius
autoc eft,quia qui talibùs donatjpeccatum grande com-
mitrit. Hoc enim fouet in eis,inÿquo nequilfimi funt.
C AP. X I I I ,
De frugalïtatis commendattonè, & nota Qmnnlïam in Senecawï
, & qüpmo do frugalster poßit auaritia fujpuio deui-
tari.
LV x v r i a At perfequi vide or ad laude m. fr ugalji-atls,
mihique ab infulfis inepte vinentibus, ôc indilcretè
loquennbus.illudPubl. Clodiifubfannandoingeritur,
quia fr ugahtas boni r um oris •f in (êrta eft. Hi funt, qui
dumluxuriam vicaie nolunt, vel ncqueunt, quicquid
pxo victute dicitur, auariti* patrocinium plaçant. Secus
quidem efi, luxuriamper fe turpem nemo ambigit, Ôç licet
frugalitatis, fit tanquamvirtutum , bonorumqj ope-
rum origo landabilis,, non camen omnibus placer, nec
creduncauariciam maliti* fom|tem poflè vitari , nifi &
frugalitaç fugiacur. Nempc in«Jô)^orum h*c opinioeft.'
ytenim ait Ethicus.;
Dum virant ftülti vitia in contraria currant,
recedentes à médio vitiorû, qu* regia yircutÿ eft. Sunc
tarnen quibusfrugalitas eltinhibenda,vt quorum natura
procliuior eft ad auaritiam.Sunt tarnen quibuseftiru
dicenda calcatius,f vtquifUaprodigunt,&rationç con-
temptaefiun.dune,aon dilcernentes quid vliisf lie vel ab-
ufus.QupquidétemperamentovfumeflèSeruiumOpi-
diumCanuiinum in vitimo eiogio7cum filiospefte con-
traria videreto^eupacos,refercHôratius.Simpliciter car
me conftatftiugahtatem irt bonis nijmerandamj'vtpote
illam^
Liber 'ÓUmhs.
illatftvqb^Saturn^régnante regnààurèarcmpBrauit,8c |.tammorunifcilicetelëgantiam,ëtfiineloquendocqim-
eofundem omnia difpénfauit officia. Hæceft, qu* A- ptarn,nequaquam arbitrordetrahendum. Moralia ergo-;
ftrçàm, &.pudicitikmin terrisdiütiustcnuit vdoneeeas eius præcepta atlinittantur.Ôc eo genere loquatur quifqj
ïnuàlefcente luxu,régnante loue ad Superos contigu è- quod c*terisçr*fért, .& planum eri.t virtutum riuulos
uqlal^N'osh*cfabnkre^icirivtfciamusfinefrugali depurilfimofontefrugahtàtisoriri. Legantur epiftol*
rate non ppllèiuftitiam,aüt pudieitiam conferaari* Si-1 eius, libri de beneficiis,aut clementia-, illi quoque quos
-quidem neceffifasexercendi luxusexclnditiuftitiaro,& deeem matorum lententuslubimagitiédeclamationum
èxercitij vpluptas pudicitiam prbpellit.Ait enimiqui fe- l. fehplarïum illuftrauir, & hi, quos de naturalibus qù**
ftinatditari,noneritinnoceris. llludmrnen Clôdiine- J ftionibùsedidit & qùosdePhilolbphiàparumdiligen-
quaqüâm dénigrât frugalitatis hortorém , fed videtur | tcs arguit -Quinrifianusi vbrque fidelis euftps virtutis,
potius cômçndare decorem. Coriftat énim nequaquam
malum èlïè,quod in patrocinium,i& excufaîionem fini-
ftri-ftumoris allumitur. Sicfufcus color nigrum extenuar;&
quod turgidum eftmomine plenitudinis honp-=
ratur. Eftautemfrugàlitâs virtusmodératriX'Vtendi ,^t
'abutendi ignaraiNihil gèlide miniftrat aut timidejlcçl éi
tamen ratio conftat i ropenl*. Rebus quidé, fed fibi ma-
gis parcit. Nihil autem minimum fubtrahitvfui, fed lu-
xuri* nihil omnino indulget; Siquidem diligéntiffima
eft.Po(luntad commendationém eius (ufficereqn* Zeno,
qü* S ocrâtes, qu* Plato, qu* Anftotelés, qu* omnium
Phitofophorum chorus de frugalitate.feruanda
tradiderunt, Sédquia h*èpeructuftaluntryoroina,aut
eonim.non funrprçcepta celebria,vel Senecanofteràu^
diatur,qui earn tantis laudibus eifert,vt quilquisaliquid
omninbadijçere tentaiierit, ociari quam aliquid agere
reétiusi videatur. Sunt tarnen quieum cbntemnere au-
deant, Quintilianiautoritatc fretijuüex eo nobilitan-
tesiudicium, fieidetrahanr,qui pluribusplacet,vtapud
indoétôseorunvgloriam videanturpràpcedere, quorum
virtutem nequeunt imitari. Mihi tarnendefipere viden-
tur, qui quemeunq; fecuti,non venetantureum, quem
& Apoftôli fa m i liarita te m mer ni lïè co n ftat, d o di : Ifi -
mo pâtre Hicronymo ih lànéVorum catalogo^pofitum.
Vc tarnen ßtdeQuintiliani po(lis iudicarciudicio.verba
ipfius, qu*{criptoribusenumeratis, in lugillationéSe-
necæpofuiijhæç lünt:Ex induftrià Senecamin omhi généré
e 16 que ntiæ diftuli, proptçr yùlgatam fallo de.mel
I- opiniônem, quadamnare eum,& inuifum quoqj habe
re credifiis fum. Qbpd acciditmihi dum corruptunr, Si
,pmnib.yitiis’fi.-a6tum dicendi genus reüoeare:ad feue-
noraiudicia contendo , cum iam foins hic fefein mani-
busadolefcentumfuerit.Quemnonequiclemconabar
omnino excutcre,fed potioribuspneferri notvfinebam,
die non deftiterat incèiîère, cum diuerfi fibi contvius
generis.,placeve lèin dicendopolle in quibusilli place :
reqt, d i ffidere t.. A mabàn t eum magis, ‘qu am i mit aba n -
tur, tarituitiq;abillo.defluebant,quantum ille ab anti-
qui^delcendei ariFoEet enim optandum,pares ac faliem
puoximosilli viro fieri.Sed placebat.propterlolg, vitia,&
adea fè quifq; diiigebateffingendâ,quç poterat.Dcindè
cum fe ih£fcarèteodé modo diçere,SeneGarn inf^mabat.
Cuiu^& tnulræ alioquin,& magn* virtutes fuérimtdn-
genium facile & copiofum , plurimum ftüdii, multa return
CQgnitio, in quâtamèn aliquando ab hi§ dn quibus
inquirenda quædam mandabatdeceptqseft.Traûauit
etiam omnem fere omnium ftudiorum mateiiam.Nain
ôc orationes eins., & poemata, & epiftol«,& dialpgi fe* •
runtur. In Philofophia parum dtligens, egregius vitio-
rpm infeâiatôrfuit. Multæin eo clar*q; fententi*, multa
etiam morum généra legénda,fed ineloquendocor-
rupta plæraque, arque eo perai&ofiffimaquodabun-
dabant dulcibus.'virils. Velles enim eum fuo ingenio
dixilïèalienoiudicip. Nam Irnilæqwalium-conrempfil-
fe, fi f nonconcnpiflèt, fi non omnia fua amallèt, h return
p.onderà roiniitilfimis fentenriis non fircgilîer, çpn-
fenfu potius eruditorurtr, quam puèrorumaraore corn-1
pfobaretur. Venim ficquoqueiatn robuftis, ôc leuerio-
rcgçftere làtis firmarislegendum,yelideoquod execce-
repotèftvtrumq; iudicium.Mulîà enim vtdixi,probanda
in eo,multà etiam admiranda fuUt. Elïgere vero çur*
fit, quod ytinam iplè fecilïèt. Digna enim fuit ilia natura
i qu* meliora-yeilet ; quod voluit, elfedt. H*cin Se-
necam Qmntilianus Sedan redè fenîerit.fapientiorum
iudicio derelinquo. Hoctamen quod eiadlcrib»t,mulvbique
vitiorum hoftjs occutrit ^tantus.vbiqùei vteum
Frpnto lecundu in qûofd'am nepos ^lutarchi* cuius me-
minit inprimo Iuuenaiis fie fiapj \
frontonii plàtani tonuulfai^ warm or a clamant
Semper enim inquam ficafterit, vniuêrfosexterminare
erroreSj vtâurea videatur fecula rçformare, & Dcos ab
humano généré exulantes, eiusoperareuocatos homi-
nib.contraâiâfoeietatemilcere.Conlèhtiamfacilelitc-
ratioreiftextitilleQuintilianums&acumine&grauita-
te dicendi præcedere. At ille diligentior eft •,&quantum
inRhetoricis vincitur,tantum vincit in Ethica.Ipfë quo-
qde Qnntilianus in magnis & præcipuisbonis frugali-
tatem ducit, Ôc in commendarioneeius tantus eft,vrvel
folus polficfufficcre. ^Quis tarnen eft , qui non laudet ?
Quisnoneamnecelfanam credit ? Ne ramena luxutio-
fis argu3rauarus frugalitaôs laudator, earn liberalitate
ctedp ôc fateor côhærere.Cicero mihi teftiseft, & Iulius
C*lar, ôc aVii'sqnos nemo tenacitatis infimulare præfu-
met.Aduerfus hàncmulta fuperius diâa fupt, & libera-
litatis officia exlibris officiorum fàci) è innotefeen t. Vt
-ramen libëralitatis ingénu* faciès denudetur» modus
ille largiendi nobiiior & laudabilioreft, & abfque o-
mnium contradiiftioneoptimus, qui. fpem remunera-
tiobis excludit. Siquidem ad retribûtionem dare,àlibe-
ralitare alienum éft,&confcntaneum auaritiæ.Namfce*
nèiacbr vtplùs recipiat, interdum aliquid pr*largitur.
Vndef.G6q.uus:
Umerampdfcnibw v'iduifqueingentia mittit, _
Vistemuntficum Gargilianeyocem.
Sordidiiis mhâeftiriibHeftteJpurcMvno,
:‘V - Qitipous infidias dotiavocare tuas y
Sic uuuhsfdiix indulgct pifabus battues,
, - . Callida fiefiultas decipittfca fsras.
Quid fit largiri, quid fit donare docebo,
. . Smefiis , 'dona Gargdiane mihi.
Vû hominem yidere liberalem ? Vis verâ ôc fruiftuofam
largitatëmaiïdire? Defie^te oculosad eum,qui vermib.
featens, iacet î n fterquilinio,& tefta fluentem de corpo-
re làniem radiç. Audi quid loquatur vir iuftus, tiniens
Deüm,,Screcedens(à malb : Non vrique dicitcithataSc
lyra,& pfalteriü&fumbuca,& omne genusMuficorum
i n. eontiiu i;$ îùeis. Non dieit epulabai quotidie ^»lendi-
de, guftus per omnia f elémenta qu*rens, folicitudine
multa coiv.rnhensjvnde conficerenturftercprâ,aut venter
diften tus facile i n ! ib i dinem dilpumaret. Non di rit,
induebât purpura ScbylToopereue plu mâriô, affebtafls
qupft in f locisâcus cpmplexum pectine lèrùm, falfis
inanis vir* obduxit imaginibus, &,veftibusfulgcbam
fteauratis, circumdatus varietate. Npndixic, ad më cpn-
fifiebant vndique
Me ndiiiymwùybalatronesjiocgmusomtte,
venatpres clamp'fi,dulcpratii inendaces,hiftriones vani
ôç parafiti edaces ,meretrices'dololæ, rumigeruli ,falfi-
lpqui & relatôrès,aut çéneentores inanium. fabularum.
Nondicitï Icônes, vflps.alebam<&fim!asi &huiufmpdi
ropnftra , aut prbbra natur* Quod ergp ? Non ne hæc
fane, qu i b us no ftræ ætatis li beralitas illufttatur ? Nan-
quid fine liislargitas eflè pott ftfHumerus inquitmeusd
iundurafuacadat,éebrachiam meumpflibusconteia-
tur.ûnegauiquodvolebantpaupeiibus.SioculosMiduç
expeëtare fcci, fi çomedi buccellammeamfolus, & non
comeditpupillus ex ea. Si loris manfit peregrinus, ôc
oftium meum nonpatuit viatori: Si de(pexi pr*tereun-
tem eo quod non habuerit indumentum,8CaDfque(ope-
rimento pauperem. Si non benedixërunt mihi lacera
P
f à j .M ;G o ‘
quüs.
G
f ah coïta:
fai. & iH
U'tis. -
ti