tfZ.excipe-
436
n<Vivi^»n( Mai’Mnniim minihlK nis iaccn$,quidamMacedonurh manibüS oqiulliDbUuSs aaCdlilCe”- i
Êta erac,t eripcret.Itavrbe ftrata arque éuerfa,, Alexan-
drique farailiarirate quâreftitüraeft, Ariftdtehs notum
eft opus.. Licetautemnominum $cvërbôrum turbator
hab’èatuf, no modofutecUicatè, qua cuniftisxelçbris eft,
fed & mira fuauitatc dicençli eualuH,adeoquidé,vtPlas:
tonimeritoproximusfuiflè videatur.Eum laudis fu;iîe
auidiflîmum, vcl ex eo conftatp quod cura TheqdoôH
difelpulo librosartispratoriae vt«os-edéi;ç.t conCèflilTer,
moleftë fcrëns poftea,tantum laüdis &g) oriæ ttculum fe
alij ceffiflejproprio volumine quibufdam reb. infiftens,
planius fibi de hisin Theodo<ftislibrisdi<ftum adiecic.;
Vnde Valerius^Maximus : ,Nifi me tara lâcae Sctampatentislcientiçvcrecundiatencretjdicerem
dignum Phi;
&illis,qüidamyidcn^uranterioraefl’e,qu?ratip philofophije
lofophüm.cu jusftabiliendtmores alti bris apiirii g j
fopho tradërèhtur. Cererum gloria ne ab his quidem,
qui contcmptum eras intrbducerçcoriantur negligitur.
Nam 6<; voluminibus nomina fua diligenter adhérant,
vtquodprbfelfioneleuant vfurparione memoriae afle-
.quantur. Hic eftcuiusdifputacionibus efFe&umeft vt
Academiamoueatûr magis ratiormm quam collifione
vëntorum. I,icetenim Periparctic\|snon Academicus
cenfëatur.ço tamenfolicitantç defînj^lis maxime coe-
perunt Platonici.qui retifti erâ.nt, fere de^omnibus du--
bitate. Siqufdem poft mortem Placonis Eulippuslbro-
quafiinftdci fundamento conftituit, peteris ,vt
in fpe proficiicendiea fr bi gratüico concedantur.Sic Sc
Geometrae primo pctitipnes quafdam,quafi totius artis
iaciuntfundamenta,deinde ebmmunes animi conce-
ptiones adiiciunti&ficquafr acie ordinata, ad ea quae fi-
.bi funt demonftrandä proccdunt.Sed & petitiones ipfae
ade¥ cofentiunt rarioni.yr proteruire videatur,quifqüis
eas vel hofti hon concedit. Hic tarnen ncquaquam agi-
tür de his.quarad cultühi rcligionis pertinent, quoniam
jScibi nonnulla quod^mmodo petuntur, qtfae vt fides
amplius mereatur.cxpcnentianuationis excedunt, fed
hteeipfa etti rario non vrgeat'jdebentur piccati. Vt cnim
facrametisjvbi ratio defi ck.'adhibeatur fides,multisbe-
neficiisVmagnifque miracujis promeruit Chriftus »cui
nö credi impium eft, ficut stprobabihbus diflentire pertinaciter,
proteruunveft.Quisenimnih infanus,autjproteruus,
n.cgauerit, quin ab omni pUn«fto,ad omne pun-.
{Ham öpuohtüm pofiiolinearefäaprotendi? Nam ficut
in adificiis necefle d t aliquid fixum elfe Sc ftabile »cui
erigcnda ftru&ura po'fiit innin, ficin omni do.ftrinaali-
quod habile inuium ptoecdendi neceflras confültilfi-
mae rationis expolcit. Alioqüin quiequid opifex adiicit,
nutar ac fi.in lubricoaicn«, aut bicuminis quis xdificet,
aiit fertbatin fluminis lapfu. Nam iqceifis ceitiora faris
éiu5 filäs » & Xcnocrates dile&i’is cius S i^ o r h 1 mful
fcholam du* Academia vocabacur.eiaem&ccefferunt, ! moius ommsaquiete procedrt. qu« poteftei piçh« o-
& ob hocipfi & iuccefTores eolum Academici vócaban-, mt c(Tc ptoceffus.quiimOiuam quiclc.c, auI nuU.acqu>
ttttàlocoÆcutPlatôniciàmagiftto. Exqmbusvâlde, efcitï Eiuaroquçcui omn.a probabilialunt.mhil p.o
nobili'tattfiincG:*ci,Plotifius1Iamblicus,ScPorphyrius b t ó p o K f tM ^ m
Catholic*»eritaris,vt dicitur, pcffimüeimpognatot. ln mbits nota,alla doóionbus tantum , vmcmquc lccun
Ytraqücvero4ingua;Gr*cafcil*'et&Latmd,n.obibsex-' dumpjopriamfacultatem.Namnumemmoinnempatitit
Äpuleius Afer,vir magnus inprimis,& quivenufta-
temorum,& diccndi copia»Spcraticum fontem,&tor-
rentem Pia tonicum facile fcdoleat,vel tenuitet :fapieivr
ti.Abhisfluxerunt & alij mulei, quidubitabilia dilcute-
re fic.vt nulli præiudicarerur ,maluerunt,quam au luterem
elfe, vel impart m,itapublicepotum eft, vtneepue-
rosiateat.quibus licentiarccatis mdu.lget
Lude/e par mpar,eqttitaremarundive lotig4,
- Aedißcare (afus^ploßello adtungere piuns.
Hoc autemquodomnis multiplex qübto loco diftatab
. al. phyficis
meiariodefitiäre,maxime cumoccultàm credetent ve- vniiate,cotfupctp»meular«fui generis amecedit. K s
titate!neotum,dequibusiri»tramqueparrcmprobabi- d » ü ^ i r o ç t im , q m * o ^ u p ^ m > P « n ^ « « s
litbrÄfputatur. Vndc& Academtcotum Äiquifflma Mathcmaticusautcm corqltiotnonit,quiadmeifafunt
regnk eft, vt quifque quod ftbi occunit b X b il c d ü ó id quod e lt ,& g | p .E t f ic in fingtiHsditaphms qu*-
g d fhdar H ’ darofuisopificWsinnotel;cunt,qti*nonmodavulgq,
lureacrenaar. "f fcdaltis plnlofophrsocciiliatnur.Habct&teligioqti*-
• Q A .p V l l i - libètj‘pnncipialua.qUïautratiö:communis,autpieras
. ' ' ; f perluafit,qüibusprohcitmcultuDei,dtraorumexèrci--
QUodÆafenfiuM'Mraùom>*liarel‘giomatdoritàteprobdnturt*lOA£ ^ ezmüàincmobnriend&m.El\ametX\vn\impm-
W& ÊqMuoËdmf idmesB iân omnidoilrina aliquodjiMc inittum mvtridictt, • • • ■
quod pro ban nondtbtt’s(jsr quodali-t petje doltiotibut tnnottfiunt,
alia rudibtu:& quatetius dubttandumjki^quodpeitina-
(ia,ventatit inquifinonempturi-
mumimpediti .
SYntenim nonnulla, qu* fehIns rationis , aut religtp-
nis perfuadetautoritas: ;Horum dubitatio infirmita-
tisveriorisnotamhabet,autcriminis.'Quxrere enim an
(ol fplendeat.albeat nfx, ignis calcar, hominis^ll fenfn
iridigenris. Atvero anternarias bir^rio maior fit,ipfiim-
que totum & mediefatem eius ebritineat jquaeirerc,& an
quaternarrasrit duplusbinario, indifereti eft t Sc cni ratio
oriola,aut deeft omnino.Qju-verban Pcus lit deducit
in quaeftionero Sc an idem potenSj fapiens lit, an bonus,
non modo ixfeligiofus.fed perfiduseft,& poena dof
cente dignus eftinftrui. Sintenimin omnibus t philo-
fophicis dilciplinis quqdam prima;&vt itadicatur.Cra-
tini verbojprimitiua principia, <fe quibus codem auto-^
re dubitare non licet, nifi his quorum labor in eo yerfa-
,tur,ne ^uidfciant.Nam licutquasdam fe ebrporeis fen-
, fibus yigerant, vtapud fenlatos,latere no poflint.Qu^-
dam.fubtiliora font,vtnifi familiariusadbibita& pro^
fpefta dtljgehtrus,& pertra<ftatafint,non lentiantur.Sic
inntaliqua tantafui luce perfpicua.vt latere non poffint
titionis afpe(ftuih,{edcommuniter videantura|> omni-
bus.vnagistamen & min^s pro capacitate &viribus fin-
guloruth;Aliaqu»dam funtjquaequafi quodam fcruti-
trnio indigent, Sc quia iftorpm confccntiua font, diliniumreligionuni
principium ,quod,pietas gratis Sc fine
vlla probatione cbccdk,Peu tn fiilicet potchtem,fapie
tem, bbnnm,venerabilem,^c amabilemefle. Nam Epi-
cuFeorum Peum efle negantium,& cafui ^rb .icieritium
omnia,iaro pridem autoreDeohomine,explofa lenteh-
tia eft.Obuiare ergo prirrcipiis,aut rebus per fe notis, flue
de hisambigere;in fen fati eft aut vecoidis , flue quod
deterius eft,criminofi.Sedha;c de hisdubitare|icct,q^5
exprincipiiscofequuntyrVdum eatameniequi planum
fit.lnterim ndmqiie funt quaeftionibus agitanda.dum iU
iorum ad principia y.elconlecutiuaeorum,cbharentia
•y pateat. ,-Nam defingulis iftorum dubitare non effing
utile.Ec quidem in talibus,donccapprehenderent veri-
tatem. Academicorjim probabilium difeeptatio verte-
batuc-Quid enim refert,aut quorum intercft,fi q»i fem-
per &: omnia quaerebant ,difcentes,& nunquam ad Ici-
entiarn,veritatis petuenientes,quia nihil certum habere
nouerant ? Hancergolegem Aeaderoicorum praferibit
Cicero, vt cui phiiolophandi prop.ofitum eft, dum res
o^fcuraeftquaeratjdum probabilner elucelcit vericas,
acquiefcat. Ait enim : Nos qui fequimurprDbabilia,
necvlttiid quod probabile occurric, progredi poflii-
mus Sc tefeliere fine iracundia,, & rerelli fine pereinacia
parati lumus.Haec cnim duo inijienrioni veritatis pluri-
mum aduetfantur, fi aut vera dicenti quis (uccenftat,
aut pertinaciterinfalfitatisdefenfione laborer. Nam vt'
aitEthicus, % \ . a v
impedit ir a animum,ncp6fitcernerevctum. ______ _
aL ptaici
pua.
Ec verirasipfiiiheatnataireceflitab ëis, qui iftCoras&im J tur Uitje,vt fapitt,eodem autore amator Pei eft, & virià
§c Dethfaidalpirituilando pertinacius reftirerunt. Sed
Sc Iudïeôs pertLoaciaerxicjecauiti vwdhuc peuloseorum
velum cerapliteneat,quod. Doroino patience iciuum eft
àfuramo vfquc ad deotfum. A
C a p . V I I I .
Quod virttu vnica viaefl pbilofepbandi, & eundi ad beatitudi-
^ nem:&de tribut g ’tradibus accedentium, & detri-
btu fc^iephilofiphoruM,,
T TEruntamen^uia non orahes omnia poflunt, fldjpi
V ritusvbivulclpirac.&fiequenseftjVteorumquæà
doftoribus proferùntur, niultitudinis fit multiplex in-
telledluS.ex verbis Soeratisôd?latonis,fé<â* muhaepro-
fluxeruncjdmnes tamen ad vnum, fed quafi per vdrias
femitas pröperantes.Illüd autem quo omnium ratiqna-
biliura vergit inrcntio.vera beatitudo cft.Némo emnim
eft,qui noriyelit efle beacus i fed ad hoc quod delraerat,
non vnit via omnes incedunt. Vna tarnen éft omnibus
via propofita, fed quafi ftrata regia, fcinditur in femitas
mulcas. Hæc autem virtuseft. Namnifiper virtutem,
nemo ad beatitudinem pcrgit.Cfcra yirtutis'opera forte
quisj&proculdubiofineoperibusad bcatitudinemtra-
hitur,fedeonullus,nifi vimui^paffibus pergit. Virtus
eirgo felieitatis merittim eft, félicitas virerais pra?mium.
Etriæcquidembonâfunciurama.alrerumyiae, alterum
patrie Nihil enim vircüte præftantius, dum cxul pere-
grinatur à Domino,nihil felicitate melius, dum ciuis regnat
& gaudet cum DominoVSunt autem h*c omnibus
aliis præftantiora,quia virtus omnia agenda, félicitas o-
mnia opcanda compledtitur. Fell citas tarnen virturi prç-
ftat, quia in omnibus praeftantius eft, propter quod ali-
quid, quam quod propter aliqUid' Non enim felixeft
quis vt redfce agat; fed reifte agit,yt féliciter viuat. Vnde
& Socraticum illud in Saturnaliorum libro laudatur:
Multps homines propterça vellcviuere,vt ederent&bi-
bercntjle bibere arque eire,ytviueret.Ynumigitur Sc
fingulare fiimmum omnium bonoru beatitudo eft, fed
ab eo eftaliud quodammodo quoxundam •f çollatione
fummum,& eo ipio fuperius aliis,qüöd ad X aliud quod
vpre fingulariter & vnicç fum mum eft,familiarius acce-
dic.Ceterum ad neutriusapprehenfiönem,ni(i philofö-
phia duce,humana infirm itas con iule feit. Quifquis e-
nirafine eaadbeatitudinis viam tendit, quafi cæcuS in
fubigens, rebus agndlcendis appli cat animum, vt hisa
gnitiS adveram bearitudincm poffit accedere. Haece-
nim hominem beatum faciunt, fi Sc vitiorum foluan tur
vincula, & quafi quibufdam gradibus contemplationis,
lucidum &indeficientem,fontem boni detur inuifere.
Nam
Felix qui potuit rerum cognofeerecaufat,
Et vt ait Poeta, Nobis enim vndecunq; proueniant,pla-
centincitamentavirtutum.
Felices anitna, quibus has cognofeereprimum,
lnque domosfuperasfiandere eurafuit*
Credibile eft tllos pariter vitiuqueiocitfy
Altiw humanis exeruijje caput.
Nam Venus & vinum fqblmiapeSlorafirtgttt
Officiumquefori miiittaue labor.
Non leuuambttio,perfufaquegloriafuco,
Magnarumquefamesfollicitauit opum,
A dmouere o cults diftantta fydera no fir is,
Aetbtraque ingentofuppofuerefuof '
Sic petitur t celum, non vtftrat QJfan Olympus,
Summaque FeUacusfydera tangat apex.
'Nullum tamcn officium eft militix aut domi,quod non
Philofpphia pertraiftet.quippequae(ola excludic vitia,
Sc line qua mlredteinrer hominesgeripoteft. Sicut au-
tein morariiniuftificationibus.ideftinexpletioneman-
datorum Dei, lapientem facir, nam Sc propheta dicit,
A maiidatis tuis intellexi, fie an im um explendis aptare,
ea demum philofpphia venfliraaeft.. Sed funt qui non
dumex-plent,autaptantur explendis, approbant tame
quod fufeipiunt in aliis,& illis autore Deo defiderant
conformari.Eft ergo graduserainentiflimuseorum, qui
iniuftificationibus occupantur , medius quorum animus
expeditus eft a viriis, vt ex amore occupetur in illis,
infimus,qui defiderant expediri,vt hoc ipium concupif-
cere poflin t.Qui et fi nop lint, defiderat tamen efle phi-
lofophi. Horum perfonam indueratpropheta, dicens:
Concupiuit anima mea defiderare iuftificationes tuas
in omni tempore. Eius namque tanta eft pulchritudo,
quod fi,vc ait Plato, videri poflec oculis corporis,amore
fapientire mirabiliter homines inflammaret,adeo quidem,
vtprimo afpe&u necefle eflec omnes in amorem
inciderc. Hancamat & exqnirit a iuuenturcfua fidelis
anima, cuius feneftus cppftat in grauirate morum, Sc
puerilisztas,in ignorantiaSc Iubrico vitiorum.Super falubricq
tendensad alrapræfumruofuscadit.; Vnde earn j ljiterfi,inqùit,&'omnèra pulchritudincm d.lcxi lapiez
diuinatum & humanaru m re rum eompotem efle,Chry-'j tiam, Sc propofui pro luce habere illam: Venerunt minr
fippus afleruit,ncc vnquara làtis polïè iaudari, qu* vitia 1 omnia bona pariter cum ilia. Si ergo bonâ omniafapié-
expeilit,virturesoftendit& eonfert,8t in huhianainfir- ! tiæ acceflbtiàfupc, Sc philofbphiaiftudiüm fapicntiæ,
mitate diuinam quodammodo reparatintegriratem. Et i profefto phiiofophandi eontemptus bonorum omhiu
vtfenfum fuum expreflius proférât,bmnesquinonab - exclufioeft.Vndecoll;gitur,quodquantoqliisphilofo»
illa,veladillamvigilant,quodtamenab ilia eft, brutis phiædiligentiusinfiftit.cofideliuJ&reiftiusadbeatitii-
animalibus diciteflè conformes,imo'& ftupendum cô- | dinern pergir. Nam virtutesquibus itui in fingulis ofti-
ttjt naturam miraculura, in corporibus humani.s brutos | eiis ilia dilpen(atiSed quia veteres, licet ex parte animas
homines eflc.Tria veto genera hominum, qui hbniihcs i credeteht immortales>vita:aEternæ,qu2 poftiftam futu-
funt.-aliosenimbrutoseflèalferuit.Alij.enim iam iocuni | raeft,nonduminftruftionem acceperant:fummum bo<
ditate fapienti£eperfruuntur,&: hifapieptes funr,alij ac-.-.i num in virtute tonflituerunt,quo plane nihil melius eft
ceduntvtfraanÉiïrj'&'hiftthtphilofophçvi^-ad^rané'' nifi fruieo, qui famine, bonus, & fizmmui^onurn eft
adaccedendum%fcilicet quo non diimilmt,& c flë,phi- : Vfas enim yirtutis optima® eft, Sc vtendiDeusipfe eft
lofophi eoncupifcuht. Conftat enim efle quam piiuri- ! fi uiftus.Cum vero vittus fola beatumfociat,ad thronü
mos,qirinodura-philofophantur,& vitam phil'ôlppho- j eiusfomptâoccàfionc,extraditionibqS doiftiqrurn pet
riim fi non pnere,laltem defiderio æmulancur. Ego fen? ; varios Cplles afcendçte coriati'ftmt. Stoiçps èfiim vt re-
ten't iameiuSs stSa nto >fe curius approib o, qtt.t.»._n_t_o_ e_a_r_n_ _m_i_h_t_ _____ __-.m in m n r r ic rilp n ira rin fip vprCa
vidcre videor fanifti Ijpiritus autoritäre fubnixami dicete;
Propheta: Conciipiuit anima mea defiderare iuftificationes
tuasin oifinxtempore. In quo mihiitres praemif*
fosordines manifefte vi'deturexpreffifle. Cü enim Plato
läpientem dicateflc cuhdrem Dei > quisalms haben-
dus eft fapiensquarhille riuimoratur itt iuftifleationi-
i.bus Domini, & mukente le cönfeienria bonowim ope-
rum, verae felieitatis laporem, tota mentis auiditace iam
iprasguftat Sc fentit Prö Ouldubio hequaquam iilius ex-
{pers eft, cui agnica beatitudo dulcefeit, 6£-ei expecibiliu
cumulus adelt, qurin vita guftat Si videfc quam (uauis
pit Dominus. PKilofophus aiitem,cuius ifatentio dirigi-
' iiblipth.yet.Pdfteib.ift
rum cöntertiptüm doceat jin mortis rheditatione verfa-
tut Peripateticus in inquifitione ÿétiVqlucarür.In yolu-
ptatibüs EpîcürüS.Etliçet ad vnùm fendant, varias fententias,
quafl vias4>èatiwdiniSauditörib.fiiis apçriunt.
De quibus dubitare & quasrere liberum eft.donèc ex f
collatione propofitorurh j quafi ex quadam tatibhum
ebllifione, verirasfllüçelcàt Sed de hislàtiusin fequen-
tibusdicetur. Nunc fufficiatoftendifle,in quibus
Aeademicos vacillantes Ii-
ceatimitati. ^
• . . - V
al. colle*
é tio n e.