iibuerit colore, veftir. Qu© etgooauuor,eofufpe<ftior| omnia creduntur expofuiffè dluitibus, cum fidei fidctn
u. u — i- c: -J-i— â-J-ifc usu» la» A" i jBHummàf faciat fi des viola ta. Sed quid filias&v xorcs, qaod liçet
iura prohibcant, tamen quocunque modo naturaper-
mitrit,exponiqueror,aut proftituiîln ipfam naturam
habcnda eft. Si dolus dédit caufi^m cpntra&ui,rèfcindi-
'tur, & rcuocantur omnia, qtüæex eo, vel ob id profeéta ■
■ {tiht.Heredes qaoqidcfunikiin folidü & inpcrpetuum !
cenentur.de eo quod ad eos confticerit perueniflc. Sed
quid adtilarore doIofius?At mihi force obiicies.quia nö
omnés noui.Verfi quidem eft;fed à multis mihi didicifle
Sridcor omnium mores. Duellius iam fenex, iam decre-
pitus corpore cordeqj trementi,‘dolens fibi exprobratu
eflè in iurgio, quod oris vicié» fcetidus cflèr,fedomum
contulit.Cumque vxorigraiiius quererétur, quod nun-
quaméüm monueEac huius viti j quçteremedicïnamtre-
ciffèm,inquit,nifipucaffem oravirorum omnium fico-
lere. Laudare poceris eius macrimonij pudicitiam, &
prxferre patienciam mulieris, qux viri vicium tanta pa-
tientiatulit.vt file infeliritaterh corporis, nein vxoris fa-
ftidio.fed maledi&o fenferit initnici. At & ego de adula-
toribus aliquid tale refpohdeo, quia omnes arbicror fic
olere. Ömnesfallaciam & dolumredolent, & quocun-
que fever tant,pu dicis naribus.hunc important.no odo-
rc m ,fed fa?corem.Quicquid ergo ex ca caufa acquiri t ur,
etiam ab hxrede iufto poteft auelli. Nec credo quod
pofficpecicoribusobuiari,fi vendicare audeant.quod
adulatoribus cohtulerunt. Sedquis fapiens & intelliget
iftal1 Aut ad hoequisidoneus, cum non modo in omni
domo, aut conuiuencium ccetu, adulâtium tanta fit copia,
vt fi quis modeftus aduerfus eos mutire audeat, illos
Pefcridat numerusjunättqüe vm bone/ balanges.
Certédum vit honeftus ipnitens confcientià.virtutum jj
infiftens officiis,efurit,fitit,alget>& multipliées fortune
indignantis iniurias excipit,
Vtlis adulator ptäo meet ehrius oßro.
delitiis ingurgitatutad crapulam, vinoteftuat, lautiori-
bus cibls diftenditur,& pro arbitrio vatiis artificiis ccc ü
fibicohtepcrat.Primos habet recubitus in cxhis.in con-
uentibus primos confeffiis,prxelc&o prçnominé cocla-
matur, ialurationes excipit primas, primas fentertuas in
iudiciisprofert»indemonftrationibus hon'eftiflime.in
deliberationibus vtiliffime fencir, quicquid 1 oquitur,fal
mem efi;quicquid agit,iuftitia rel liberalitas. Age ergo
Sdnter iftos fapere aude.llico multa adulatorum vemet
manus, &c veluti te Iudxi cogent in fuam concedere tur-
bam.Multitudineitaquetuti funt,& artifitio, vtipfos
poflint etiam reges,fic principes expugnare.Et miro tuo-
do inermis populus præualet in armatos.&mollicié quç
robuftilfima flint, potenter expugnat.Difpofuerat tame
fileredemollibus, quificutignominiofi, ita font &vi-
dentur nominabiles. Silentium indicit reuerentia mo-
rum,& verecunfius animus natura disante, illorum.de-
clinat afpeäum. Quid multa? v
St hatura neg*t,f*cit initgnatiovtrbunt.
Apud iftos ars eft fuam pudicitiam proflitucre,alienam
violare.veloppugnare. Nec quidem fimpliciter fiiam,
cum matrimonijtemerenturiura, & coniugis’adulteriu
coniux procuret.Dum egredi tiu fponfa de thalamo fuo,
coniugem noli marituih credere, fed lenonem .Producit
earn, libidinofis exponit, & fi fperf dolofi numroi reful-
geat, affeétus callida fimulatione proftituit.Filia n am q;
decentior,au|fi quid aliud in familiaplaceat ditiori publica
merccs eit.expofita quidem fi emptorem inueniat.
Sedlicet iuftus dolor eosaliquatenus cruciet?qui tori
participes admi tt unr, aut faciuqt ægritudo tarnen y tili-,
tatis compendio mitigatur, vt fidtim dolorisdimmulat
cruciatö.Si enim res ferioàgatur,fi libera don étur cun-
<5Hs iudicia,n 6 eft dolor.fi cut dolor ille, quo corpus fuü
quis vider aliéna libidine pollui.Cetera nam que pecca-
ta extra corpus funt ; fed qui fornicatur. in corpus fuum
peccat.Hoc,inquit,os exoffibus mcis, & caro de carne-
mea.vt iam non duo fint vir & mulier.fed vna caro.Hoc
y tique fine dolore non feindîtur, ne qj fine inuidia com-
municatur.
Nö» bene cum ßciis régna Vmusqué marient:
& ficut nfilla fides regni fociis.ita nec tpri. Certe facilius
eft.regni diuitias.quam affeiftioncra coniugi alij cedere.
quafi gigantes. alij Theomachiam nouam cxerccntes,
infurgunt.Filios ofFeiruntVeneri, eofdemqi ïn oblatio-
ne pupparum virgines prçire compellunt.ln illis eténim
ç tat is ihaturitas cxpe6tatur;at in his fufficitalicnç impu-
dicitiæ volup tatem pofle expelli.Pudpt dicere, quod fe-
ipfos viri xtàte prouediotes 6c fenfu, turpitudini tantæ
hon fubtiahunt.Ôc cü eos in nobiliori fexu natura créa-*
uit, ad deteriotemquatum in ipfis eft, ex innata malitia
pr olabun tur, cfFoeminati viro & corruptelamorum, cü
tamen nature beneficio, fxminx effe non pomnt.Cum
lafciuientis diuitis luxus libidini vota fua prxcingit, re.
cumbentis pedes calamiftratus comatulus excipit,nito-
rem iUuidçns meretrici.hiftrioni habitum, euh um ptocis,
virginibus ornatum,triumphalem quoque principi-
, bus apparatum.&in aliorum cOnfpeâu pedes, Scne plus
dicam, teneris manibus tibias tra^at. Chitothecat us e-
nim inceflit diutius, vt manus foli fubtradas emolliret.
ad diuitis vfum.Deinde licencia paululum procedentc.
totum corpusimpudieo taâuoberrâs pruriginem fcal-
pit.quam fecit, & ignés Veneris languentibus inflam-
mat. VcrUmhæcaborninatio,non tam oftendendaeft
quam confpuenda,puderctqieamhugisnofttiscflèin-
fertam,nifi eandem Apoftolus Romanis feribens verbis
manifeftius exprefliflet dicens, quiafeminæ corum iro-
mutauerunt naturalem vfum, in cum qui eft contra na-
turam,& mafculi reliifto naturali vfufeminç,exàrfcrunt
in defideriis fuis in inuiccm,mafculi in mafculos, turpi-
tudinem opérantes, vt darentiir in fenfum reprobum.fa-
cerentq; quodminime conuenirtt.&vitiis vniuerfis ob-
noxij indignationem Dei, & omnium peenarupi in fe
aculeos prouocarenr. Et tunc quidé in aurib. Romano-
rum hoc tuba Apoftolica conclamabat, quando impiif-
firinis Im perator N ero luxuriæ fà hientis puer ü Sp or um
exe^is tefiieulisin muliebrcm natura transformarexo-
na tus eft. Ab eO tempore prouerbium natùm eft ; Quja
vfus formoforum àbufio eft ,& illu d : Fotmæ gratia eo
mintis'grata fapienti eft,quo corruptio eftgratior corru-
p t ori.Difîicilius etenim ab infirmis defenforjb. euftodi-
tur.quod plures appecunt.Illud incauto facilius furripit
fraudulentus, aur inuitp pudicitixptædo violentus extorquer.
A patribus tamen prïdem diffinitü eft; quia pu-
dicitfa aufeirinôpoteft» nifi metis corruptio antecedat.
Quod enim, vt magnus àfietit Auguftinus, nonprxce •
dente libidine yio’ écer patitur corpus,vexatio potins di-
cenda eft,quam corruptio. lbi ergo feruari puaicitia po-
teft,vbinuila,n fi voluntaria eflè poteil corruptio » in
mentis fcilicet integritate, vbiin xcernuro feruari pudi-
citia poteft. Nec rhagnum èft integram elle éarhem,vbi
mens tetra corruptione poil ni tur. At nunc fi decéptor
amans,aut violcntus abcft.ita male à teneriori ætate fh-
ftituuntür adolefcentes.vt o culis lafciuic t ibus, nutu fa-
cieijcorporisgeftuhabituquecxteriorij&lenbciniovix
iplis meretricibus coccfToJbllicitcnt corruptores, & le-
gum qux in eos iam plutimx latxfunt, nullam habent
reuerétiam veltimorera,licet in eosgeauiffiraeanimad-
uerten dum decreuetit Imperator. Ait enim,cum vir nu-
bit in feminam vires poKeduia, quid eupiat ? Vbifexus
perdidit lbcü,t necfcelus eft quod non prôficit feire.vbi
Venus mutatur in akeram formam, vbi amor quxritur
& non inuenitur,iubcmus infurgere leges, armari iura,
vt gladio vltore, &c exquifitis poenis.fubdan tur irt fames,
qui funt vel futuri funt rei. Sed neq; confenrien tib. parcit,
quin cis pcenam irroget eapitalem, cum & lege diui-
nafacientes&confentienrcsparipcenapleftâtur.Ipfos-
que(-magnoËpifcopo aurore, Ambrofium Mediolanen-
lem attendejcôfèhtientes diffiniuitefte, quinotum c r'
rojcmreticenc,autcorrigerccumpoflînt, difiîmulant.
Sed quid de eis verecundum, odiofumq ; ferraonc pro-
tendimus?V,t forte m eorum çondigna coclufione clau-
d am us, proculdubio plue t fuper eos Dominus laqueos
Atqui necifti coniugesfunt,fedlenoncs. une deinde vt no eftugiant,ignis,fulphur»fpiritusprocellarum,pats
calicis
•}• a/.ïbi
•j-«/. nutri
t-i/.fîdeliû
LikèrtertM... s h
calicis eorum , & cum àuçoribus fuis ,‘quQS Sodoma de- ^
uorauit j esunt fxeufisinfoetorem Sç cvppf^ob.rium fem- ’
pitetnurn. Quid prodetit qu^çfo eis tuno diuitum fa*-
upr? Àut quis poteft efle temporalîum vfus aut vôlù*
ptas^quemtantusd^lof ,& tantaerubefcentîanon ah-:
forbeari.
C a p . X I I I I . ; :
AduUtorts puniendosejfejamqûam bofttsPtoYum&bommum,
^■ veritatemgratanhr ^npiellend^fs-., &fatienmm-(U^
fiodiendmttaniratmibusfluam.ejçentplismaiorum.
SEdvtvulgariprouerbiodicitur,peus ille prx ceteris
colendus creditur,quifubuenit ip prxfenti,; Ideoque
nohcurantquomodo^dum tamen hocquodexpetiinn
faciant.Egregie quidcrnCæciliusBalbus,Imperator,inquit,
Augulte, turn iri mùltis, ttim in eo maxime elucet
prudentià tua, quod ifti non dum te pmhinoinfanum
^rçddiderunt.quivtitîbiappiaudantjnôn modo Dûs, fed
citi ipfi,&; populo iniutiam^aciunt. Dcorum fi quidem
minumnt reuerentiam,qups parificant tibi. Ife argutint
ïnfipkntix.dum conditioniscuxiepugnantenaturâ, te
pa^emnuminibus efre.perfuadereprælumünt;Nôtafu-
petftitionist inurunt.popiïlü.cui morcalesDeos pro-im-
mortalibus perfuadent effe colédos. Saneineo aliquid
diuihum tibi inc fie mônftta bis; fi omnes iftos qui diui.-
nitati tux fraudulencer app laudunt.rapifeceras ad tot-
méta.Q^SènimDeorüeipafeafjàquofe deceptü iriin-
telligitîQuis hoh irruat ineiim, qui aureos louis oculos
erbit,autargento gemmifq', fiiblacis Veftam nititut cx-
cæcateî.Qu'S deMartiscapitc adamantinumlumeninir
punetémeraniseffpdit vnguibus ? NempéiDeos inuifi-
biles,8cimmbrtakseftbhmpenirè,v&eisFalîacix parare
infidias^rauipris culpx eft, eo qupd. ab his ÿifibijjuthv
Deorum fabrica fuftehtatut St règicùr.ôç hohorem aut
contemptum quiiftisexhibéttir,ilïiiremunerarvt.Sifàpis
’ergp Àughfte in Deorum.hoftes inf urges & te fi non
Dçum.quod nequaquam es^vèlDcorum té docebis effe
cultote.û deceptores iftos eXterminaueris ,excxcatores
tuos, Deorum cpntemptorcs , & vtrOrumque jniuriath
punias.Hxc Cxcilius.Fà<ftio tamen pçulatôrum prxua^
luit.quôd ôe; prxfentium rerum\de_clarat ftatiis. Adeo
quidem vtfi qfiis popularium modefti? confcius; afièn-
tationis&fcutrilicatis vitio crediderictemperâdum,ho-
ftis t feliçium cenfèatur aut inuid us/ Eo^um fiquidem
autes tenctx funt ,& iam obfbrduêrunt vero lingua,
fxuiotem fine ofFenfione graaiftinia npn admittunt. lo
quoquantum à vittute raaiorum xtas npilra. degenèrar
uit jperfpicuum eft, cum fine patientia àut nullum aut
rarueflè opus vittutis vetbisdocueric, &exemplis. Vn-
; de & Ariftippiisd maledicentek'difcedens»dixifTe legi-
tur j vttu lihgux tux, fie & ego mearutn autiutti'Pproi-.
nus fura. Àhtitanes qupq;:cuidam diçenti,ma!edixk|i--
: bi illeinoh'mihi»inquit, fçd'iili qui in'fè^quodille culpat.
i agnofeit.Sedetfi triitii maledicere curer ,non^càtp,qiiia
auditus lingua dêbetefkrobûftior» cü fingulis homihi-
bus iingux fint fingulx»fèd auresbinx. Aliquarenus ta
meq euro quia eo ipfp^m.c fàcetur eflè fpperiorem, quoi-
niam fiipèrion^perfbnç vfùseft dettaiftipnibus fub jace_.
te.infeliorisinferie. Gauderem itaque nifi vrgente human
itate Compateter infelici.item f . Tâtius makdii er
tifibi M etellpifàçile.,inquit,eftin medfeere*euip fiée
fim refpofifurus. Qùi^d Xèno phon) Tu,inqujt,cuidàm,
maledicerèdidicifl:i,& egocpnfaentiateftedidiciraa'a;
amicüs,téàmîcïcuhâ:i vitupérant, oportet, inquit.fapi-
entiâab infipiencibusferiri,è(fe ehimmeJ.ior^rri Îndiéàt
mala lingua quem cârpit. Qthfl Pla|p ? VptittS philo^i-
phix robûr , patientia eft» Cum & SpçÉates non modo
verbo neget fapientem poflè offendi, fedàducrfusomnem
fotcunam tobore virtUtiskxmanereimmobilérn.
Et ne Philofophis fplispafeienriam ficplaciiiflè credas,. ipforum
Imperatorü ad èàm publicahdam exempla cô-1
cutrunt.In G rxeia quis maior aut clatior Alexanaro ? Ei I
Biblioth'.Vet.P&.Tom.if. ■>
A ncigonns pædagogus citharam fregit, abiecitque (Ji-
'cens:Ætati tuæiamlain r egnarc conuenît,pudeatque jn
corporetegni volüptâtem luxuriæ dominari. Quod 8C
ille patiefitiflâme tuut, licet plerumql impatienriffimus
fuerit,ôc patrem fibi ficutvirtute.itavitiis fuperaret. Ei- ■
demquoq; eleganter Aiverecomprehenfiis pirata feri-
bitutrefpondiftè; Cumenim Alexanderinterrogafét,
quid eiyideretur quod marehaberetihfeflü , ille libera
contumacia,quid tibi inqui t,vt tu Orbem cerrarum?Sed
quia id ego vno hauigio racio, latro yocor ; quia tù magna
claflè,4icèris imperàtor.Si folusSccaptus fit Alexàn-
dcr»latrô.etit.Siad nutumDionic'i populi faràulentur,
. éric Dionides Irapératot. Nâm quo ad caufam nö difi« •
ruht,nifi quia deterioteftqûi ràpic impfobius, qui iufti--.
ciam abiéétius deferir, qui manifeftius'impugnat logés
Qüas enim ego fugio,tu perfequeris-, ego.^çunquè ve-
neror, tu contemnis. Me fortunxirii'quitas, & téi farm?-1
liaris anguftia.tc faftus intolerabiHs, 6c inexplebilis avi,-- !
ritia^furemfacit. Si Fortuna mânfuefceret. fierc m foi u: I
melior.At tu quo fottunatior,nequidr eris.Miratus Ale» J
xanderconftantyimhominiseum merïtoarguentisVEx-1
periar,, inquit, an fututus fis melior.', fortunamqj muta* j
bô» vEïion eiàmodoquod deliqueris, fèd tuis moribus |
adfcribatur.,Eumitaqjiufrit confctibimilitix,vtpofljç !
exindè kluis legibüs militaré. Sed nêa fb.lis' Grxci? mu-
tuemurinftmmentavirtucuro. Scipio Africànusj cum
eum parumpugnacem quidam arguerétilmperatorem,
inquit,me mater peperit,non bellatorem. Marius quoque
cum eum Teutônus quidam ad pugnx ceriamen
prouocarét, refpondit, û cupidus mortis effet, fe ÿitàm
laqueo pôffe finiflè,&fapientem no tam pugnam quam
vidtoriam quærere.Primus RSmanorum Imperator lu-
liusCxfatquam patientiflimemûltafuftinuit. Cume-
nim caluitium iniquifïîme ferret, & defieientem capil-
lumàceruice conuocaret ad frontem.abitatoifiilite ei
diétum eft » Facilius èft Cxfar te caluum non efTe. quam
me in exercitu Romano quicquam egifïè, vel adturum
effetimidius. Itemdàcpelauovfque àd-mànus fimbriato
vtens, laxius cingebatiir.i Vnde Syllaoptimatesfepiüs
admonensdicebat,Vtpuerum male|>rXcinâ:uih eaue-
rent. Pxxtcrca margantarum cupidiffimus eràt ; quas
pondusearum intetdummanu conferensdifeernebar.
"Cum ergoCxciiio inuito.rem vt faceret$enatus àutori-
tate denunciaflq,vt ci videbaturipiuftam, anteynquit,
fatiebaris margaritis. At hxc fotte autaliena vidèbütur,
Si qü« viri fortis animus honeftiùs diffimularet. Veruro
6ciamofi libelli de eo fqripti funt,& iocularia carminain,
eum publice diuulgàta.vc èft iliud militum in ttiumpho
Galhco celebratum,
Galltas CafirpibegityNtcomedes C afirettii
Ntcomedisnon tnuniphat quijubegtt Cafaretn.
Eo quod Nicomedes Rëx Bithynix Cxfarèm(ferebatùt
ftuprofubegiffe, in ylteiiorcm faroiliaritarem dû iuniôr
efîètadmiflS m - Facilitai;«m quo q; Cxfans in t augendo
Senacu Cicero nimis.acriterßcpalara irrifîc.Nam cum ab
hofpite fuo P.Manlio rogaretur, y t priuigno fuo decü-
rionatum expediret, aitaflîftente ftequentia, Romx fi
ius habebitPompeiusdifficilc eft.Sed& ipËpiftola adC..
Caflium vpjatorem Diôtatoris mordàciusfcripfifi Vellern
IdibusMartiis me ad coenarp inuitafTes^rofefto re-
liquiàtum nihil fuiffet.nüc mèreliquix vefttx exercent.
SedAiiguftus fortunæ fauor;& Romani decus Impctij^
auiinculo fuoIulîo longe patieptior eXtitit. Qum enim
Antonius materna eius originem de(picièns» eü Afrutn
gehere»& natura panifiçùm 4jceret,höcfidens pertulit,
Üc eundera fOrore tradita in affinitatis gtatiam admifît.
’Çü'vero idem aduerfuspriuatum quendam graüius ex-
candefceret, loquére inquitAuguftequodplacetiqnia
idiligentiam auribus, linguç tacifurnitatem indixi, quie-
'tem manibus, órinomtiibushispotentiam tuam accu-
fa,quia niHilaliud^rgtii poteft in patientia mea. Ad hxe
non modo in fe feruabat patientiam,fed ëandem aliis
Indicebat.Vndc cumTiberiüs quereretur pcr'epiftolam
f|iam,qttod multide illo pèrperam loquerentut, ita refcripfit?~
MiTiberi,nolinimisjndignan,quemquâefle
' I ~ H Kk p |