542- De nugis curialium
inferuitutem ; adeoquidemvtinnaditionibmfuufeipfospromé \iexcuG(\aidetiiyitcatisproCpentust beatulis
hnguù obiiciant detraüontm. N am & tllosUudo autores.Heq3 ilium
Alexandrum vidi, vel cafarem: me Socrattm,Zthonemue>
PUtonem sut Anftjtelem difputantes auditifde bit turnen & ahis
aqueignotUind vtihtaceiH legenùum rétaitplurma.Crtdo tamen
ne vident conttntionegaudere, &mebffici6jisfateor vfumefeme-
daciii,&fi aliter amulus non quiefcit,qaoniam & ego meant Cor-
mfcium babeo &Lanuuium,mt mendacn Hum effe confentto,qui
fcriptum noui^wa omtiit homo nundax,adeo cjUtdem, vtnec va-
fiumpeüus.turgidus venter,tumtdafactes & rubicunda, lingua
procax,tnfulfa,¶tior mores corrodereaLenos;quàm i orrige-
refuos,noJlrum rectperit unutaum. Quit ipfefit, nïfiab munis
ttmpertt dicam,&plane cogriofceuquiainueteratum ejfèypltnam
non confert,nec integramferuat autorit at cm. Procédât tamen &
public et ^arguai meum rations velaatoritate meniacium, & ego
vel ad 'mimici voeem non réfugiant etnend.tri j ttno & amiium
, '{- al.dicam t ducam,qui meum caftigabtt error eut. Si tamen & alu ubi auto
rum aliter quamfripferim, inueniatur,non ideo conftabit me effe
menti! urn,cuminftr at egematicit hfroticos, qui frequenter ab in-
uicem diffident,fmfecutus, & mpbtlofopbicis academic è difputas,
pro rationismodulo,qua occutrebani.probabiUafeit am funt. Wc
Academicorum trulefceprofefi <mem,qui in bis qua funt dubitabi-
lia fapientt}ab eorum veftigtis non recede. Licit enim feit a bac te-
ttebras rebus omnibus videaturïnducere, nulla véritati examinant
d& fdcltor, & , aut or t Cicerone,qui adeaminfeneiluté diuertit,
nuüaprofiHuifamiliarior eft. in bis ergo qua imidenter de prouy
denùa,&fato,<bertate arbitra,&fvtnlibus diiiafunt.me A-
cademitum poitus effe nouer is, quam eorum qua dub ia funt, teme-
rarium affer torent. Siripturarum quo^ teJhmoniis,ad i ommo-
dum explanandifententia, quanioquè vfusJutn',ita tarnen,vt ni-
bilfidei,aut boni mort bus inueniatur aduerfum ; af fifenfentias
tammodernas , quam veltrtsstademincommutabilis vetitasge-
nutJfet.Stquidem
facies non omnibus vnâ,
Non diuerfa tamen,qualem deceteflè fororum. '
Omnia verb tuo nferuantttr examini, *‘tiibi mater & iuflior
corrigendi.quam mihïfcnbendï gloria debeatur. I vaquait tas au-
tem volumïmnt, vanù eft occupattombtts adfiribenda , quitus in
eut tafic detraüusfum, vt vix * liquidfcribere quandotfelicuerit.
Dum tamen Tholofam cingitis,tfta aggrcffm fum,& mecurialibus
nugispattltjper ademt, illud voluenstn animo, quia o dumfine Ute-
ri*morsèft,& viuihominis fepultura. Si quit ignotos autoris cum
lanuuio calumniatur autfiles, rediuiuum Plu on is Afruanum
Ciceronifomniantem,& Philof pbos Saturnalia exert entes,accu-
ft t,aut autoram,noftrisquefigmentis indulgeat.fipubli a (eruiunt
vnliiatt. Prater ea leüori & audit ori quanta peffumdtuotïomfup-
plicOyVt me patri mifericordiarum commendare dgnentur,in ora.
tiontbusfuü i&erratibus men,qui multiplicatifunt fuptrnume-
rum,ventantftudeam obtinere. Nam & egoff er o me parttctpem
re omnium ttmeniiuti/Dpminum : & corde & voce v cifirn pro
indigentibus oro,vtailus & cogitationesnoflros, omnipotent &
miferator Deus emundet\&ne vitiorum rapiamur erreribus.fpiri*
entes noflras iUuflraredigriètur magni confilij angelus.
FÎN IT VR PROL© GV S,
. Inchoatur
L IB È R - P R IM V S à
POLICRATICI
I O H A N NIS S A R E S B E R I E N S IS.
C A P V T '.!•
jQuid maxime noceat fortunatis, '
plaudit,vt noceat:& infelici focceiïu.fic in yi;
tisobfequitti£vtin firiepérmciem operetut.cóui' W
abinitio propinans dulcia,&cuminebriati merir t. ] •
lc virus mifèet, & fi quiddeteriuseft:quo Ipecie fui C:a
re feit amplius,eo ftupentibus oculis dcnfiorem infundit
caliginem. Inualefccntibusergoerrorum tenebris,veritas
euaneleie, & virtu tum radies fuccifà, feges germinat
vitiorumlumen rationis extinguitur,& totus homo ca-
fu miferabili fertut in præceps.. Sic rationalis creatura
brutefcitjficimago creaforis quadam morum f iîmilitu-
dine deformatur in beftiam, fic à eonditionis fus digni-
rate dégénérât hoqio, yanitati fimilis faâ:us,eo quod ex
honore collatointurnuit , & àtutnoreperdiditintclle
âum. Qujsenim eo indignior, qui fui ipfius contemnit
haberé notitiam ? qui tempus, quod parca manu datum
eft ad menfuram iii vium viræ,&folum reparati non po*
teft, vfurariaquadam acceflîone& poenalirepetendum ■
in Vitæ difpendia prodigit, & in cbncumeliam autoris cf- !
fuhdit î Quid eo brutius,qui ex defeâ:u rationis,& im-
pulfu libidinis, dimifos propriis,aliéna negotia curât,&
no rhodoflegotiis, fed & alienis ociis iugiter occu patur?
Quid eo beftialius qui omiftjb ofocio,de media n oôfce
furgitjVt fagadtate canum, venacoruna induftria,(tudio
commilitonum,(eruulorum foetus obfequio, temporis
& famæiadura,rerum laborifquediipendio , de node
ad nodem pugnet ad heftias? >
Quid inJludiis alienutn,
A Lie nu m profedo eft; quod ratio naturae vel officij
non inducit,fi tamen interdum rede dicitur alienu,
quod redius foerat fern per foiflc nullius. Qua vero naturae
funt,per^que font omBium;qu? officii jfoa font-fin-
gulorum. Aliud itaque ex officio, aliud ex naturadicct
naturae ^ vis ex officio debeatur. Parricidij fiquidem fpe-
cies eft.impugnare iura naturae, & facrilegij inftatiparen-
tis leges euacuare, &matri omnium honorem debitum
non referre. Quod tamen ratio ex honeftis caufis admit-
tit, non eft fimpliciter alienum .Si modefta forte iocun-
ditas,yel vtilitas fubeft,& nemini noceatur,fhoc etenim
non aduerfaturofficio vel naturae^ )fin autem impugnat
alterutrum , . ftatim eft & fimpliciter alienum,& yfque-
quaque non lieet.Huius itaque contiedatio femper eft,
aut err oris autcriminis.
. c a p. i n . ■ ■■ “ ' c
Diftrtbutto efficiorum,expolitica conftitutionc
veterum.
T)Hilofbphi genrium , iufticiam^quae politlca dicitur,
A pnecepcis & monbus informantes , cuius merit© ref-
pubiica hominumfubTiftet&yiget, vnumquemque fuis
rebus & ftudiis voluerunt cfle contatum.vrbanis & fob-
urbanis , colonis quoquevel rufticis fua fingulis loca
& fiudia p rsfcribentes.Solici tudo fingulorum 5c omniu
vtilitati publics feruiebat. Naturae,laboris,& induilris
frudum vnuiquifque recipiebat exmerito. Nemo quod
eflet-alcerius vforpabat, manente in omnibus indiuiduo
charitatis affedu. Primus quidem& mediusvrbislocus
Areopago cefiit,vnde ad fingulas profeffiones,prout ratio
cuiufquc officii exigebat, difpofitione congrua infti-
tutas,officiorum iura quad quidam falutis & vitae riuuli
deriuarentur. Porroinhisvenandi ars vel offidum vix
permittitur accederead foburbanos ■, cum venatoresvc
igri colae caeteriqueineola: rurum, ab vrbibus nobili orumill
N t e k omnia quæ viris folent obefiè
principibus , nihil petniciofiuseffè arbi-
tror, quam quod eisfortfinx blandientis que costulongius arceantur. Omnino eniminiquijm eft
^ iliccebra afpedum fob trahit yeritatis, dû j nobiliora ingenia ftudiis dehoneftari minoribus, & eos,
diuitiasfuas & delitias congerit mundus, [ qupsardua&graUiora niancntofficia,'voliiptatis aut vaquibpidélicàtiièrifoSprurigineviciffimrefouet,
Scac-
cen d i t, vt animus multiplici lenocinioru fraude càptus,
quadam ahenacione fui, ab interiore bono deficiens.per
exteriora mendacia vatiis concupifcentiis euagetur.Nonitatis
occupationibus agi tari. Vnde filiccntcrexercca-
tur venatio,artificinm vel officium;ficontra, leuitatem
earn efleautmaleficium cenfoerunc, edidopunienxes
eos,qui earn contra officium vforparent. :
' G À p.
fa! ,
Liber Primus.
' . C a p . IV.
Deven4ttC4& dutoribus& fptciebus eius , & exercitie li-
cito & i Hit it o. .,
J Tprimiquidem Thebani, fifidem fequamur faifto-
riàe.eam cómunicandam omnibus ftatuerunr. Et ex
quo fofpedafit omnib. gens foedaparricidiis, inceftibus
dcteftanda,infignis fraude, notaperiuriis,huiusartificii,
vel pocius naaleficii, in primis praecepta congédie, quae
poftmodum ad gentem möllern imbèllémque,leuem &
impüdicamfPhrygios loquor)tranfmitterer. Riferunt
eos Athénien fes Sc Laçéda;moniipôpuli grauiores ,hi-
ftoriarum gefta , naturae morumque myfteria variis fi-
gmentorum inuolucris ob texen tes ; fie tamen vt ex eau-.
tela malorum vtifitatem inducerentaut ex lèpore poe-
matis voluptatem. In auras itaque raptum tradunt ab
aqùila,Dardanium venatofem adpocula.àquibusad ilr
licifos & innaturales tranfirét amplexus. Eleganter vti-
que,cum âtleuitas ferripoffit ab alite,&voluptas fobrie»
tatis ignara cuiiÿfcunquelibidini proftitui non eru b efeir.
Dux Thebanus vifa nudi täte iilius quam in filùis fern per
coluerat, cum ab errorepedé fuireuociretafFedus, fub
humano fenfu fe in beftiam ftupuittran$formatum,cer-
uifque conformis, cum domefticpscanes, voce & vultu
ni tere tu r abigere, vitio prauae.cpnfue.tu dinis, to t ius fub*
ftantiæ fuae diipendio, eorundem morfibus patuit. Et
forte ,Deum venatoribus praîfc runt, quia mollirie hac;
vel malitiaDeosfoos volueruntinfamare,Apri den tibus
extindum Adonidem deflet Venus,habens femper cum
venatfone vel robufta commercium. Dum Maro Car-
thaginisaltaeiocareturhofpitium , amantium vota conciliate
nefciuit j nifieisab oportunitate venandidilapfu
comitum , filuarum late bras referaret. Sic fort«? quia
ftudium hocàfcientiaturpitudinisoditlucé.ficutè contra
legitimi amoris gaudia, folem nés lucis foæ praeferunt
tædas. Quem mihi dabis virorumilluftrium ,qui huic
voluptati vehementer inhaeferit ?
Fixent aupedem ctruam licet, aut Erymambi
Plaçant nemer a
vidor Alcidas,non voluptati foæ, fed publicæ profpexit
veilitati. Aptum Calidoniæ vaftauerit Meleager , pon
mulfit animum voluptate,fed bofte patriamliberauit.
Fuderit author Romani generis ceruorum corpora, non
vanaevo.luptatis felatium , fed fibi & feciis quaefiuir fuf-
fragium vitæ. Opera fingulorum ex euenfu,&propofi-
to colorantur.res quippe decora eft,fihonefta cauia prç-
cefterit. Qujs tamen hominum canumque conftruxit
exercitum,vt non tarn fua, quam aliéna vittute, cufn be*
ftiis dimicarent ? Quid ni ?infèlicem b^ftiolam lepufcu-
lum timidum tanto fortafiè prædabitur apparatu. Si vero
ciariore præda.ceruo forte vel apro, venantfom labor
eftulfent,fitplaufos intólerabilis, exultant,venatores, caput
prædæ 5ç folemnia quædam fpolia triumphantibus
præferuntur, regem Cappadocutn cap tum ctedas. Sic
cornicines & tibicines videas vidoriæ gloriam declara-
re. Illis moeftum indicit femina capta filen tium ; vel fi
forte prasda nobilior, circumuehicntium potius fraudé,
quamviribusprbfternatur. Si capreolus,yel lepus ceci-
deritjtriumphi gloria repuratur indignus. Prætereadb
odauo gradu capriçorni, vfquead geminos, tibicintim
&cornicinum exultatioconquiefcit ; nifi lupus aut ho-
ftis immanior, leb fbrte>vc).:rigris, aut pâîrdüs in prædam
venerit, quse quidem noftratum ,Deopropiriantc?rara
gloria eft,cum tamen totius anni prolixitas variis venan-
tium ftudiis occupetur.Albani quidem in Afia canesha-
bent leonibus fortiores:eos virtu te canum, & fuægentis
artifiçio,qvùafîimbellesbeftiolaspopulantur. Çànfous
quidem illis nulla feraruro fortior, nulla a.nimofidr eft;
H os Hercules tergemlnoGetfone vido.ab Italia trafecit
in Afiam,eis ylttucem qua leones fternerent fqqafohere-
diïariam derelinquens. Ad hæc caçnîficium eorumar-
tem faci t, f uum h a b e c o p i fi ce m,
Chironomanta voianti Cultello,
nunepugione ftiidb,nunc hebetàta màchæra mirabilis,
fi te càfo folemniis eorum contigeritinterefte. Caue tarnen
ne Martern loquendi vetboquouisoffendas;quia
àut vapulabis,aut condemnaberis infeitiæ bonorum o-
m nium, fi eorum figménta non noueris. Hæc font tem-
poribus noftris liberalia nobilium ftudia,hçc font prima
elementa virtutis , hæc viafeliccsad beatitudinis cumu-
lum,eompendiofo perducit tramite, quo maiores no foi
non nifi laboriofæ virtutisgradibus docuerant afeendé-
dum. Æmilianos & Ligures Gallidérident, dicen tes eos
teftamenta conficere, viciniam conuocarc, armoiüim-
plorare præfidia,fi finibus eorum teftudo im minear,quâ
oportcat oppugnari. Quod ex eo componitur.quod eos
! nunquam cuiufcunque ccrcaminis cafos inuenit im-
! paratos.
| Noftri v. quomodo ludibrii notas effugiüt, eu maiori
tumultu & ægtiori foli ci tudinc, & ampliori fomp tu, foie
nne bellum credant beftiis in dicen dum? Eas tamé mi-
tius profequuntur.cum qüibus humanü genus iuftasiea-
rumexigente,malitia,exercetinimiéitiasXupus,vulpes:
vrfus, &'quæcunqj feranotior eft , in aliarum quiefeit
occafom,& folitam exercere mali tiam,in venatorum facie
non verecur. Fcrtur Hannibal oçéidilïe Romanum.
quimandatoeius, fingulari certaminepercufleratclc-
phantem, dicens eum indignumvita, qui cogipotuérat
cum beftiis dimicare.I.icet vèritus fit eum ex inuidià no•
lui (Te captiuum inauditi triumphi gloriailluftrari, Sc in-
famari beftias, quarum virtutegétibusterroremineuflè-
rar. Qupmodo ergo dignus eft vita, qui nihil alipq no*
uit in vita,nifiyanicatisftudiQ fæuire in beftias?Qùps vc-
i ro fpecies ilia venationis oble&at, vt aucsauibusinfe-
! quantur,fi tamen hoc genusaueupii venationi cenfeas
anneétendum, mitiori quidemyexanturinfamia, fed no
; impari leuitate. Venatica tath terréftris quam aerea
j quanto fblidibi:, tanto fru&uofior eft. Àutçrem occu-
pationis foæ âb antiquis hiftoriis Vly flèm ptoferunt, qui
primus excifaTroia acmatas aues attulit Græciæ, quas
luaüi quadam & grata admiratioHie vidçntium ; in cognât
i generis exicium animauit; Iftï quidem magno fe
tuentur iudice, & g
Qui mores bominum multorum vidit ér vrVes',
cuius prouidentia nullis potuit infidiis ftipplantari,cuius
tédiculas nemo boftiu indémniseuâfit, cuius deniq; iner
mis militia vlreriuspromouit Græcorum gloriam, quam'
mille ratium armata multi tudo.Sed &ip(c huiusexercij
tii Circé laudat autorem, quæ carminibus & pocülis bu-
manas mentes dicitur immutafiê, eo qupd arte verfcoru,
i de rerum gratia alliceret mentes hominiim, & fuævo-
! lun tati conformes in y fus quoslibet transformaret.Græ-
çis itaque propinata font fofpeétæ venena voluptati«; fed
t eaftum prùdens guftaffet Ithacus; noluit bibeire, he fob
j domipameretiricé turpis&excors.yiuere çogeretân Vë-
rumquia fapientiç return otpnîum nouit vfom, prouidit
vir circumfpedus^nttis laboribus Sc errorfbus^cùm
I eumpudica Penel'opc,& jffetftus Telemachi hqn agno-i
feeret reuërente'fn, qtiomododamna {ocibrus<^uos tanÿ
ti exilii difpéndium tulerat, Græciæ compenfaret.Admi-
randafoeratfidescanjS^ cui foli iritancafamilia, nec vi-.
gi nti annorum curricula, memoriann do mini, quin re-
dcuntiäpplauderer, ab.ftulç rfot ,-nifi dç yius laude,cani-
bus venatorum gratii vlterius rèfuliarec. Noui tamé ffu-
'diiTelemachum (uum yfoere prçccpti expertem,illis fobs
diccns allataeirenou^voluptacisfolatia, qui aipiffis
parentibus Trojani belli damna fcncirët. Vnde & artem
infiuélupfafoiefreconiicio , quam ab vnicp filip tantus
yir ftuduit fequeftrare. Qubd vel ex eo mecum cÔiicies,
quod deteripr fexus in auium venatione potio'r. çft. In
quo ppteras naturam arguere, nifi hofles quia détériora
Temper pronîora font adrapinam. lnanisetenimeft &
admodum. laboriofa, Se quæ damna fumptuum , nunquam
foccdfluum vtilitate compehfot.Licetplurimi ve-
nationem exerceant,ytfobeo prætêxtu fumptus faciant
parciores, domi rar ius, fæpius in menfà aliéna, multi tu-
dinem virant, dum filuas, faltus, lacufque cireiimeurit,
pannis induti viliorlbus, frugalioribfls contenu cifiis,
F f ' dum