173° Dez elo veter.
... i
\ iecit ïmpèrio, ipfqq} tàntà deincep s vir cute con ftrin xi t, y p a g in a l .fifcris cänonibu* profeCerunt y de finlb'ùs fide
vttr&utum & Ghriftianitâtem prövitafimüV&p'atm
Ex ftadio
Hcnticit
Imp.Hun-
B
Rrufcia 2c
Liuoaia
contient!1
irsdfidc.
Academia:
Parifienfis
iuiliturio.
gratanter lufcipererit:fuûqu'é fub anno Domini nonin-
gcnccfirfiolexagefimo,quafttotus in Sclauonia géntilio
populos baptizatûs.Hxc omnia dç'Ochone prx'diclo in
hiftoriàFiantbtum:p!eniu’s rôtin'encùr. Higcàutc Sclano^
niaf vt refcrt didâ hiftoritt fûb geftisOrhonisfecüdi)dici-
tur elle deCies maiorSàxqnia,prxIer um fiBoemos,&éps
qui crans ÔderamHtiuium fiintPolonostqui nec habicu,
nccidiomace ‘différant »inpartcm adieceris Sclauonix.
Iremlmpcrator Henricds lecundnsirégiHungarorum/
qui poftmôdum in baptifmo S cephan us eft vocat us.tam
ipfuni regcm ( eidem iorore fua Gfsla in macrimonium
copula ta) quam totum ipfius regnum, fubanno Domini
io'oz. ad fidem Chrifti vocauit. Hune regem Stepha-
num tanquam fan&um ( pro eo quodper ipfum initium
Chdftunxfideifufcépcrunt JomnesHungarî veneran
tur.Pr æraifla in hiftoria Francorum,açin Eulebij & Goc-
fridi Chronicis,ac etiam in legendàfeu vita eiufdcm
Heinrici plenius continentùr.Pofthæc q^oqj mulrxâlix,
infidelium nationes,ficut PrufckC & Liuomx genres, ex
detiota 8c ftrenuàprocuratione diuerforum vecerü prin-
cipum Germanorum,prout ex diuerfis fcripds, 8c eciam
ex his, qux in Germania referri frequenter audiuimus,
conftare poterie, ad'fidem Chrifti ciufdem fuffragante
gratiaiunt Gonuerfi.Præterca zelus eorUndem ptincipü,
qitem ad dilatàndam fidem CathOlicam habuerunt, etiam
paterepoteft ex ccleberrimi ftudijParifienfis inftiiu-
tione:circa cuiusinftitutioncm fcièndum eft: quodquç-
dam Chronicx ceferw,quodduofnonachiScoti deHy-
bernia in laipturis (àcris,&in fçcularibus erudiri,de Britannia
ad littusGalliç pêruenerüt:qui quotidiéad populos
ernendigratia conuenientes clamabant diccntes.-Si
quis feientix cupidus eft,veniat ad nos, 8c accipiat cam,
nain venalis e.ftapud nos.Tam diu Conclamata funt ifta,
donee ab huiufmodi lèrmbne admirantibus ad Garoh
magniglorioliflimi regis àudientiam funt prolata. Qui
celeriter illos ad fuam prçfendam euocatos,quid pro ici-
entiapeterent reqnifiuit.Quj pTo ipla, loca tacum opor-
tuna, & foelicia ingénia, ac pro vibtu & veftit u neceflada
fcpetere refpondcrunr.Quo audito,ille ingenti repletûs
gaudio.vnum comm in Itàliam, cui monafterium Ianéèi[
lium vlquead ha?ç tempora extirpatas fuiftè, ac in poftè-
rum dance Domino exrirpandas .-ptô quo bene fâcit. ex-
necleri.vel mona.c.fuper fpecalaiuxta finem. In huiufmodiveto
ftudij,ae aliorum ftudiorum imu'ndi fauotem,
commodum , 8c augmentem Imperator Frideriçus fc-
cundus,tam do&ores,quam etiam fcholarcs priuilcgia-
uitjin his qûx habentur. G.nefili.propatre'înautën.ha-
bita.Idem ctiamfiidericus plûtes bonas 8c Ytiles leges
àd dilatàndam fidem- Çatholicàm edfdit pro extermi-
nio hxreticæ prauftatis.quaî funt pér Bon ifacium papam
8.in quantum Dei & Ecclefue fanótae fuæ honorem pro-
mbuent,& non' obftant ftatucis canonicis,approbate, vt
patet ex.de hercti.c.vtinquifitionis in princ.Lb. 6. quarum
legum plûtes. ponuncur in cohftitutione eiuldèm
Friderici,ad decûs 8c decorem. in ti. de ftàtu. 8c conlue-
tu.con.eccleliaftici.Iiber.editisin §.g3zaros.§.ftatuimus
§ifi vero 8c §.crédences cqll.ro« Gum igitur, vt ex præ-
miftispatcî.fidcs Caiholica,nedum in Germania,fed et«
iaminfinitimisrc gionibus.pt rdcuotam &c ftrënuamo-
peram veterum principUm Germanorum, fit plurimum
ailarata,&hzreieSextirpatzftatis ex hoc confiât eofdem
zelumfidei GatholicæacChriftianxreligionisprxcipu-
umhabuiftè.
De ßngulm diligentia & reuer ent'ut, quam er ga âiuinum
cuitum veterts Germant principes ~ ; ; ÿ • '
babuerunt. -
QVia Catholicæ fidei profeffbres àd cuitum Dei po-
ïifliine aftringütur,qui cültusjarria dicitûr, iuxta et
quænotanturdeconfe.di.j.venerabiles. Nam inter decern
Dei praîcepra, quæ per ördinem ponuntur Exod.
io.cap.0c ^i.q.y.quid in omnibus, in glo, z. Prim um eft*.
Nonadorabis Ueos alien os. Quodpræcep tum Ghriftus
exponensdixit.Dominurn Deumtuum adorabis, 8c illi
folt Icruies, vt patet Mat. cap. 4. ac etiam ad yeneratio-
nem & cuitum fandtorum, qui dùlia dicitur, Ghriftiani
ad honorem diuini nominisaftridtitenentur.-ideo con-
fequenter reftat yidere de reuerentia& diligentia fingu-
lari.quam veteres Germani principes ei ga Dei 8c fandto-
AuguftiniapudPapiamcommifit,addocendumdirexrr. j rum cuitum adhibere curarunt-Sciedumigitur cft,qupd
«herum vero Clémentem nomine * cui ad docendum , fidemècultum diuinum, ac vcheracipnem fandtórum,
mulfospuerDSCoromendauit,fecitinGalliaPatifijsre* jeum furama pietate ac reuerentia excolere ftudcrunr,
fidere.éidem 8c pueris vidtualium neceftària mimftran- leundem euhü mente.deuotiffima fedulo fiequentando.
do. Quibus auditis Alcuinus de natione Anglorum, ! Etvtcircahocexmultisadmodumpaucadicam: Caro-
doftiflimi Bedaedifcipulus, cum fbeijs in omnibus fcri- i lomannus dux Francorum,fraterPip(ni,ie totum diuino
pturis cxercitatis, ad didtum ClcmenumParifiosad do ! tradens cultui.Romam adijt.ibique coram Zacharia Pa-
cendum venït ,vbi corum dodtrina frudlificauit in tä- i pa,fubanno Domini7 4 (5.mq.nachasefteficdlus:cumq;
tum.quodGallici antiquis Romanis 6c Athcnicnfibus inmonafterio iquodiplèin monteSaraptiin honore S.
xquarcntunprouthxein Ipeculo hillorialihbro 23.cap. ’ Silüeftri conftruxic^aliquo tempere cóuerlatus reiigto-
175 pleniuscontincnrur. Alix vero Chronicx(vtinlib. ! fefuiflèt:6c Germani 8c GalUci. Romam venientes', i-
8i c.prxdidlis 8c etiâmChronicaMartinipa(et)referunt,4.pfum tanquam olim fuumDomihurn vificando inquie-
quod prxdidlus Alcuuinus,quifuirquondäipfius Caro-' tarent.ad monafterium mon ris Caftinitranfiir.ibiqj poft
li eruditor,ftudiuiàdévrbeRomana Parifiostra'nftulit, j yitamlaudabileniinnitroitu ihonafterj beatä lepultu-
quod deGrxcis ptius .translatum extitic ad Romanos. I ïa^ccepic.Hxcin hiftüiiaFranc6iü,açEufebij,Gqtfridi
Sedfiueprimafiucfecundacirca inftitutionem didèiftu- 18cMartinichrpnicis.deipfofcriptaleguntur.ItemGaro-
dij vera fit aftertio, cóftat ramen ftudium huiufmpdi vel ! lus Magnusprxdldli Pipinifilius.Ecclefiam mane& ve-
cxCarplimagniijiftitutioric,velfaiteipfiùs inftitutioné fpere,acnodkurnishoris,acfacrifiDjtépore, quoâdvale-
- i tudo,per eius op?m ac operam proce (fifte. Pr^mi fta de infiitu- permifir^mj)jgref£«quentabat,cutabatqimagno-'
dohe ftudij Parifienfis dióta inuljigenda font, quoad in-
: aurationem ipfiusin pagina dbtea dütaxat. Nam Ion.
ge ante tempora CaroliMagni-, tempo re feil. Boeti) ftudium
liberalium atrium öc philofophix Parifijs.viguit,.
vt patet exlibello, quem de difciplinafcholatium com-
pilauir. Eratautem Boetius tempofe Theoderici regis
Gothorum.qui tempore Imperi) Zenonis Imperatoris
regnauitin Italia,SchicZen^vt referunt prxdidl^Chro-
nicxfiib anno Domini 47 ^pperare coepir.SedGarolus
fub anno Domini 709. regnare ccepit , vtin Francorum
hiftoria continetur. Ex huius autem ftudij Parifienfis
nfticutione.ipGufque laudabili vfque adptxfens tempus
continuationc,cermm eft multas hxrefes per prxla-
fO- Ar - s-Jiivrzi-:-»v t i n eodem ftudio in dioina
perejvt omnia qii^ineagëreb^ntur,cup) maximalerem
hóneftare:xdituos crebro cömonens ,Tne quid indecens
,autfordiduiii in Fcclefiam inferre,yelinea permi terenc
remanerejiegendj'&plallendidifc/pfibam diligetiïfirhc
emendauit Eratenimvtiiulq^admodueruditus,quahquam
nee publice legerer,nee nifi fnbmiffe &iircomunr
canraret,vt ih hiftor.Erancot ö,& Chronica Eufebij plenius
cótinetür.Ite refcrthiftor.Lobardorum^uod tempore
dnftiCaroli officium Ambrofianum maxime dimif-
(timeft, 8c Gregorianum ("ad hoe audkoritatc Gar. Mag.
pluriroüadiiauante)fuitfolennirerpublicatum.Itemid6
Carólus óffenfu* de diflbnantia cantus Ecclefiaftici in-
terRomanos8cGallos,& iudicans iuftias efledepurp
fbrire.quade;curbatobiberë riuo, duosclericos, vcauré
P
^tiderieüs «.Impttj.
.Ittoartvibn.iu petjj.
?,legiae&
gesad 1,*:
scfcsexdt.
pandas
eontulit.
F
G
Caiolo*,
maoous
dux Fran-
corum icli
«o loculo
inonaftica
‘ahapleéli- {
tur viiam. •
Carolus '
mag. ft?;
quenrer ia
'templis.
I H
Carolus
mag-lrnP'
eatum B‘*
geßaftic«
RonuniH"
oer Gallia
(eruari cu-
Rnt.
Trologt“
Vofcilbi'
irauit.
'iitaois;;
pnn.Gcrm Câp. Hl,
'*lïm cahtum a Roman i s difccrenc, 6c Gallos docerent, V qüis zelum Chriftianx religionis habere perpendimr:
Ro’màm mifir:^cpriraoperhQsMetenfis E‘cÇleïia,18cpçr quantbcadcm EcclefiamacRomanum pontincem po-;
illam omnis Gallia ad cantus Romahi ritum extitit ie-
tiorib.attoll tbeneficijs.óc maiorib.honorib. vencratur.
uocata.v t in fpcC. hiftor.li b.-2,4,cap .t.7'0 .conti n et ur .Item
Veteres igirur Germani principes moti confideracione
idem Carolus per vniuerfiim mundum adfcribendurn
prxdifta>E.cdefiamRomanam,eiufq; redpresfummos
nominaaüus, 8c obitus fàndqrum ,_nuntios mißt, qu'x
pontifices.grandibusóc varijs infrafcriptis bénéficias Sc
oerŸfnardü vel Yluardummbnachüfn vnum ypldmen ! honoribus extulernnt.Primitiis itaq;eandem Ecclcfiam
cöpilari Fecir,vt in pradiflto fpec .li .2 5.cHrp] en ru s co n ti- ïpultoties defenfaruntjipfam à varijs cyrannórurhyiolën
e tu r .I iéC a ro l iis ân .Im p e r ijfu ió .p c rm a n ü P a u liD ia co - r i . c ^
füi, quxq; defcriptisCathölic pa tr ü^d çcerpe ns ,|< :;
6Iionesvnicuiq;feftiUitaticÖ[ieniélesp^crcirculuah.in
Ecclèfialegëdas'cópilari.f^ciPi.ycinfpec.hiftor.li.zf.c-S).
rijs 8c oppreiïionib.magnifice liberando. Nam Carolus
rodor.Dprninus&duxFrancoru.cögnpmineMartcllüs,
Ecclefiam Romanam 6c totam ItaliäCvtrefertChronica
tÇotftidi)à Gothis tèmp^rç .Gregorij Papx tër,tijiibera-
Beis (an^
Ithatiös.
SlmpcnóK
ju n c iïïji
■o fciirid
‘ftica. | |
‘ I 1 I agoa pte'j
; Caroil
limp. ;
enriens
hmp.
nartatiu.Séperquoqv.öi<dusCarolds(vrrefeaChronica | uit.peitidefihuseius^ipinus,,rexFranporum,rogatusii
Martini)Romam veniens,dqequoad miliare'defcehditirS,tcphanp.hapafecunciq,cpntraAiftulphumreg6(Lom-
8c pedes eundo per'vrbero omnes, Ecciefiarü pöftes.Hu- [ bardprü.quiE.celcfix Romanx öcRomanis muha mala
militer deölculari cpDlueuit.-ltem lmperatQr 'Lotharius! intulftjcaliam fub annp Dpmïni,752.cum yalido exer-
primus , nepos Garoli prxdióii, lè totum diuino cuhui citu ingreflus eftrcui Aiftplphuscüm Lombardis per-an-.
mancipauit.Nam fuban.Dpm.8j5.1mperiorenun6ansiJgufta;mQntiurfipbuiaui,t,c.phimiftoq^aceftimoprxlio,
in Mönafterio PtunfiefifiTreuc.renfis dia,cefis mqna-,-|^ipinUfDeoyolente
chusefficitur
diem claufit extremum: vt in hiltoria Francotum., ^ in 'fedit,donecprofaciendaEcclefixRomanxiuftiria,qua-
q töfc r<^rtnid^óÈmfetuf.
tius,films CarolomannircgisBabarix.Denmtimehs.ac-feruareiureiurandoffrmaiHc.PofthxccumEipihusau-
fanóhonibus Ecclefix deuptiffimeparen s ,p(almorüm | diftët,n'óïeffe^divmpleta qux Aiftujphus prpmiferat,
mëlödiisrii^tigabUiter-inten|.iirf|4pem 8c ;cpnti(isfu^.^u%c»m;exercira lub annó Dpmiril^y. indtajiiam ve-
Dep commifit: vt in Francpmm hfftpria eopanctur. Ite -'nicns,eum in ciui|are Papi? obftdir,& ad implehdu qu^
rex Henricus primus huius höminis de natione^Saxo- j pron}ifitóbfidion^ cpegit. Hxc pmnia ex Kiftpria Fran-
nam(yt rëféïchiftotïa FranjtOrüm)j^"$IiïiBD^i' cuïtum,- cofuip.ac Eufebij,Gotfri.di, öc Martini Chronicis collicis
feruandx (eculari prxculitdignitati, vrnullam circa "rabilem inglg^de béUd catyrannosàb
Italia efFugandbs(qui qpafi mercehWrij öpn-
duâitijalteraltèri fuccedentès kniabant Imperium.).p-,
peram date poflet. ltera-Othp primus,ciuldem;Hcn-
rici filirfs,confuëuitno(Slurnis6c maturihis laudibâs in-
tereftè, arque vniuérfis (olennitacibus ad-.vefperasôc ad
lober tu si
«üailijc,
« ooianus
. OQtifcX ;
lu tetris .,
.■icariut?»
■ hrift)^
Romani..’,
peelefia.'
EcclefîSitÿ
caput.
none.23.q.8.hortatum.D.eindeCarolusMagnusdufti Pi
pinifilius,rogatus,ab Hadrianq^Papa prirrio'vt iuftitiam
EcclcjQsé^poiâpx.yç6ff^E)^.dêr^ipiregeaillûmbar^ô'
rumAiftiilphip:xd:öifiliumdcfendeict:Icaliamintia-
tu rus magnum collegitexercitunv.Cumq; ad clulasmomatutinas
W
Epifcoporum cxteroïumq; clerieorum,cum crucibus8c ; Francis fub annoDomini 773.011113 armatisoccumr.Tüc
fan&orum reliquijs acthuiibufisad Ecclefiam vfque de- j Carolus vimi: emmam occulte per montana tranfmific.
duci iolebat: vbi Cum magno Dei tim pre ik bat, 6c iede- iQuod fen |i^nj D’efiderius Papia
bat,nil loquens nifi diuinum,vfque dum omnia finka.ef- ! quam citius no tuit eft jngi elfus-. Rèx aucem Carolus au-
fent: in de q-, ad cubiculum fuum eummultis luminaribJ xiliante Domino ing.tllusl taliam.Dc fideiiüPapie Uti-
eomitatuque muito i3cerdotum,ducum,&C6Unitum re- ,j tantem obfedit,ibiq^in caftrisnatakDpmini celcbrauit:
meabatj vt in hiftoria Francorum continerür. Irer^RobertusrexFrancixGallicx'jfilius
fororisOchonis^xdi- j y$.l, egiedi ppflet j prandrgratia Romam proffeifeitur,
a i,in Ecclefiafticis cantibus non mediocriter doTöus,.|'qi|em;Hidj:ianusPapacuroma^afi^ypitglorw?.ibiqi
pulcherrimam fequentiam , fanéïi Spiritus ädfif nobis ?-fe(lu{pReffirec^ip.ni^qminic*ce-lebrauft;Pofthxcad
^ P l c ^ f i ^ i& ^ l f t Ü^ièci
Ipeculo hiftoriäli lib.zy.Cïïöy. plenius continetur* Re.-
fert etiam Chronica Martini deeodem, quod' tantxde- I cum yxore 8c filia , pmriemq; l^helau<rum.p^latij eepiti
uotioniserat, quod in feftis in aliquoMoriafterio pro- J iprurnqjDclid^rium ffcum in Fr^nciani cäptiuurn dedu-
pter diuinum officiumefleconlucuit,6c non folum cum xit.Hxc,qmniaexihiftoria.<3c Ch.ropicis prxdibhi>.ß^'P
monachis can tab a t , verum etiamcappalericaindutus ! timetififfHx canbne^j.j^fiHadrian^.pl^niu.StCqp;^^
chorum regebar, vnde, vt cefett diéla Chronica, [cum i Refert autem Ghronicajjotfridi,öc^ipec.hiftpr,lib.a4.,C.
•vU prin-
cipum à dc
fcnil one ËRcipcmlef^in axe^ l' CMaarrotelullsu s 1 IGtaoltiahnis) làir
berauit. . ...Prpinus A! ;
ftulphui
Longbbar dörü rege,. vcxïnrcm Roniaou' .
Ecdeßam
h e llo fû'pé-;
rauit. :
T - '
Carolus ’
lyî^igous - V
Dçlideriu^
Longob.ai;
:|PôjeSni
rege càpit.
quoddam caftrum oblediflèt:s- diiniftb exercitu ibidem|
Aurclienas,propter feftum Aniani Epifcopi venir, 8c
cum chorum regcndpalta voCetèragnus Dei fle&endqJ
genuaincepiftet, mufi caftri quod obfcderat funditus.
corruerunt.Ex prxmiffisigifur,6calijsquX de hiitlcnpra
legun tur,fa tis apparet pr^dnftos-véteresGcrmaiios principes
fingularem quandam deüotiónëm. rcuercmiam,
6c diligentiam circa cultugi ha'buifte4iuinum: ex 4ao
concluditur eofdem Chriftianx religionis ze lum pragci-
puum habuiftè.
' C a ^ v t ^IV.
Dr magnified dtfenfionïbus Romana Rcclejikxontra Tyrannosptr
I veteresGermanös principesfrequenter impenjis. |
/^ V m facrofantftx Rqmanx Ecclefix pontifex fitjin
V—/terris vjcarius Iefq Ch'dftifvc pacetéxtra de hOmicfl
pro humani.li.ö^öc.de Wansl. praelavc*!. öo^ünijfdif^ó,':1;
cpr.Ipfa quoq, Romana Eccleiia m ater 8Cm agiftta omnium
fideliü,cun(ftarurriq-,EecléfiarumcaputexiftaC5yt
facriteftantur canones. i2.di*nbn decèc. 6c c.pricepcis.
zi.di.qiumuis.6c 22.di.c.i.6c 2.öc exr.de fum cd. 6c fi.ca-
tho.c.d^innamus iuxta fi>cdm fimilibusAanto maiorem
ló^^updCarolusMagouseotempqreqnplcalianTCunr
exeicitu con tra prxdiÇIw m Del^erium f^ .ing^eftliSj
bçlli congreilq.ip in locc,.qui tpnd piftchra filli n la dice-
baturçûexcrcitlteiuCdéDefidçrijbabiiitiybinQnspaL.ua
multiî;u.do^icycriuI,q}èxeççit.ùîrnoei^^a^Vopt€i ijiiS
in.terfeâibnemlbcusille^ortariavfqiie.hodicnuncu-
ïpatur-.ôc de b el 1 q vidptut^em m^oquyn æ^féfâs canon.
zj.q.S.hort^tu.liçec^eillb bellqinndfodaFrancoiu, &
Chronica Eu'febij nu 11 a mentio haheatur. Item p.rxdi-
(ftus Hadiianus Papa hprtatus, eft Çarolüm magnum,
fub.anno Domini 7'87.Romxn)orantemVvtcpntra He-
rigifum ducefn Bsneuentorum fines eiufdcm partisIta-
lixciim exefCicù intrar^uraret:.Quod ôçfecit, 8çcum
■ Capûa vanillé rHerigifos,teliquitBçne uen t û,i& in.Sajè^'
najat aeccïfi^tfibiq f feipûniqit |ÈX^iîhd,e toiftjffi 11 un^fouiiï'
Grimbaldum; cum magnîs munerlbus ad regenïCato-*
lumsofferens çicjem obfides , Omnem^que hdelitàhem'
promittens,vc abipfîusimpugnationeceflaret. T une 8c
re^dùodecithebfidibus j 8c terïipdecÿno Grimoaldp
prxdido rçceptis,cum eodem .duce fufcêptis muneribuÿ
pacemfetirî VCinhiftoria Francorum plenius cpntine-
cur. Idem etiam Carolus facrilegam ÖCatrociffirnÏiniU'
.Carolus' u
idagmis.;'
orancii gra
ciaRpn;;in:
■çiftèiîd-s