A
C
4 2 8 ÜM Denugtscürtalium
Hum etiim validasfirmattenor omnia membra.
At contra eiufdemfranguntur cunßa dolore. !
Quitt etiam nificura iuuet, vitiate cerebrum
Tertur, & integros mine autrtertfen fus.
Noliërgo ncque noftrum,neq;fecularium principum
duritiam metiri,(ed omnium vcilicatcm attende. i
• M G a v v T X X V . •
Decobarentiacapitis & ttiembrorum republic*: & quodprinceps
quidam imago ieitatis eft,&de ermine maieftatis,
& de bis quafunt infidélit aie
ßruanda.
Mihi vero fatisfadum eft, Sc perfuafus Ihm deüotos
humeros fiipponcre poteftari.nec modo fero cam,
fed grata eil:» dum Dêo fubitda eft, Sc iliius ordinem (e-
quitur. Alioquin fi diuinis rcludctur mandatis , 8c me
Theomaiihix fuæ velit efleparticipem, libera; voce re-
fpondeo,Dcum cuiuis homini prxfercnduro. Sic ergo
cohæreat inferiora fuperioribus, fit vniuerfa membra fç
fiibiiciantcapiri,vt religio feruetur incolumis. Rem politico
legitur Socrates inftituifle , & in earn dedifleptx
cepra,quxàfiaçeritate fapiënrix,quafi qüodam fonte
natura:manaredicuntur. Höcautem in fnmma colligi
tur,vt qux in repuiblica humiliora üinr,matorum officio
diligentius eonferuentur. InftiturionemTraiani,cuius
mento fuperius fada eft.diligentius lclege Sc hxclatius
cohferipta inueniés.Nobis au’tc m hire de vmtate capitis
&membtorum adprxfer.sft.ixiffeUdficiat,hoçaditdo
quod præmifimus, quod lxfio capitis,vt pi ad ximus, ad
ömnia membra refrrtur, & cuiufque membri vujnus
iniuftfe irrogarum,a.d capitis fpedatiniuriam.Cxreriim,
quod aduerfiis caput aut vniuerfuattm membrorum
dolo malo malitiaprxfurnit, crimen eft grauiflimum,8c
proximurofacrilegio: quia ficur illud D.eu.m attentat,,
ita Sc ifiud principem, quern confiât eflè in terris quan-
dam imaginem deitatis. £t ex eo quidem maieftatis di-
citur crimen,quod perfequiturillius imaginem, quifo-
lus ficut illuftris Comes Lcgçceftrix.Robercus modelte
proconfulaturo gerens apudBtitanniaSjdicere cöfueuir,
verx Sc ingenux maieftatis retinetvexitatrm. Putacum
quis aduerfus principis lecuritate, auf populi, quid mo.
lkur,fiue per {e ffiue per al um.In huiusautem perfc.cu-.
tione Qjimibusxqua conditio eft; Sc plenum q; fir,vtnec
mortis beneficio, in his etiamqi! os nemo conuenif in
vita,liberentur.Sedco»uidis mortuis illorum damna-
rur mémotia,8c bona fiiecefloribus aufèruntur Nam ex
quofcelerariffimum quis. con fi limn cepit, exindequo-
dammodofua mente puniras eft» Ex quo quis tale cri--
men contraxit,nequealienare, ncq-,;manumitrere peile
conftat,necei foluereiure debitorerri.Famofi quoq; qui.
alias iasaceuiandi non habent fine vlladubitationehic
admittuntur ; fed Sc milites , qui alias cau (as defendere
!non poflunt.Nam qui pro pace excubanr, mag s roagif.
queadhanc accufationem admirtendifunt.Seruiquoique
Dominos lit érer deferunt,8clibei ti patrono^.Hoc
tarnen crimen àiudicibus non in occafionem ob pr inci-
palis maieflatis venerationcm habedum eft, fed >n veri-
tate.Nam St fpedandaeft perfonaan potuerit facere, 8c
an fecerit,an cogitauerit, & an antequam hoc pi xfum-
pferit,{ànxmentis fuerit, nec iubricum linguae ad pce-
namfaciletrahendumeft : quamquam enim remeratij
poena funtdigni,tarnen 8c illisparcendum eft.fi non tz-
le fit delidum.quod vel ex Içriprura legis defeendar, vel
quad ad exëmplum legis vindicandum eft. A.udiuntur
& muliëresinlxlxmaieftatisqoxftione Näconiuratio-
nOm Sergij Gatilih® Iulia mulier defèxit,& MiTullium.
iconfulem iniudicium eius inftruxit.T ormentisjquidem
fubdendi funt.fi hoc ratio neceflitatis,aut vtilitatis indu-
’ cat, qui criminis eiusrefeffe crcduntur, cum illis quoru
confiiio atq; inftindu ad accufationem vifi funtaceeffif-
lc,vtfabomnibuscommilfisconlbiis vindiétàpoffîtin-
ftituta reportari.S un t aute m plurima.qux maie ftatis informant
crimen ,vt fi de morte 'principis tratäetuc, aüc
magiftratuum.aut arma quis contrapatriam tulerit, aut
relitfto principe de publicobelfo profugerit, aut conci-
tarü in ieditipnëm aduerfus rompubl. lollicitauerit po-
pulum.çuiufue opera,doloue malo,hoftespOpUlijreiq;
pubhcx^eommeatUyarmis', telis,pccunia, quaucalia re
adiuuantur,vel ex aLrriicis hoftes reipublicx fiunt, cuius-
ue dolo malo opera fatftum crit,quo màgis obfides,pc-
cuniadentur aduerfus rempubl. quo minus etiam gens
extranexregionis reipublicxobtemperet, recerit. Item
qui confeflum in iudicioréùm, fiepropter hoc in vincula
conieâum emiferit,& in hùnc modum pluriina, qux
longum autimpoffibileeft enarrare. Scdquia formim
fidelicatis in eo prx cxteris feruari oportet, paucafunt
ex quibus quid non licear.commodiflrme colligi pdteft.
Necellarij namque contrarium, impoflibile eft , & ei
quod oportet fieri, folaillicitacôntradicunt. Exigitau-
temfidelitatis forma, quxncccflario fidei funtinferfa,
incclume,tutura,honeftum, vtile, facile,poffibile. Ne
cuifidelitatetenemuradftriiftijincolumitatemljçdamus
corporis, aut muniriones quibuSvtutuseft detrahamus,
aut pi xfumamus commitcefe,vnde honor aut illiusyfi-!
liras minuaturjfed neque id qyod facile eft difficile,fieri
licer,autquodpo{fibiieeft,impoffibilc.Prçtereaquibe-
nefi.iumabeb,cùius fideiis eftVpo(Iidet,gerendis eius
aiixilium&confiliumdebet. Vndèqùanium omnium
Domino debeatur, foie chsrius lucét, fi fantum debetur
h s, quibus (ola fi deli t at e te nemur afti ldii- Sed & poena
hums 'criminis eft tan ta, vt non facile crëdiderim, nec à
Domihjsinfularum, qoifrequentius tyrannidem indu-
unt,fcuerius quippiamexcogitaripoflè. Et ned tyran,
norum fçuitia posnx féueritas proceffifle etedatur îpfius
mcdcft.flimiviri verba pro paire pofuimus. Ait etgoj
Qui(quis bum militibus,velcumpriuatis,vel bàrbans
etiam icëleftam inierit fa«ftioné,aütfacinoris ipfius fuf-
ceperit lacramé turn, vel dedetic, de nece etiam virorum
illuftrium, qui confiiiis & confiftorio noftro interfunr,
Senatorum etiam ,nam&ipfiparsxorporis: noftti film,
velcuiusJibetpoftremo qui nobis militât, cogitauerit,
eadé enimfeueritate yoluntafem fccleiis, quàm effeblu
puniriiuravoluejût.Ipfequidein vt maie ftatis reus gla-
dio feriatur,omnibus bonis eius fifeo noftro addi6fcis.Fi-
lij vero eius quibus virai» impcratpriafpeciahter lenita-
te côcedimus, paterno enim debent petite fupplido,in
quibus paterni,hoc eft hereditarij criminis exempla fee-,
tmntur materna vel autia, omnium etiam proximo-
rum hxieditateacfiicceffione habeantur alieni, tefta-
mccis cxtraneoium n;hil eapiànt.Sintperpctüoegéntes
Ôc pauperes,infamia eos (empër pateina comitetur. Ad
nullos vnquam honores,ad nulla prorfiis facramenta
( perueniam.SintpoftVemotales,vt hisperpetuacgeftate.
lordentibiiSjfit &morsfoIatium,& vita (upplicium. De-
niq.; iubc mus etiam eos notab i les elle fine venia, qui pro.
talibus vnquam apud no's interuenire rentauerint.Adfi-
lias fane corum.quolibet numéro fuerint,Falcidiam ra
men ex bonis matris t fiue teftacaè.fiueinteftatx, volu-
masperuenne,vthabcant potius mediocrem filix ali-
moniam.quam integrum emolufeentufe & nomen he-
redis.Mitior enim circaeas debeteftèfentétia, qpaspro
infirmitate fexus, minusaufurasefle confidimus. Vxo-
res fane.prxdidorum recuperata dote, fi in da conditio-
nefuerint, vt quæàviris titulo dona.tionis acceperunt,
filiis debeantrefetuare,tempore quo vfusfruâus abfu-
mitur.omniaeafifeo noftro ferel duras efie cognofcât,
qux iuxta legem filiis debeantur. Falcidia etiam ex his
rebus filia,biistantum, non eria filiis deputetur. Id quod
de prxdiâis,eonimque filiis cauimus,etiàm de fatelliti-
bus confciis ac mmiftris filiis que corum fimili feuerica te
cenfemus. Sane fi quis ex his in exordio init^ fadionis,
Audio verxlaudis accenfus, ipfe prodiderit fadionem,
& prxmio à nobis & honore donabifurJs vero qui vfus
fueritfadione,fi tamen incognita ad hçceonfilio-
rum arcana patefc ceric,abfolutionc tamen
& ve n ia d ignus ha-
bebitur.
E
F
G
«l.tcftat
fiue int«
ftacadel
H
G a p .
j jb e ï f ix t t i t '
si. crean.
C *
^ C.A P. X X V I-. • - Jy- " V
Quoi vitiaferendAfuutâut tollend* i &aflagttiùdiftdnti >-
ntralia quadam praseptp de officia prmtpis t &
breuis epilogusquanta fit reuaentU
txbibenda. I
HÆcqurdem pauca de muftis excerpta, definpera
venaiuris?prxfencippufiulopura;uiinfercre,quo&:
iuris »griäri , i maieftatis crimine feipfoi Ipngius amouerenfhis
infpedas,& ne quifquam meipfiim cafumhietur
in aliquo aduerfus autoritärem principis quippiam prç-
j^mpfifle. Dfet folet,quia fine l^lpge vnguium.nQtifaV
elle remouctur robur a iubere , f|dmultoxquius ôc ^
tiuslxditur, qui(quisob(çquidmmembro.rum feiupgit
âcapi tc.Vige^Lfemperexçel len tia capitis/quia in 60t|j-
tips corporisçonfiftit fàlus.V arto in Satyra qux Menip-
pæàihfcribitüc,^ de officio matri mô nij|nftituta eft,ait
Vitium çoniugisaut tollendum eft>aut ferendumvQjii
tollit vitiunf.co mmodio'rein coniugern-p' çftât; qui fcj t,
feipfum'cfficit:melio.fem.^tc principfsSi (ab ie dor urn'v i-
tiij’aut fefend^funt,aüt tóllenda. Horum.quippccotr-*
(oederatip aftédum f cpniugis aut X.quat., iut prxce.dit.
SedjSi ipfa Vârtonisverba ,ferrë & t allere,iepide quidê
compóiita (une. Apparet autemdufatgllendf nomen,
corredibnis e ft nota.Gonftat e qui aç m euis eflefen ten-
tiam.vt.feratur,qubd tpllinon porèft. Hec tarnen fidedi
lisadiicicinterpretatio/>yp;v(cium jntefligatur.quodhoneftefecri
po te ft, Sc religione inçolu mi. Vitia enim fla-
gitiislciudra fiinç,'&:_,funt nonnullaqux nonfetri licet,
adtquxfidelitcrfcrH.nonpoQutu. Excaufa fornicatio-
nislicentet diuertic coniunx à cpniuge, &plerumq;pa-
tronus eft turpitudinis,qqi crimen celât vxotis. Inde eft
forte,Quiadultèram retinet ftultus Sc impius eft. Hxc
autem in moBçbià c.orporali; & Ipiritaali, quoad aliquid
xqüe ob tinen t,e t fi de ter ior fi t fpir i tualis, Sc ftudiofius
declinanda.Similiter Sc in membrorum compagine,fe-
rendi aut tpllendi Varr-pnis eft régula admittenda.Narn
quin membra f curari oporteat, nemo ambigit, fiue in
fotnentpLplei,fiue inaufteritate yini , quod Samaritanus
infundicvulnerato,procedat cura. Quod autem collcda
fint.ex ep liquet quodferiptumeft, Simanustua vel pes
tuus fcapdalizat te, abfcinde eum Sc proiicfi abs te, Et ft
oculus tuus fcandalizat te,erue çü & prpjice abs te.HóP
in membris omnibus ptindpi arbittor pblèruandum,vt
non modo eruantuï, abfcindantur,8c.proeul eiiciancur.
eft fpoliari. H onorum fiquidem diftributor eft, Sc dum
re d e miniftrat principatum.pencaeum eft perpétua diï-
penütio m uncrura. R e d e quidem miniftrat '> cum eo
p 1 xfidente, lxtan tur populi,Scinrcgno xquica tis to tius
terrxladtudoexultat.Pcrpemam,inquam,quiavtfcri-
ptumeft,rexqui iudicat in veritatepauperes,thronuil
-eiüs in xterfeum firfeabitur. Quis ergo honorera derra-
hat ei,quem audit àDomino perpetuo munere honora*
tumîPlane ipinfenfibilem principis ftatuara quiequam
prxfumcre , quandoque crimen ëxtitit maieftatis, Sc
feonèacerbidiraa., pront veterib. placuit, puniendum;
Quis ergo iraaginefe Dei, qui eft pritteeps, malitia prx-
fu mente impuneoffcndic?Proindc confiliofiffimum eft
illud îapiçntis : In cogitatione tua régi non detrahas, &
in fecreto cubiculi tui nè fealedixeris diuiti ; quia aues
çoeli portabunt vpcem tuara, Sc qui habent pennasan-
nunciabuncfententiam.Nupquidergoquicquâlicebit
itï opere , aut verbo , cum Sc ipfa cogitatio , cubiçuliqûë
fecretum,8cfeutétiacordis arceatur,ne quid moliatui^
autconc ipûtaduerfusp.rinçîpemf k
" ”' CAP i X X V III ,
Quod Gnat boni»peruertunt, nec vera fateripatiunïur > &'qttöd
enexemplo MarfiacÓ'rium detrabtndimbftfifapiant dttii-
' - tes: & qUodcalumniatprespauperum
Diusipfeptrfeqjfitun
.✓ ^■ »Æterùfefi Gnathoni creditur, quifquis non ariridet
V^diuitibus,etiafe cfi fealefecërint^auc npnap|)laudit
in peffifeis eörurn, videtutautïnuiderefortuhïé, aqtóf--
ficio non diffêrre. N amapudGnathonicpsveritacis'ëlü*;
quium t crirticn cft nvaie'ftftis. ïmpètratatarnen véniaiï
vnum promembriS'inauditu capitis in^romon 'ego.Ied
fpiritusfâpientiæ, IpirkuS veritatiis, Ipiritus ftindus, qui
obturât aurem fiiam ad ciafedrefe paiiperis, 8cipfe cla-
.mabic,8c non exaudietur. Non equiclëm çxaudietur à
capite'fito,quoniam.capùt ëius Chriftus eft,Sc inGhriftö
Deus,8c Deus Chriftus,qui libera t pâuperem â poten te,
Sc confringit omnià fetumentia regiià tcrraruln, lapis
prxcifus de monte fine mambus, eripiens inopém de
manu fortiorum éiusjegenum, 8c paüpërem à diripien-
tibus eufe.Si érgo quilquaroiqtticùnque fit illé .dhiürgifc
in eos,quorum pàtronusimp pater’èft ChciftùSjprôçul-
.dubio in (e ipfuni prouocatjapidém, qùo irruenté 'cofii-
minuta eftftatua,qaamViditNà6uciiodbnoIbr,quire-
gnorum virij Ipleridoris 8c róbósis _feriçm figurabati
* . - ; . _■■ > Necproncitintorturapauperurn,multiplicare.vota, of mnfi»ra«riir.vMr» PYrerminm vnins.-vninerlnrum mCO- J._ conterantur,vtin exterminiovnius.Ymuerforumineol & .. » * * . r- , . ..
lumitas procuretur. Gui inquaru parcet j quieriam in o-
culosfups fxuireprxcipicur. Vriq-, nec aurft.neclingua,.
autfiquidaliudin corpore reipublicx degit, fecurü cft,
fi infurgatin animam, ob gratiam cuius ipfi oculi effo-
diun tur. Cum autefe Deus o ffendi t ur abufucrirainu m,
aut eeelefia conculcatur,totius animx periclitacur falus.
Quod itaalicnûeftab officioprincipis, vt quotiçnsifta
proueniuntinrepublica.autoraninonpnfentirecredatur
princeps,a»t dormire,aüt in diuerforib eftè.$ol emi~
net vniuerfifjvt cunda.vi,deat,8cdiiudiçe.t vniuecfa. So.
lemalterum,principem elle credo. R ede vtiqUe façit,.
cum.. .
lgtuuumfucospecus àprafepibus arcet,
qui aluearia fpolian t. ôc quicquid dulce eft,ebibunt, aut
alportant.Redè ficif cupi. eccle fix promouet^çùlmefl,.
ciim religionis dilarat cultum, cumiuperbds humiliât,
Sc exaltathumileS,munificus inçgenos,inco.|)iqfijsfctt-
galiorjcum virEutespræmio , SC y-ifia xqua poefiarum
lance rèmuncfat, ç,um mftkia.vfquequaq; am,b»|af ante
eufe.Sc ponitin via prudentiat aliarumqj viitutumgtef-
fusfuos.Equidem -
Sicpetitur cKluminbnvtftratOffan Olympus,
SummaqutfeliatUsftderatangâtqpex.
Inquit fapientia : glpwoftis appareas epram rege, 8c
inlocomagriorumneftetcris.Eoqiftjedatfapicnnscdidufe.
vt quifquc non humiliatur in raciepriricipis,mën-
ta confufiorie obdudtisjgloria quam vfiftpauit, dignus
qùâfiDcuS rnunèçibus corrümpiqueat, eum ftmulatiS
potius^quam veris ab impoenircnTè eîeemolyrils âtteri-
tare, cum fapichtiaprbfeftatùr, quiarui^ eft homim^
déiiorare (andôsiôc'poft^
inpiorum abûiiunabiles Dominoiqnia bfttruntuf ëx
féelëret^&'qtrî offeK'^rffiéiflmdfc' rapinapaüipeâ^iquaS;
filkra,i*nmoiat"patri. Nec'mihi imp.qterâr,fi de manu
eörumfracërnuSiangrris;exquirituf,Hu£ópérum fuorum
reportant pfxfeià in eadèm 'rnehfura quam ipfi intuleruntrquoniatn
non ego ,'Ièdultiffifeüs rfi cit 8ç îàci t h.têço
mnia. Ego quid e nvn o n taiittim bonis Sc fepaeftis, ftd
etiam dyfcölis atbittoffefeiêndurainófenfhumilitate-
ScieueièmiajfidelitèrtamenSC'in cultupoteftatis Domini
vëherandum i i qupeft inftitufe. Vnde Sc Hebrxl
ptæcipiuntur orare pró BabyJomis, qüiain pacéprinci-
purù,quies eftpôéulorum,8c Chriftus ipfe Oéfàci trib.11-
caà fidelibus cenluit efte foluenda. Omnia tamenper-
iiertit Gnatho,8c eo iudice vëri profeffio »feaiéftatis cri-
mihi.caxquatur,dignus plane cuixluumus Atiollihis,id
eft, fapientiaécultor, péliem'detrâh’at,exemplo Marfik,
qui cqntendit -
Thoebum fuperare unendo.
vidus indumento natur»fpoliatur. Eüm namque adularorumfa^
iôimicatm^infoelicem^Sàtyrumimpleti
dura numina fua( fortu.natos, loquo^) Vànis laiidibusvcJ |
lut inftrumentis muficis,non talupçraremôlitur, quam
exéxcate.Semperquidera (upeneicit in vftio ÿqux nùni
quam J -