1874 cM tfh c i VeffiL tu d en fis
, N>raq^aabcodcmdiaumtftfapkntc,>«r*»DM tuternmodo,!cdgrauiffiraacuamquæmstotmcntanu.
qui mifiretur pauptrü, & vlaßuudmtmfium redftct ti. Quod, gnoforciqi animo fuftinuemnc.quos quia longus e(t eo -
«it à Cbtiftianis minime negligendum.cumigcntiU- j mm grex «q; mfininu, miflbs magisftciemus,vnum
bus id tuerie perfaraeobferuatum : c quiBus Alexandra, tantum.neomnesornmnbpeætereamiisicommemoia-
Romanoprindpifummaealauiadfct.biturquodegcn- bimur Paulinum EpifcopumNoIanum,quern afanftd.
. m . . * 2 1 1 ____ •ji'ï'S__«__; .r_ (imicl^iiHannirmln: miilricvinsciimnlarfflaiidarum (in
E
Saniti I«
Serui.
jVidcMa-
crob. Sa*
tur.lib.i.
cap. IX«
Gell.i. c.i
de Epift.
Mactob.
lib.i. c.ii.
Calanns
Indus.e
tes (spius donate :inopefq;adolefcentes,qiii ingenui cf-
fciit j quo ftudiis liberalibus vacàre poflent, elcdtoi ad id
alerc lolitus erat. Sed ôc feruonim ærumnofàfors minime
contemptui crit habenda : in quomerito commcn-
datur Epicurus, qui fommafemper (èruos fuos manfuc-
cudine profecutus fuie. Eiufdem enim omnes fortis fix-1
mus, neq; hifîvirtute verahbertas conftat: turpifque ea ;
tantum feruitus eft, qu® (ponte fofeipitur, quod faciunt i
ii qui (e pcrniciofislibidinibusfubduntiquamquameo
deuentum (it, vt opinionc liberi à feruis difeernamur.
Sed confideranda eft magna reram humanarumfragili-
tas aftiduaque mutatio: examinanda eftlubricitasvit®
noftr® : cogitandum eft multos èmagnisdiuiriis ma-
gnoque potentatu deicctos miferrimos vixifle : multos
quoi]; & principes & philofophos feruire coaâoscfle.
Non partium mïferiæ èxemplum Dionyfius fiait, qui ex
alto imperii culmine eo depulfus eft, vt neimperioo-
mnino careret, pueros præinopia etudire cogeretur.
Non minus miferabile fortune documcutum legimus
in Valeriano maiore ; qui cum regnumPerfaruminua-
deretàSapore rege captus perpétua apudeumignomi-
niofàmque feruitutem pauuscft: tammiferadamnatus
forte vt regem cum afeenfuras effet in equum inclinatus
dorfo femperattolleret. Philofophosveroquam plures
Platonem, Xenocratem , Phoedonem, EÜenfcm, Bio-
nem.Menippum ,Cynicum,Pompilum Perfeum,Epi-
âetum, & cum cui Mus nQmen fuit (eruiflè non eft in-
eelebre; Quamquam longum lit inter principes 6c phi-
lofbpbos eos qui(eruieruntdMcrimcn;namprincipum
cum niaior fueritanimietiam quam corporis captiuitas.
Atjphilofophi in quantacunq; feruitute animoliberifpé
iuuiâiq; ac foæfpontisextiterant. QuodinCalanoln-
dorum philofophoquam maxime admonemur, qui captus
ab Alexandre iuffufq; cum fequi: g«.*»;*, inquit,
Uude dignum Graciampeterepofeis?fipojfum cogi fitere quoi no-
lo : deniq; & ciita fcripfk : Amiciperfuadtnt tibïmante &ne-
ceßitatem infer te indortim philo/bpho, nec mfemnis vidtntes no-
ftra opera : corpora enim transférés de loto ad locum: animas non
cages facer e quoi nolunt : non magie quam faxa & ligna vottm e-
mitierti not1 eßprinceps qui extorquent nobisfacere quoi non pro-
pofuînius, in virtuit nobis tibertas beata eß. Sed & præcipua
ac memorabilis eft Diogenis feruitus : qui cum captus
rogaretur quid nam (eitet agere,re(pôdit, ƒ«»•«/£y tris impe-
rare, atq; ad præconem ,pradica 'mcpaxtquifnamfibi Demi
! mm einen vêtit,quern miratus Xeniades emit, filiofq; fuos
eitradensi Acctpe inquit tiberos meos quibus itnperes. Ipfi au-
tem emto'ei fuo aiebat, Ab eo fibi, quamuisfetuuseffet,
tarnen obtemperaii debere, nam & medico &gu-
bematoti etfiferaivtiq; tarnen paretur. Ncccffariisvero
fuis cum fe redimere vcllcntfatuos eos appellans di-
cebat,leones non elfe feruos nutrien tiumded econtra il-
los (erüircleonibus, idquod& ab Ambrofio diâum eft.
?ltriq3 enim, inquit, emptoresleonum funt& tarnen non dominante
tionibûs, fed ita fubiiciuntur verla vice vt û exafpe-
fimislaudati(fimi(q; multis viris cumulate laudatum fin.
gulati vtiq; ego laude femperefferrefoleo, propterex-
cellcncem eius & ingenii & doârinæ & fanâitatisgra-
tiam, qu® me illi minfice aftei5tum reddiderunt. Haud
n. feruitutem eius quam vitro ipfe, vt filium vidu® à bar-1
baris eaptum redim et et, fobirc volui t minoris fecerit,fini
quifqu&m iudicii quam libertatem atq; imperium cu-
iufuis magnietiam 6c prspotentisviri. N o feruusisfaif-
le putabituc qui honore, opibus, genere, coniugio, po-
teftace, litterifq; longe pollens, cum omnia propter De-
um contempfilfet, captiuum etiam fe fieri vt leuaret an-
xietatem vidu®, foemin®, cui non alia fuccurtere poterat
via, minime recufauit. No n feruituteeumoppreftum
quifqua dixerit, qui ex alta canquâ animi fui atee afteâi-
bus fuis imperabat ; quern nulla loiicitabat cupiditas
nullaangebatpettuibatio : nô mceftitudo deiiciebat.no
dolor aftligebat, non labor deterrebat, quern dominus
cui feruiebat amauit, coluit, excimuit etiam, libertateq;
tandem cum diuinaipfius virtusaliquanto clatui(fet,do-
nauit : qui foa quam (ponce fofeeperat feruitute, cxcero-
rum etiam captiuotumlibercatifelutiq;côfoluit. Taceo
lofeph cuius feruituti non eft Vila qu® poftit libettas cô-
parari : qui venditus aedemum ad fommam euedus eft
poteftatem: vt iis qui eum emerant vendiderantq; fimul
imperaret. Qu® nos fetisdocent non ftacus conditionc,
fed animi nobilicate 6c conftantia vel feruitutem vel libertatem
quantumlibetmiferaferuituteaftedhtm defpici debeie.
Cuius force cor nobilementemq;pr®ftantenulla poffit
square imperii magnitudo. Nihil v.foedius quam alioru
malis non commouerimihil iniquius qua alien® miferi®
non mifereri. Nihil cam homini proprium qua humani-
taté ( v nde 6c cognomi nata eft) in omnes exércere : nihil
tarn alienum quam quod Terencianus ille ait : lupum ejfe
homini non hominem. Quare merito ex referiptb diui Pii ad
Ælium Marcianum proconfelem Vticçiuffi font venire
ferui qui ex famitia lulii Sabini ad ftatuam confugeranr,
fi vel durius habiti quam æquum effet, vel infami iniutia
afteâi fuiffent, ita vein poteftatem Domini non reuerte-
rentur. lure etiam Vmbricia quedam matrona quç ex le-
uiffimis caufis ancillas arrociflime tra â au e ra t, à diuo
Hadriano in quinquennium relegata eft. Q n o d igitur
monuit Ambrofius imperent Domini feruis quaficonditione
1 fub dit is :fed ita vt nature eiufdem, cuius tpfifunt, confortes ejfe eos
meminerint.
ratos eos excutere ceruice tor os vidcrint,fugiant & d elite
feant, neq; veto ait natura feruum facie c fed infipien-
tia, neq; manumifiïo liberum feddifeiplina. Non ille fo-
lum liber qui Dominum licicarorem non pertulit,aut
tollen te m digitum non vidit : fed ille magis liber qui in-
tra fe liber eft, qui legibus naturæ liber eft, legem feiens
naturæ præfcripram cflè moribus non condicionibus, &
menfuram officiorum confentaneam non hominisarbi-
t rio, fed naturæ difeiplinis. Sunt prorfus illi liberi qui legibus
viuunc. Lex autemvera, fermo redbus, lex vero nô
cuiufq; penfandam e/Te:neminemq;proinde
Capvt XII.
De vtrecundia trgafeeminas.
r \ Eniq; in omnes fummuspudor femper habendus e-
A - ' tit, nâ maiores demifte & timide,squalesmanfuete
& leniter, minores officiofe 6c fiumanitcr profequi o-
portebit. Enimvero foeminis fingularis 6c præcipua ante
omnes vetecundiadebebitut. Q uarum cum nihil magis
fit proprium, nihil quod magis cedat eorum ornamen-
to & (plendori, maxima p ro fe âo cura opus erir,ne quid
ftaclqtiod m inimo vel nutupudoremillaramoffcndati
No n eft obfturam filiam & neptesAuguftiitaabeoin-
ftitutas, vt vecarentur loqui auc agcrc quicquam nifi
propalamtprohibcrenturq; adeo ab extraneorum ccetu,
vt ad Lucinium clarumdecorumq;iuucnem qui filiam
foam Babias falutatum iuilfet fcripferit,parum id ilium
modefte fccifte. Cum mode Ilia igitur erunt compellan-
d s , cum reuerentia falutandx: dccedendumcisdcvia,
atq;in om n ia âio n e femper deferendum,non blandaoracione
appellandæ, non frequentius, ncq; nifi officii
iufculpta tabulis nec æreincilà, fedimprefiàmentibus
atq; infixafenfibus^quando fapiens non fub lege fed ipfe
fibi lex eft.- Opus legis in corde fuo continens naturali fibi
ftilo 6c quadam inferiptione formatum. Qu® fi in
philofophis,'quiChriftumignorarunt, tantopercadmi-
ram ur-.quid de his dicémus qui Chrifti amorti non ferai- viduafq; qu® verc vidu® font honorandas efle pr*cepi t*
honefte faciendi caufit vnquam adeund®, eritq; quod
Paulus docet ob feruandum. Q q i cum fenes vt pacresuu-
uenes vt fiatres eolendos eftc horcctur, anusetiâ vt ma-
très, iuuen culas vt forores in omni ca fticace fufeipiédas :
: “ ti ’ l 5 "* " - ’ ......... ' Capvt
S.Paulinv
feruiuit
fpontc.
Gregor.
Gtasf u
G
Homo!
mioilu]
t.Tim-
Tit. t ‘
[Rj ,i< f :J
I ■ - De Educatione Like ronsm. Liber IF . 8 7 j A \ '. 'C a p v t X I I I . fi fé credat non poffe cùninnci : nam & fi claufus paridli-
bus fit & opertus tenebtis. fine cede,'fine confcio, habet
-fe
- DeVere'cttfidiaerga feipfuAi. tatpen fa â i arbitrum quem nihil fallit : ad quem ifeâa
Vod reftat-hunc fibi ipfimetetiam verecündiaex> clamant omnia. Habet vtmfqihlq; animum fuum, felie-
W hiberiftebebitiquam pnlchreadmbnuit Demetrius rum fui iudicemi vlcorem fccleris, 6c vindicem criminisi
phalereus, complcâcns & eas fimul Binas partes,'de Id quod & poetam non latuit.-dumprima haC inquit eftvl-
• j •quibui<modo diftèruimus. Aflerebat enim iuuenes 0- tio,quodfeludicenemonocensabfoluitur. In quovtileadmop
o rted do, miquidem parentes: in irineribusautemoc- dum etiam e rit, quod à fommismonemüfphiiofophis,
curfantes, in fblitiidine vero feipfos leuereti. Eft vero vt aliquem habeat animus quem vereatur, cuius a ü â o -
folitudovti illiterates, 8c ad nihil præclartim occupatis, ritate etiam fecretum fuum fanâius faciat, reuetendam-
1 tès vanâpenitusj ftultitiæq; tantû& fo.mnioram plena: que fui habeat:ad cuius memoriam fe componat atq; orfotrix
etiam fæpiiis malarum libidinum : itad o â ish o - dinet: ad quem. mores noftri feipfoserigant,quo tanquâ
minibus dulcis riocunda: vberefq; femper & fanâos co- (peâance viuamiis cogitationefq; noltras emendantes’
gitacionum pariensfru âu s. Egregie Pliniuscum ftrepi- ne peccare quidem nobifeum audeamus:&quod in alios
tnm,inanemq; variorum negociorumdi(curfus,& mill- freqüentiffimefit, de nobis maleexiftimemus ,'maleqüe
tos ineptos'iabotes damnatct,: laudans folitudinem. taccotesloquanuir-.nofmetipfosinpenetralibusanimo-
[ Plin.lib. i.j Pofiquam in Lauretino meo inquitrfwr lego qliquid,autfcrtbo ni- rum noftrorum grauiflîme increpantes. Quod folebat
j cap.«- & hil audio quod andijfemibil d co quod dixiffi pamteat, nemo a pud Cleanthes, quem cum fodientem, vtmoris iibi erat,inme
quttnquam finifiris ferinonibtts carp it-, neminem ipfe repre- crtpancemq; feipfom AGriftpaudiffètyquem inquitob- P
■5 B • 1 hendo nifi tantum mecum par um commode feribo, tiullafpe, nullo iurgas? atq; illeridens fenCm ait.Canumquidem,fedextimoré
(bllicitor : nullit rumonbiu tnquietor : mecum tantum & cordtm&amentem.NullsL a. re magis’ ad id adiuuabimur
cum libellis loquor. O egregiam & finceram vitam, 0 dul- quam clarisaâibuis 6cdifeiplinis, quas modo commence.
hoh'efturncfj'ocîü : acpcneom linegôciopàlchrius. daùimus commendareq; hou fatis poffumus: cum quod
O mare. O littus. O verum fecretumq; mufarpm locum, animosnoftroshoneftisftudiisôccupatosingenue exerquam
multainuenids,quam mulîadiâatw. Ambrofius cebunt, tum quod quibus modis ingenue èosexcrccre
quoq;, cum ad Sabihum' fcribensüflendcretquantafic debjeiamuis, docebunt. Præclaraigitur ftudiofe méditaiocunditas
vtilitalqvfblitudinis.wrr^aitprurfWhns arcefio bimur, vt Solon ait : interficiemu(q; eogitatus noftros vt
quesvalos atfa adiungomihiquos magis dilgo,autquosaptior'ts diuinus vates monet, infultantéfq; eorum impetus fanarbitrornemo
interpellât memo-interpolât :tunc:eigo temagis te- âo bonocum ftudiorum adminiculo comprimemus,
neo & defiripturis conferopéïprolixiorim fimulfermoriem cedi- præcurremus quoq;, vt lacer alius a uâor inquit, priores
mus. Nön ab rè referr Scipibhem Cicero de fe dicere foli- Vin domum hollram, &illicaduocab<mur,&iiIiclude-
1 Offic. cum : nunquam minus folitm aut ocipfum ejfe, quam cltm ocioftis -mus; 8c agemuis çonceptionesnpftras&nonihdeliâisl
autfolus videretUr. O cio aucem-qui nefcit vti (vt inquit-Eni & verbS foperbo. Adhibebimus fedulam curam, neimnius
) plus negociihabet quam cum eft negocium in né- mundum aliquid (ubeat mentes hpfttas-.ne innuinëràbigocio,
nam cui quad agat inftitutumeft, nullo negocio libus, quibus quotidie infeftamur, malarum cupiditatu,
id agit, (lüdet ibi, méntemàtq; animum deleâat fuum, decipulis & retib us illaqueem ur. Cu ftodiemus cor da
ociofo ocio animus nefeic quid vclit. Eft ergo ocium ciii noftra, & quodab, âgricplis vineaefplent, circumfepielitter
® coniuncl® font, vt (àpâiflimum ita&dulcifli- mus^egregieatq; muniemùs, qubdq; Aniifthenes præei-
K C mum. Quare peudens fuit illuddiâum Àntifthenis A- piebat,ftruemusmoeniain noftriscogicari.onib.neinftar
B* I theniénfis, qui cum rogaretur quid nam ex philofophia lacronum aüt luporüm?, qui prsforibus iugiterinfidiân- 1
lucratps effet : refpondic, vt fecumcolloqaipojfet, Nec mi- cur, peffimi affeâus noftri incrogredietitcs, nocumennus
prudenter dixiffe ferunt Pychonem Elienfem : qui tum aliquod afterre poflint. Oblëruabimus præcipue 'Confcienr
cum (ecüm loquialiquandodeptehentus'eilet,rogatus quod à Cieobulo fapienter præceptum fuit , vt antequâ tixépimê.
curidfaccret : meditorinqaitbonus tffe. At contra quam domo examus qüid aâuti fimus apud nos pertraâeftultitiæ
arguendus mos ille Domitianifùic, quem in fo- mus, turfumq; cum rëdierimus,quidànob(s-aâum fuelitudine
folitum tradunt deleâis fibi quibufdam horis rit, reeogitemus. Quod 6c Pythagoras ad m onere dife.iquotidie
mufeas ftylo prsacucoinfeâàri. Qium indi- pulos fuos (olituseràt: vr fc.iftaqUocidie cum domu ingnum
principe aucupium:quam dignum vero eo aucu- gredercntürdicerenr,- Vbi nam excids-i quid fe d ? quidex eis
pio diâüm fuit illius, qui interrogacus an cum Gælare 'quafacertdébut,omifi: Id obferuaffe 6c Catonem legimus,-
quifquam intus effet, pérfacete tefporidit: nemufia quide. ,qüi nohmodoqu® quoq; die cgiilêc vidifletq;, (ed&in’
Vacandum éft igitur bonis artibus:vt cogitare res graues foper quæ legiffer per noâemrepétcre animo confûeüe*
ae fanâas, cogicandoq; itameliores.efhcipoflirnus, bè rat: eidgensifeipfo diürni dmnis non tamnegüCiiquam
contra fi inertes nulligrauiftudio& operi intendamus, ocii rationé Hane (hiipfius ferutandi exam inandtqv'coltmerito
in nos illud iapiatur quod affolefcend cuidam' fuetudinëm laudat plurimum Scneca in libris quos delta
tacito ëc fecreto ambülanri, cum ei dixiffetCrates,quid compofu1t,memorans]3nmoSexcumqnendàm,qüic6 De Irà ^
folus <i^em:atq; ille teCpQndlSki,fecumfiloqUi:Ç4Ut, inquit fummato dié cum fe adrioâûrham quierem rec'èpincci
ne cum homme mdo loquaris : Etehimyvt feribic Cicero li- folebat interrogate.animhm fomn :-f^jOiwdhodle malum
K T) b ro de re publica fexto : Graues funt domina cogitationum li- tuum fanafii : cui vitio obft.tifti: quap me mehorcs? -AffirmaHffe
bidtnesûhfinita quadam cogunt atty imper ant qua expier i aut ft - inde moieratiorem earn fore.katn qnà jhatjibt quotidie admdi- in aürçis ■
tiari nullomodo pojfunf.ad omne f acinus impellunt eos quos illece- cem venïéndum. Qkider^o mqnitpulchriusbacçoiifùefudine ex-.
bris fuis mender tint. Quare magna arteà nobiscôcinpndæ, cûtitnditotum diern ïqualts illefomnrnpoft recognittonem fui fefrçnandçq;
font: vt quod palam nun quam præ pudofe quitur, quam trapquillus ,altus, ac hbefcuin autlaudatus éft bono :
ageremuSjclaufom etiam intta nosverfare erub'efcàmus: animus aut admonitus ,& fficidàt or [mienféqs feCrew cogna- Non ptius
ctedamufq; Denm, qui in humanis mentibus continue frit de moribus fuis. Vti autem fedicichàcporeftatevtquo - in dpfeem
hofpitàtur, quafipro tribunali fedentemhidicare omnia tidie apud fc caufem dicat cum fubiatum ècbnfpeâu lu- déclinât
quæcünq, nobifeum vdlutemus.Bftémm cogitätionüm mèn eft, 6c conticuityxbr moris eius iam conlcia. To-
I noftratum Deüsiudex 6c arbiter. Nec falfo Thalescum turn diem (crutetur, faâaquc ac diâa fuàremetiàtiif ,'
I d4icmta- aliquando interrogaretur ah faââhomimftn Deüm fal- nihil fibiipfî abfcoridat, nihil tranfeat: fiueindifptitaletënt,
necogitataquidem ‘inquiKeorefpohfomöhensnÖ tipnealiqua pugnatius locutus fuerit , fiue cum imperifolum
nos manus fed mentes etiam imrriaculatas habcre tis ( qui quod nuriquam didicerunt difcerc nolunt)
debere, inqüibusfecretum ac diüinum femper numen cbngrcflum habuerit , fine quempiàm liberals quam
habicateti Quod intelligeris Ambrofius dûnrCdnftân- debuerat admonueric , offenderitquè prbinde matiuminftrueret.
Newo ait velfotiss vel cum alter oaliqnid tisrpe gis quam etnendarit : fiüe ih conuiuio quorundut
improbumfaxit :& fi'quis fi lus eftfèipfumpra cattru irube- dam eum fales 6c in dolorem eius iaâa vcrba tetigeftat,
qua maxime dtbet ver ers, fugiarmala opprobria, ctiàm -rlnt, vitandbfq; proinde etiam vulgares cohuiâüs : vbi
1 .... .. folutior
i i p i g
l i a i