A
ad Heb. i l .
Heb.tl.
Heb. ».
1.16.
* infra u i .,
cap.
B
C
Iil hacfen-
tentia 'fuit
fie 7. ad Ge*
n«lim.,
Laâantius,
Damafce*
nus & Chry
-foftomus.
Quod fi de
cocloempyre
doc«.
v »deCo-
dccoelo, cchronieb
»
ÿ / jDm,„m ,miufu,invetiAnhdnpli, in tui. Dóde- | entut.fcd Deo credunt,ilhhocancqttentur)qaando&
rm jicoe!.,& qmm rm imcb iftofum,cxu r^tprmm, I'mam ïoannMac h w b iB ^ n y n f i^ n im a t e r fd « -
i'indems, quMumus. q u i r t ü n q u t ad tatou».Chnfti m r? j f 0 ° '
n wtnimm.luqMcn r .lm m ,h ,m m m rM ftk . Etrur- j t«»K/df «n-a»t»;penndequafimUnu5«raortmStóur ,
BusàDéooblammfit/rfrehqaisantepomnon ammu-
L nucrttndï, mmtmm mllmimippttum, idtJljCitlcft'm. nus hoc,fed præparatio Del resté crçdennbtts, P‘ c‘tuevifurium
em i.mmm mnw .i'i‘ <-rr .rn.nritu.ru IrefumDominus:i-t»ife,inqmt,6en«(<Sipam<
lies non confunditur Deus,Deusvocarieorum. Parauit enim illis
ciüitatem. Et alibi. Expeiïabat emmfundamenta habentem ci-
uitatem,cuius artifex & conditor D eus.Et alio loco.SdwflorttJ»
miriifter (y tabernaculi veritatis,quodfixit Dominus,dy non homo.
Qujn&in A6lis Apofl.quandoadFeftum& Agrip-
pam pro tribunal! fedentes verba fecit,hæcafleruit.De<j«<*
Jpeyex accu for à ludais. Quid incredibile tudicaturapud vos, fi
Deus mortuosfufcitat*Hac exeaufa meludai cum ejfem in tem-
plo, comprehenfum tentabant occidere. Auxilio autem adiutus a
Deo vfque ad baneboram, tejlificans minori & niaiortynilnlextra
dicens > quant eà qua pYopheta locutifunt paulopoftfutura ef-
fe. Et Moyfes : Si paftibilis Cbriftus ,fiprimus ex refurrettione
mortuorum lumen annumiaturus eftpopulo &gentibus. Quod
fi omnia Apoftoli oracula de bac re volüerimus retexerc
quatuordecim eins epiftolas omnes fere vbiq; de hoc fu-,
turo ftatu loqui animaduertemu s,&nos vt ex hacpixfen-
ti vità adfuturam a:quirendamcurfucontendamusfèm-
per vrgeri. Vnde hortatur cumdicit: Feftinemusergoingrc-
dimiHam requiem. Requiem ipfam dixit,tanquam poftil-
lam alia qui la reperiatur, fed regnum «ternum. Ecce îibi
planum iam faftum eft per patriarchas > propnetafque o-
mnes ,per Apoftolos&Euangeliftas.quemadmodum o-
mnes ab vfque Adamo primæuo ad vfque IoannemBa-
ptiftam ad futur* vit* ftatum refpiciant. Hocfccimus,
uentibus. .Iterum Dominus : vente, inquit,benediät patn
mei,pofidete pnp.trat um vobis regnum. Et quando prepara-
tum ?ante conftitütionem mundi inquit. Moyfes ergo
qui mundum deferijJfit, & vates reliqui omnes & primæ-
ui- homines de hoc gemiuo vit* ftatu locuti hos lolôs&
nullos alios m çm o r a r u n t,a u t p ræ d ic a r u n t.d e fc rip fe ro n tque.
Nec hi duhtaxat,fed ipfe Dominus nobifeum in mü -
do verfatus,& difeipuli eius ac Euangelift*,Apoftolique,
de nullo alio vit* genere docuerunt,quâ hæcduo.Ecquis
ergo negatum eat h*c veriflimaefTe?.Quis ergo non tanta
tut ba copiaque vaticiniorum,&euentibus prophetarum
flëâaturttorinquam fignis,prodigiis,miraculis ipfaq;adeo
fcnâorum omnium,Ghriftique Domini& Apoftolo-
rum fendti filma vita,«Oui veterifqj teftamenti concordia.
Ecquis vnquam apud alios dum mundi effedlionem ex-
plicauit, ccelum rotundum efle & fphæricum dixit,autad
naturam huius mundipertinerepronunciauit,autmun-
dum sternum demonftrauit,aut corporum fempitetnum
interitum, nullamq; refurre&ionem docuit, ^aut propter
Chrifti in tetrisadam vitàm,iuftos coelu pedturos? Non-
ne omnes velutab vnô coeleftilpiritu dudi, eadem & fk-
dis ,8c verbis, & figuris docuerun t;- nonne omnes in fii-
turam vitamrefpexerurit ï. Qjuin & ipfe Ghriftus Dominus
in Euangeliis déclarât, quinamad vitam fmtreuerfu-
ri, fândi nempe & medii.& impii. Et de fendis quidam
" NotahScj’
locum pio.i
pteï huma-j
nitatëclm-
quant
infra lolam |
fpefiat, cH fl
qc iuftis ad H
içoelum vo-
candis agît,’
eainq; te®
àdfciibit.
quod & Chriftas Dominus, & dilcipulkius ârq; apoftoli H R -------- r - - - - - - - , n , d t i
qui difercc alium vit* future ftarum przdicarunr, mel'o-. \ loquitur cum cos ad fe cuOat his verbis i Pmift
rem ac iftemqdopræfens eft,qucmmfeipfb primus 110-
bis exhibuit Chriftus Dominus, eum ex mortuis in vitam
rediit, & ccelum confeendit. Quem & patriarch* veluti
fignoquodamindigitarunt.&hosfecutiCProphet* & A-
poftoli)aperte denunciarunt, nee quifquam vnquam fiue
ex prifeis fiue ex recentioribus vllum alium vit* ftatum,
aut priorem.aut pofteriorem his duobus prsdicauitaut
fomniauit. Sed primura quidero Deusinftituit cum vni-
uerfem febricatus eft naturam: deinde pari módofecun-
düm fiuè futurum in quem Deus & omnia Dei oracula
femper velutad fcopum & metam collinearunt. Erube-
fcant ergo gentes,qu^ mundum ponunt sterhum,vitam-
que ante hanc aliatn denunciant,&fiituram cqrporum re-
furredionem negatit. Erubefcant & horum fedatores,
quife Chriftianos iadant,&reipfacumgentibusfenti-
unt dum dicunt ccelum eflè * rotundum;neq; enim quic-
qnam diuerfum agentibus tradunt,mundum femper ob-
noxium interitui,corporaq; corruptanequaquamfuiftè
necalium futurum vit* ftatum fore.Erubelcant& Mani-
ch*i,& Marcianifts,qui carnem damnant,& a malo prin-
cipio atque audore crcptam docent. Erubefcant & o-
mnes qui corpus noftrum execrantur, & qui animos no-
ftros deteftantur pares illis, hoe eft, Eutyches, A rius, A-
pollinaris,& quotquot horum fedam fequuntur. Erubcne
mundi. De impiis vero velut à finiftris pbfitis dicic : Re-
cedite à me malediät in ignem aternum, quodparatum eft diabolo,
& angeliseius, quafidicat iuftis quidem »afcendjte cce-
lum in te rius huius quod videtür firmamenti, impiis vero
defeendite infra terram,quo diabolus èft deiedus. Reli-
quum eft, vt necefferioquasramus de loco mediorum.
Ait ergo in parabola de deçem virginibus, quinque prudentes
cum lponfo ingreflas eflëinthalamum,hoccft,
ccelum quando cum virginitate exercuere mifericordiam
in pauperesjfatu* autem altenim tantum çomplexç,con-
temto pietatis in miferos ofticio foris manière extra tha-
lamum,foréfq; claufes offendere,ümuIq;audiuere. Rece-
dite à me.nefcio wr,neque in ccelum ingredi permifï*,* nc-
que cum impiïs damnat* funt,fed extra thalamum manere
hifi*. 1 ta ergo quifq.uis ex Ghriftianis feu rede creden-
tibus, fidfm finceram & veram,morefque colit integros,
magna eum libertatc regnum intrat. Contra vero i j , qui
nihil horum poflident,ueq*, redam fidem feruant, neque
morum innocenti* ftudent^cum diabolo infra terram dar
mnati detrudentur. Qui alferum feciunt, altérum negli-
gunt, medii funt.inter hos, cxçjüdatur tantum thalamo,
hoe eft ccelo.Genera porro bonorum, aut form* pcenam
expHcari nullo modo pojfpmt,douée in rem pr*fènte Vé-
niamus. Chriftus tamenvu umque velut per ambages &
prxcedenti-
bus^expli-
candura,
quamuis
Häc fentï-
tiaab Ecclc
fia damna-
'ta eft.
Putatau* I
ford locum
.etiam adul-
[feros poft
extTemum
leant & omnes hæretici, qui negantDeum effe vnnm in ---------
tribus perfonis pr*dicandum & adorandum , condito- ! vmbram quandam fapphciorum qu* in pnsienavita cer-
rem cceli & terr*,& carnis item refurredionem. Erube- j nuntm & gaudiorü quibus hicfrumur,fignmcauit.^ eqi
fcant & Sam^ritani, qui perinde corporum vitalem in- ^ "
ftaurationem.atq; angelos & fpiritum inficiantur. Erube-
icant&perfidi Iud*i, qui expedatum ( Meffiam) non re-
ceperunt,&corporum item refurredionem,(vriChriftia-
niprofitentur.)negant;fed vitam talem expedat, quale m
nunedudmus nubeptes & nuptui tradentes. Beneporro
bene CHriftiartis gaudium & tripudium, qui toti fear* literature
, noui inquam & veteris teftamenti oracuHs fefe
fubiiciunt ac parent, Chriftianis qui fe ex lege duelregiq;
finunt,qni Chriftocredunt,&omnibus qui ipfe predica-
uit,& qui adhucdicit. Lex & prophet* vfq; ad Ioannem
prophetarunt : Et àdiebus Ioannis regnum ccelorum vim
patitur,& violent! rapiuncillud quafi dicacQuicunq; fibi
ipfi *gre faciuiK,& iuftevittunc,nec fuaanimifenfetuvllorerunuiouarumexperimento,
quiequamnifiper
ænigma fubobfcure quafî pervmbrâea de rcloqui. Dixit
ergo regnû coelefte côparâtum homini régi,qui fécit nu*
prias filio fuo,qua fimilitudine pofuit id q» inhac pffefenti
yita fummu omniu bonorü ac beatifTimumexiftimatur:
pariq; racione deterrima ign^inquâ) vermèsr,tartaruir,&
ftridorem dentiü, tenebras & qùicqUid his affine iudiea-
tur,quàndo h*c qu* in hac mortali vita diÿillimaacerbif-
fimaqjfunt'cü illis comparauit.Nulla énim velbon^pr*-
fenris vit* cum illis *ternis côponi pofTunt,,yel malacum-
lùppliciis fempiternis. Alius quippe ftatuseft quidam ilfe
multo nobilior Ôctoto genere pr*ftahtioratq;bie eft qué-
admodum &ifta ipfe prafens vita(poftquâin,lhcé editi fit-
Alexandrinum.
mus)melior eft illa, quam degebamus cum in vtero adhuc
materno eflemus.Comparat\da enim h*c funr,quis flatus
vit* noftr* fiierit cum intramaterna vifeera lateremus, in
tenebris-,inquam,in (anguine,in pituita ,sin fclle, in cceno
& ftercore,in omnib us fordibus & fpureftie, in feetoris &
pedoris fermentojin vltimaignorantia fepulti. Atvbiin
hanevitam ex vtero profpeximus, alia quxdam contem-
plamur & fpedamus, ( quorum feientiam nullam antea
acceperamus foluti nempe corporis fexamentum,fpiritum
67
arumnis innumeris afflidos(malottim enim copia iii nos
excitata, vitam noftram propemodum oriprefsit ) ardore
fpiritustuiafflatosacpermulfos, veluti ferarum cubili &
fepulcro Conditum ad vigilandum,vit*que vigorem recipiendum
excitafti. Pöteftërgofententiailla , vt verba fb-
nant fim plici intelledu exponi,& pored varium admitre-
refignificatum. Qua ergo cuiuis in promtu effe pofsit explicate
hac eft : Caino fcpties gCminandam elle poenani
. . * . * ob[feeléra qua patrauit. Neque enim *qui effe iudieispaquem
haurimus gratifsim* lucis vfurpationem, mundi o- res pro paribus peccatis poenas irrogarc, fed par eft, vt au-
pus,opificisfapientifsimimolitionem; infùperôcrerum/ <5loremdeU6ligrauioribusaffligatfuppliciis,vt&ipfecor-
cognitione prxdiri fumus,quorum nihil neque videre ne- 1 rigatur, & reliquos exemplo fuo tardiores ad culpam red-
quecogitatione fingere, necaurib. pcrciperc, necfrui po- J dat.Ergoquiadecretumeratvt Cainfeptemplicemlueret
teramus cum adhuc jntra rxiaterni corporis anguftias con-1 pcenam fcelerum fuornm, foluet * ihquit ; hanc ipfetn illi
cluderemur. Pari modo futurum beat* vit* ftatum pr*- ; pcenam à diuina fentenria dectetam qui occident Cai-
rfenti hac longe pr*ftantiorem,necinformarequidemco- 1 num. Hie primus hoc loco occiurit ledlionis incellcdhis-.
gitatione vllarationepoflumus,quamdiuin hac vita mor- j Quia veto ftudiofbrum animus folet altius rerum chuifes
tali verfemur,neccumillocontendere,necvllopaâoper j perueftigareiquaritdeiuftitta, quomodoperleptempli-
vllasimagines & idcas animo concipercjdonec rebus ipfis • cempcenam illilatisfiat ? verum feptemplex fit delidluini
interfimus& prefentes omniafpedemus. Nam quodo-j an vero,culpa fimplexaut Vha, Sc feptemplex poena'priT
cuius non vidit,nec aurisaudiuit,nec in cor hominis afee- j vnodeliÄo? Diuina feriprurx lexnumerumremiJsionis
ditjhocpraparauitDeusdiligentibusfe. Quemadmodu . peccatorum femper feptenario definit. Quotitsj inquhy
er^o hicDeus communi benignitate comune munus con- j peccabifin me frater mens, & remittam tüi, ( verba Petri filnt
"mala feu |
pefiimafilc
Supra pa.Sy.
«»pit lacu
ia indi&TOr
num Second
j (iilum, fine
!• Olympia-;
tulit omnibus, dum fecit fdlem fiium 01 iri fuperiuftos &
iniuftos>& pluit fuper bonos & m.ilos. Ita & in future vi-
t * ftatu generate munus eric, quod omnibus eonferetur:
immortaliras aio,& incorruptio.vita, immutabilis perpe-
tuitas. Sed enim pro ratione tranfa&x vit* mortalis & pr-
dinis,finguli fibi conciliant,aut regnum cdflefte, aut fup-
pliciqm fempiternum,aditum inquam ad coslum,aut locu
*circa tetram,aut mediam aliquam ftationem. Omnia autem
xternabunt & bona &*prxmia bonorum.Tota porro
via file flatus ab hoc prxfenti differet, qua de bonorum
prxftantia iuftis comparatorum , quadeimpiorummalis
illis oppofitis, qu* mnt fupplicia vlrima & damnatio feu
iudicium omnis dementi* & commiferationis expers re-
fpondet enim & illi flatui & huius antead* vit* iudicium
&pxna.
Eccc tibi planifsime oftenfum eft non pervarum tan-;
turn fed Euangeliflarum quoque&Apoftolorum vocesfic
oracula, quemadmodum & hi cum prifeis illis fenferint,
duos tantum hos a Deo flatus propofitos fcfle primum
hunc, inemomodoverfemur; & futurum in quem tota
Chriftiana gens fpe fua collineat.
In d .ix Neronis xin.Capitone;& Rufo Co fT
E Flauius Iofephus hiftoricus dux exerdtus pro'Iudais
propugnans in bello captus & tollendus predixitVelpafia-
node Neronis morte,&imperio Vefpafiani.
Hoc fere tempore apud Romanos magn-Ss ille &cele-
bratilsimus Lucianus, vnaque Mufonius ac Plutarchus
Phflofbphffloruere.
Excutiendum eft&illud decantarifsimutn, & apudo-
mnes in omnium ore verfetum didaim,& videndum qua
fit ad earn quxftionem refponfio. Omnis qui occiderit
;Cain,feptuplum punietuf.
BEATI C YR ILL I AD OPTIMVM EPISCOPVM
in ilia verba Omnis qui ouiderit Cain,in feptu-
plumpuntetur. .
Et prxfertim gratus mihi fuitafpe&us liberorum bonorum,
cum propter morum lupraatatem elegantiam , turn
propternaturalemquandam pietatem, quam a tehaulead
Dominum ) vfquefepties ? Deinde refpondet Dominus:
Nondicotibifeptus,fedvfquefeptuagiesfepties; Hecenim Do-
minus ad numerum alium tranfiit,(ed feptenario multipli-
cato, in eod. confti tit & quafi terminum fixit remifsionis.
Et feptimoannd Hcbraus libertat'edonabatur, fepiean-
norum hebdomades illud celebratifsimum antiquis Iubi-
lxum exad^faciebant.quo requiefeebat terra debitorum
nominarefcmdebantur,feruitus tollebatur, & quafi nouu
vit* genus in feptimo anno rum quinquagintanumero,
(priore &<veteriquafi ad finem perdudko) inftaurabatur.
Qua omnia adumbrabant hoc noftrum xuum , quod fe-
ptem dierum orbita reuoluta nos tranfit, quo culparuin
humanarum pro clemehtia & cura boni Dei noftri erga
nos, poena? repofcuntur , culparemittuntur,nefuppliciis
fempitermsinomnemxternitatemaddicamur. Illud igi*
t u t , fepties, propter propinquitaterh feu hominumafte-
dlionem erga mundum hunc, dicitui: j vt qui cum mu ridja
plus aquo dil^ant,abipfisdebitoribus,quorum caufa fla-
tuerunc peccarc, maxima detrimenraaccipiant. Delida
potro,fi chi Caina exponas, feptem reperiasjfi i ud ici s p etnas
illi irrogaras feptem itidem crigitatione tua deprehen-
des. Primum ergo quod Gainus ipfe patrauit ,.eft inuidia,
quod fibi aDeo Abelem pralatumfenferic. A Iterum-crimen
eft fraus feu dolus0quo circumuenit fratretn,cum di-
xit:Exeamus in agrujn.T ertium cades. Quartum audlarium
feeleris feu complementum > quod & fratrem madlarit
quod parricidium auget facinus.Quintum cum & primus
ficarius Camus extiterit, & pefsimuitiexemplum in po-
ftetitacem propagarit Sextum delidtum, quod parencibus
grauem ludlum attulerit. Septimu quod ipfi Deo fit men-
titus.Interrogatus enim \ Ki eflet frater:dixit,nefcio, fepte
ergo criminain cade Caini punitafuntfeptem peenis. Et>
enim Dominus dixit: maledittus tris in terra qua burnt vt haU-
riretfanguinem fratristtii, Et erisgemens &ttemens fuper terram.
Etdixit Giin: Sieijcismebodieaterra,&afacietua ab-
feondar. Et erogemens & tremens fuper terram, & omnis quimi
imenerit,oecidet me. Ad hoc refpondet Dominus, nequaquam it A
fiet,fed,omnis qui occiderit Cainfeptuplum punietur. Qjuaergo
runt,ex qua non nifi eximium quid ab illis fperandum eft. I Cain exiftimaiiit fe à quouis facile captum iri, quod nec in
Poftquam cum literis tuisillos ad me adeuntes vidi,gemi- I terris yilum feirét prafid ium, cum terra eflet ab illo male-
naui erga illos amoris affetftum. Porro cû literas tuas per-1 di&a, nec à Deo auxiliû expe&arec, qui iratus illi erat prd-
legiflèm deprehendiifemque in illis & tuamerga Ecclefia ; pferc*dem,dta vt cceli terræque fpe opequeiliumdeferé-
prouidentiam accuram, & ftudium fecrarum literaruni; ‘ re exclufus dixeiit,omnis qui me inuenerif,occidet nie-, corrigif
méritas Deoperfblüi gratias,vouique bonafempiterna iis j illiuserrorem.yerbu cum dicit,nequaquam ita fier : hoeefts
qui mihi tales littcras porrexerunt, atque in primis ipfi litè- non occideris.Sed i 1 le no folum vlcus tegit, fed alterum quo-
rarum audlori. Quxfiili quid ad illud omnium ore iaéhtü ; que ad cadernaddit, dum mendaciiun concinnat,& dicit:
diftumeffetrefpondendum.quomodoueintdlligendum: ^ Ncfc'wnumcfuidcuftixfratris met fum ego? Hinciâm pornai
Ömnis'qüi occiderit Gain,feptuplum.punietur ? Atqjper , numerate; Dcus^incipit.
hoc quidem teipfum inprimis commendafti, dum acCu- I Malediäaeritterraabste. Prima ânimaduerfîo. Operate
rate obferuafti illud quod fimotheo Paulus cuftodien- I ftrr<tw.Hæcaltera poena eft, inexplicabilisèrfiin quadam
dum tradiderat-,pateténim teleâioni operamdare. Dein- ipfi necefsitasaffixaerat,qn*ilium adopusitaVrgebat,vti
de nos natu grandes & l'enio in ualetudineque fradlos, & neqj volenti quidem liceretvllam quietis parte tn capcre,