5^6 Ioann. Sards her.
dam quod fèncîo,aùt Scriptura quæ.lolui non poteft
fallax 8c falfa cft,8c veritas Dei à feipfà dégénérât , au
in laqueis fuis coprehehdchtur iniqui,8c qui fratri fouc
parat, incidet in eam.PriorChrifte teipfum conuen io.te
qui indeficiens Veritas es, appello,in extremo die iudi
cij tuum, fi ratio permifetit, redarguturus mendacium
mfi quo iudicio quis iudicauerit.iudicetur,Sc rnenluran
condignam recipiat pro menlura. Certe fpiritusfapien
riæ eft,qui loquitur, Quia per quapeuatiit quu,per hac &pu
nxetur. Homicidaprimus Cain occifuselr.Pharao dun
fubmerfiönem moliebatur,fubmerfus eft.AdonibefecI
viciffitudinis huius expertus eft legem. Cham dum 1er
uitutem aliisaffeftabatindicere,perpétuaferuitute da
mnatiir.Etiii omnigente8cçtate.fi quis diuing difpen
fationis animaduertat hiftoriam »plane cognofcet lem
per die conformitatem quandam culpg Scpoenç,Qup(
• J loquor experimur,8c nos agnofeimus iufturn flagellun
culparum, confcij,cxpeiftantes, fed non defiderantes,v
in proximo virga corripientis retorqueatur in torrore
8c aduerfarios noftros. Mallemus enim quod rediren
yt filij,quam vt,quod eisimminet, torqiieantur vt ferui
Nam talium genus,nonnifi fuppliclis emendatur. Scri-
bir Ezéchièl, 8c verum eft,quia quails confhltor,talis 8c
propheta eiüsjScà facicDomini fpiritus mendax ègredi-
tur adhuc,vc fir in ore pmnium Pirophetarum Achab.ißc
. fimilium Regu.Sic Sc Rex Angl. vt Do.qui appcllatorias
Archifynagogf audierunc EpifcOpbsfibi conformes ha-
beqqui, vt 8c aliis feriptum eft.dOcueruntlinguamiuam
iqqui mendaciü,Sc vt iniqueagercnr.laborauerun't, fol-
licitac alios vt fubuertat,Sc dû ali j foljicitädofubuertöt,
quam gloriöfam,quam Cacholicam,quam piamEpifto-
lam Colon.tchifihatico nuper miferit,ex rdcripco eius,
quod vobismitti tur, pöteftis coniicere.vt pateat omnib.
quam verü fit,quod de pietate 8c iüftitia Regis veftri ta-
taconfidehtiaprgdicatur. Adipfumq'uoq^riuper vene-
runt ex parte deMôteferrâdi vaniillufofes,Abbas f.Clu-
1 finüsjöc ele£tus Iperienfis poftulätes ynä filiarü Regis fi-
, lioMarchioms.cöftantiftime repromitrcces,quiaCant.
Archiep deponifauent dü modo filiä Petilemobtineat.
Rex fu b hac fpe direxit nuntios fuos, cum illis Ioanné f.
Cum R.deTamevvtda, Ioanné de Menefotd.in quem
depofitionis à decanatu eft latalehtencia,8cfummi Pontifias
authoritate&fcriptdrobbràtà. Script« tu vero eft
penes Carit, Archicp.Primaie Anglig, 8c Apoftolicac Sc-
disiegatqm cuius fcncentiam, qu3tulit in de prardatores
Cancuarienfis Eçélèfig,8c Regis Cohfifiarios,Dominus
Papa ratam habuit 8ccpnfirmauit.ScabEpifcopis cifma-
rinisS: tranfmarinisptgcepitöbferuari.Ei namq, 8c Ee-
gatiodata eft, 8c Primatus tortus Äfigli g e o hfi r m a tus.
Scripfic fuper hæc Lpnd.Sc vphis omnib. Sc eredo quod
idem Lond. iam rccepit literas Legationis v.obisomni-
bus qftendendas.Prgterea membratus Archiepif$cLe-
gatus Apo/toiica authoritateexcommiinieaUit Sc excö-
municari iuffitpmnesqüi portus öbferuant,vt impediat
appellantes SC appellatos, aut ex pia deuotiönis caula
tendentes ad Apoftolprum liraina vel ad ipfum qui vices
Apoftolicas habet 8c agifPrgcepit, 8rvthancfcntentiä
eius faciant omnes Epifcopi per fitas dioecefespublicari,
licet ante appellationem, quam aduerfus eum fecerunt
Epifcopi, nullius credar eflè triömenti : tarnen oporte-
bat, v t qui cam a I i qùas virés habere opmantur, v t pote J
Rex* Epifcopi,8c Proceres, ponentesprudentiam carnis
brachium lu,urn,omnia ad Archiepifirppum p ertinen tia,
in eodem ftatu eflè permitterent^quia nihi[inhoüaride- :
betappellatione pendente;Pbfteaverôde ipandatoRe-
giscaptus eft WillelmusCapellanus,8c alij clërici.vt'de «
laicistaceretur,8cEcclefiæpoircflîohibüsablatis,atro-
citer traiftatifuntvVnde ScArchiepifcôpUsRegem ipfum
denunçiauit Domino Papgip Canonem incidiftè,& fa* !
ifto fuo efle excômunicatum,nififbrte Sedcs Apoftolica
leges Ecçlefiafticas cénlèat ciuilibus comparan das, quæ,
fient ait AnacharfisScytha,telisaranearum conferuntur p
reriaencibusquidem mufcas,fed irafifoittentibiis vola- |
tilia gràhdiora.Prgcepèrat autem Domiriiis PapayvtBi- 1
rüricenfis,Rpthornagenfiy,Turoncn fis,‘8c Burdegalé^s,
^ 8c Eboracenfis obferuent, Sc in fuis Prouinciis faciat ob-
(ciuari fententiam quam Cant;Archiep.Scdis Apoftolieg
Legatus feret in malefa&öres Can t. Ecclefig, 8c fuos.
Hoc tamen'adieci io literis illis,quia non dat manda-
tum vt perfonam Regis excommunicet, fed nec prohi-
, bet quidem, quia eum poteftate fua priuare non debeir,
L prglertim cum idem Rex patientia Ecclcfig abutatur in
multis.Prgcepit 8c fub anathemate,vt omnes qui de m ä-
- ■ dato Regis wClericorüm Archiepifcöpi reditus rccepe-
rinr ,8c bona omnia cum integritate cifdem reftituant
qui bus ablata funt; quia Rex qui in caula prgdonis ver-
(atur,nulli poreft prsftaic authoritatem. Egi fatis apud
Cantuar.nelitergiftg procederent : fed confilium prg-
- ualuit aliorum fuadehtium, vt dum- Dominus Papafu-
pereft,cuiusmörceinRexdelideraredignofcitur,fibiin-
dulto priuilegio,8c bencficiisvtatur, prgfertim cum ad
patientiam eius femper erubefeat ir;humanicas8c imma-
nitasRegis. Ggtcrumfiadvos mandata hgc peruene-
rint nulla occafione eorum,qugnobis allata font, apud
vos periculum timeatis, quia quiequid de rebus npfttis
fiet ad beneplacitumveftrum,nos illud,aüthore Domi-
no,ratum 8cgratum habebimus. Perfonarusenimfeti-
nentcs,8c iura, mobilium iaifturam non magni facimus,
d.um proficiat vobis. Excufamus innocentiam veftram
apud Dominum Cant. 8c fatis excufäta eft, vt nulli foa-
denticontrarium,fidem habeatis. Prgmetitur, 8c timet
, pericula veftra, vt vos malitcuni aliis exulare Domino,
j quaminutiliter,8c probrofo conteri mundo.Vosvtram-
Iqueparterh ponderate,8c de cooftlioeius, 8c veftrofem-
! per fequimini meliora, vtque Domino, fi’ ihnbtuerint
vobis,magis placita fuerunt.Quod fitn illndambiguum
eft aut occuitum, fides fequenda eft, quia quod non
eft e;x ea, peccatum eft. Mittitergo yobisliterasvoca-
tionis Apöltolicaauthorirate,prgcipiensin yircuteobe-
dientig, Sc in perieuiö prdinis veftri, vt-infra quaftra-
ginta diesafuiceptione earum omni occafipne Sc di*
latione poftpofira accedacis ad ipfum »audituri man datum
Domini Papg, Sc denecefiitatibus Ecclefig tra^a-
turfi Vos autem fi videritis vobis expedire.mahdato
quidem veenfini: fin autem fic accipiacis de confenfo
mahdafuis, quafi mandatum npn rueric. Vnde enifti
vobis laqueum procurauimus, ficut alicui fuorumnegligent
diligentia pfgparauit. Sed puero dedimus in
mandatis vt Magiftro B. Archidiacono aut R , filio Ai-
gidrgfratrinoftrb ttadac literas, 8c poftea fi eas volueri-
tis recipere, & vide je y fiat pro beneplacitpy eftrö. Hgc
autem pro certo feiatis., qijia uifi Rex N^illclmum
Capellanum reddiderir,ih caput eius fereeur fententia
anathematis,nec ei amodo parcetur in aliqu o,fi taiia at-
rentare prgfumpferic.
MagiflroGirardo. Es*[i s f . C L X X V I I I .
/^\Vod di le&ioni veftrg refpondeo, tardius 8crariüs
V^fcriber, cum iam literas veftras fecundo receperim,
Facitiritermeantmm raritas, locorum diftantia,8c tran-
(ituum difticultas nofttatibus ignotörum: Sed eo quidem
magis feruet affe£tio,lingua filet impatien tius,quo
charitati fiiccenfx per exhibitionem\ obfequiorum
jrodire non licet in publicum , Sc commcrcio verbi
negatumeft, mutuasin corda noftra more amiris vfita-
to 8c iucundo trahere fententias animorum. In hoc
taque malo aliquis yfoseft,dum perabfentiam corpo-
rum magis inualefcit raritas animorum, Sc amoris im-
)atientia mentem exulcerans.doloris foi difpendio, Sc
fu exexci'tij fui in virtutis compendium proficir,8c ex af-
uetudine difplicentium ad laborum tolerantiam robo*
atur.Malim tarnen,8cfi profitihuius impatientigabefle
/fum.dumcohabitare ppflumus, Sc mutuis frui collo-
[uiis, confiliis inftruiy^c auxiliorum officiis muniri Sc
irmari in omnem cafum. Sed quandoquidem difpofi-
iohi diuing aliter vifum eft, prompt» deuotione ipfius
areamus arbitrio,cuius Sc fi poflimus euitare fententia,
nutare confilium non valemus, quo diligentius fibi 0-
nnfa cooperahtur in bonum, Sc falubri difpenfätione
:p'rocum
Epifiolx.
prociirat,vt omnia cedant in Vfiim fapientig. Expofui- \ occafione Chriftumannuntiat. Sic & Vos,fi po teftis, a*
ftis mihi vcftram,gratias ago,fed maximas.Quæfiftis cô
filium mcum minifterio magiftri Rad .Rëfp onde o quod
dcfideto, quod fpero dc mifericordia Domini, quia &
citraopcrammeam v.obis Deusfalubria prouidcbic, 8c
vtinam paruitatis mes officio, fratcrnicati veftrac digne-
tut crogarc quod ad honorem veftrum conférât, expédiât
ad vtilitates 8c proficiat ad (alucero. Dicäergo quod
fcntio.vt ex confcieritianihil (ub traham vericati, ea fide
& deuotionc vobifcum agens,qua agendum didici cum
amico,& qua Dominis meis placere confueui. Noueri-
tis itaquc,quia de recefiu veftro varig faerunt fententie,
multisaccufantibus, excufancibuspaucis tranfitum que
feciftis.Non enim nouerat multitude quid animihabe-
reris,quæ vos vrgeret neceffi tas, quatenus vbbis Rema-
nus Pontifex inaulfiflèt »quid vtilitatis ex huius veftri
difpenfätione confilij, prouenire poftit Ecclcfiæ. Ve*
rum intuentur fchifmatis. crimen , malitiam eorum ad
quos tranfiftis,periculutti communicandi excommuni-
catis ex iufta eaufa,8c iufte,&quem vident damnatorum
contra&ibus immifcerj, confcntire quoque opinant»
crrori.Ego qui caufamveftram 8c animum aliis quibul-
dam familiarius noui, in patte confentio multitudini,
fcddiiTentio in patte magna.Nam quoad fchifmatisco-
demnationem, re£te fentiunt,eo quod ab initio legis
data;,quanta fit malitia criminis huius confiât,cü fchtf
maticos prim os, Chore, Dathan, 8c Abyron, Sc fequa-
ces!eorum infueta hominum morte confumptos iacra
Scriptura tradar.corumque periculofifiimus eft conui-
dus.nifia crimine eorum fit manifeftus vita 8c verbo
diifenfus. Vndein libro Numerorutin Seiend etenim
& docenti legem loquor.Moyfes à fidelium coetu Da-
thanitas 8e Abyronitas eiiçiens ait iRtcedite à tabernaculis
hominum imp tor um, & nolite tangere qua ad cos pertinent ,nein-
uoluamtm in peccatis eorum ,fed ntcfàinficiis talium culpa redi-
matur. Quodpatet exeo capituloleg. vbi Chore thu*
rificans dtuiiii ignis ince nd io va fiat ur.C çterum focietas
corporahs lalutis difpendium non ingenc illis, qui ab
impiis pietate diftèn tiun t , 8c errores aliorum, tarn ope-
rum difiimiUcudine,quam verborum increpatione cor-
ripiunt ,ficin quarto Regum Helifieus Regis Ifrael ido-
lolatriam deteftatur,8c ei oraculum Prophétisé non fub-
trahit.fed quis fit,quidue pafiurus ex merito paiä loquitur,
Sc prouerbjumnulludicit.Sic itaq; po tefian defect,
fic pro rcuerentiaalterius refpondet alteri,vt no Religio
iaéturam facial, fed zelus exprimât chäritarem. Ait enim.
Quid mihi & tibi Rex ifraeli vade ad Prophet as patris tui, & ma-
tristua. Viuit Dommustm cuiùs cotijpulufio, quod ft non vul-
turn lofaphat Regis Iuda erubefeemn , ne attendißem qui dem
te,necrejpexijfem. Eorum vero fàcrificiispericulofîflïme,
& ytopfhor, non fine falütis dctrimenco coromunica-
tur,quod ex Canonum letfiione pleniu$,vt nofiis, patet.
Nam Sc Naaman Syrus minifterio Helifei curatus à lepra
, Domini (ui & Regis, fine publicis orationibus in-
tereflè non ander oifi veriia impetrata , nifi%nus <foo-
rum burdonum,cuiinftet Sc fedcar, afportet in idojium
de terra,vbi ‘Ptopheticis orationibus huiuspdrgetcx-
ceflum,dicens.gg4»dö ingredmr Dominus mau templuRem-
monvtadoret ,& illo innitente fuptr manutn murn, adorauero
Dominum verum in eodem loco,ora quafo vt ignofeat m>hi Bomi-
nusferuotuoprohac re.Sicrgptanturn timuitGencilis.igna-
ruslegis,quantum timere debet Philofophus Chriftia*
nusJDotfior legis ?Porro qui inter tales veritatis afiertor
eftjCultor i ufii t iSjdiuini præco iu dicij, aliorum non.in-
quinatut attadtu. Sic enim Loth Donvino placet in So-
domisjofeph in domo Phara6nis,Moyesinter Æthio-
pes,Cufaiin confiliis Abfalon,Abdias in confortioA-
chab 6c Iez^Jpel. Daniel à Dotnino dirigi t ur Sc. diligirur
in Babylone. Meum itaque confilium efi Sc deiide-
rium, vtintcr fchifinaticos Sc hæreticos fidem prædice-
tis,&pacem,cafapientiæ moderatione,quæ profit Ec-
«lefiae, pro cuius fortafiè v tili täte Sç falute perfonam
veftramDominus ad hos barbaros defiinaui t. Apoftolus
Omnibus omnia faâus eft, vt lucrifaciat vniuerfos, Sc
per infamiam Sc bonardfamam,,Sc qdaciimque pqteft
pttd Imperatorem , quia apud Colon, annunciate
Chriftuminon e ft, vt frauduientia verborum aftutiä
fuUm cxcufare nitantur errorem ,rcdarguitcoscöfcien-
tiafua,male de eis refpöndieveftra, non dicoquodad
difpenfätione veftram,fed quod ad temeritatem eorum,
terra clamataduerfus eos.&expedatur vt c*li propedie
reuelent iniquitat c edrum.Licct ehira nomen rcuelctufi
omnino tarnen iamenetuari Sc exinaniri coepit poteftas
eorum,Sc faftus euanefeit in fumum. Qùis enim fimilis
erat Federico in filiis hominum,antequam in tyrannuni
verterctur ex Principe, Sc ex' Catholiço ïmperatdre»
fchifinaticus Sc haereticusfierec ? Non dico quod in atti- j
culis fidei,ne reifte credatur.inducat errorem,fed quia in i
fincerifate Ecclefiaftici ordinis procedcre non finit,ve- I
ritatem.llle läcerdotium feidit aduerfus Dominum, & a j
Domino feifluram (entit imperij. Sic Sc Rex Anglorum’j
quiyicinisPrincipibusterrorcm ineuflèrat, exquoçal- I
càneum erexit aduerfus Ecclefiim, Sc earn cönattis eft
fubiieereferuituti,abinermibus homintb.expu^naturî
vtadiacentium nationum obem cogatürimplorare , Sc I
aduerfus Dominum intumcfccns , illtico maniFefta viri- J
um fiiarum Scfiiorum fenfit difpendia^lurima tvt fcri-
pfiftis machinatur adhuç, fed profeéto , vt (piritus fiin-
iftus^qu* necprophànus credit, FaUax,Sc falfuS nöti efti
autconuerteturdolus eiusin caputeius, 8c in vcrticeln
ipfius iniquitas eius defcendet.In laqueis enim fuis com-
prehenduntur iniqui,Sc qui fratri foueam parat, incidit
in earn prior. An non meminiftis Scripturi dicentis,
quia Semper iurgia quarit malus, Angelus autem crudelis mitte-
tur contra eum? Mifi [itéras veftras D omin o Can tuarien fi,
fed quia nuncium veftrum vitra feftura fanifti Remigij
noq potui retincre , reiponfum eius nondum acccpe-
ram. Certum quidera eft quod officiofitati veftræ plu-
rimashabetgratias,quas8caget authore DdminbiaC*
cepto tempore opportuno. Hoc autem de ftatuipfius
nobis indubitantcrconftat, quoniam pluris eft quodift
virtutibus 8c litetis acquifiuit.qüam quod Regis Sc ma-
lignantium fibi extorfit improbitas. Confirmatiiseftei
denouo Primatus 8c Archicpife, Eboracenfis, qiii ideö
interim huicnoftr*iurifdi<ftioni fubèrahitur, quia Ar-
chiep.Eboraç Lega tus eft Scoriae, nec folet Écclefia Ro-
mana alicuiusLegatiEeclcfiam tempore legationis in-
dultae,alteri Legato fubiicereratione iegatiohis : fed hep
fubtrahic quidem, fi aliö iure fubieâa eft. Quaint Rex
noftèr,vt‘WillelmusPapichfis,Scaiius CardinàÙs mit-
ranrurlegati, fperans v,t caufam hancad ipfius diffiniant
volunratcm.Ipfi vero ne voluntas [ua-pfoccdar,multisS?
magnisprocuràuitinittriis,6crapin'is. Vhdemihicom-
modum videretur,vt fi fieripoflet, Colonienfisïndüèeretur,
quatenus fub confilij fpeçie&amoris, Regem fta-
tueret cötrafaeiem fuaro,8c caul* difficultaces oftende-
ret. Quo enim iure, qua ratione,qüa lege Sc cahonc,co-
getur Cantuar.caufam ingredi (poliatus poftappellatio-
nemî nonne ci debent antea vniuerfa refticui, 8c pax integra
reforhjari,8C cætçra qtiæ Cano'nes in hac parte di,-
ligcntius explorati præfcribuntî vtiq; plufquam X.- tofi-
lia marcarum èi Sc fuis ablata funr pbftea, nec citra refti-
tutionem carum iure aliquocogipoteft, vtreipondeat*
8cfi quid competeret his qui eum perièqquntur,Çâh.
* ne hic orationis difcrctioni veftræ Latine patet, vt fi
neti poteft, quoniam orationes melius nbftis.ei per Cn-
lbn.perfiiadeatis,vtdefiftatab iniurirs8crapinii,&in-
tentionis fug in vfusaduerfariorum nonmultipIicetcX- !
ceptiones.Hoc ipfimi nuperaggreflus eft Ëpifcopus Ci- ;
ceft.intimansRegi,quodCantuar.iuU3ret pîufquâmaliJ i
quis hominum : qugrenti modumrefpöndit, quia caufam
eius crebris, SCeifdem mültisSc magnis iuftificatis
iniunis, 6c iuftitiam veflram,fi quafuerar fufFocaftis.' dans
ei Sc cohfilium Scauxilium, autmeliores, âut dç m’e-
lioribus Clericis, quos habebatis in terra veftra ^quos
Cogitiseiexulate,nefcpermittitis vrreuertantuti Motus
eft Rex adifta.Sc fbUicitudipem fufpiriis proteftatus e ft
fed concepts indignationis yçhementia non permifit’
vt fapéret ad hgc , quia Regem Francornm ämicuni
1 1 1 r 1 r
Bibiiotb.vet.pat.Tom.15.
■ i l l
lliBlM