Gellius
lifer.,
No& Attic,
cap. ïi.
Stiet. ia _ j
Calig.capj
$uet. ia
Nero.e.jji
i c .
Suet. ia
pôîmiciâ-
Aedit Zcno Stöieuscmdamadolelcentt,,quicutmumio « — 1.........2 3 3 "
fe ftud^o comporte« folitus ati Speculum lente & fegni-j tem tunica veftes quaedam qaas n oftr^ jïæ co vocabulo
er cranlcencierec quoddam véhiculent : Mfrito, inquitf | clmoi.m appc ll»u«unt, prolix* vitra brachia «tvlque
pwÄ. Acapertius,acriufqueincrepuitP.AfricanusPau-- atque xn omni L atia vri ina«oluiDimt,namfeemmai
î, tilius, viromni præftans virtute, P. Sulpicium Galium, : folasveftemlongelatequechffufam deccreexlflimamnc
hominem quenfom delicatum. Nam qui quotidie vnçuen- \ ad vlnast cruraque, aduerlus oculos ptocegenda, cum
poftque cas fubftriéfcas & breues tunicas circa humeros
definentes Kabere. Non immerico Hebr^eorum lege
immundus ccnfebatur effe omhis, qui vel mu|iebrem
vir, vel vitilein mulierveftem indueretur. Quod fi' ve-
te, vainquit Âmbrofius.difcutias,longe abipfaabhor-
rethatura, eut enim ait , homo riôn vis videriefle quod
natuscs, cur alienàm tibi afiumis fpecic,cùrmentiris foe-
tninam, veltufoemihavirum. Sdisvnumquemquefe-
! xum.ornauit natura indumentis, denique diuerius vfu$,
diuerius cblbr,vires,motus,incefius. Huiufcemodii-
gitur a'miôti b us ab ftinehdum eric quos aut ratio, aut cô-
l'uetudq, aut natura non îuicipir. C*cetum & iis, qui
minim e quidem im probantur, non erit lafciue, aut ambit
fcentulus cum am*tore cum cbirpdiia tunica actubuerït inferior,
qui non modo vino fus, fed virofits quoquefit, cum ntqutfquam
dubttet quin idctnfecerit quod éinadifaceze-folent. Ex quibus
non tamipeculi de quo modo diximus, mundieiarum-
q ü e , quas paulo ante repfchendimus, quam ami&us
quoque de quo nunc loquimur,profufiorlicencia.da-
mnari videtur. Çft enim luxuriofa vaque tes veftitiïs vbi
accuratior * exquifitiorque eft,quàm vel m os patri*, vel
conditio perfon* ac loci, velceidignitaspqftulat. Ma~
nifcftum namque efoargumentum dementi*, aliö quam
quod propria cuiufque^regiorecepit, indumentorum
gehete vti ,manifeftius veto autindecorum »iOTmode-
ftumq; i aut diuctfum à iuo ftatu ami&um fibiafiumere.
C.CàIiguIam .q u tn o n modoftultus, (edinfanus info
per fuit ,$um multa infoni*fo* figna demonftrauetit,
illud etiam coeteris addidifle tradun tvitaeeiui feripteres,
quod veftitu, calceatuque & cztc.ro habitu heque patrio,,
neq ue eiuiii, aç nevirili qtxidcm apdenique huma-
iofe vtendum. In quo vrbaniflîme Sqlon Croetum
reprehendit, cui cum feexquifitiflîmeomniornamen-
torum genere compoiuiiTet, fub i imique in folio fedens
interrogaflèt, an pùîcbriusvnquam fpeétaculumvidif-
(cv.Gallos, inc^mt,gaüinaceos,pbaßanot, atq-, pattonts, natura-
li enim eos florere fpeciofiorçque amiâu veftiri. Inftiper
cauebimusy ne , quod dfoit Hieronymus, omnis fît Cura
de vefiibus, fi bene oleant, fipeslaxa pelle non folleat,
fi afttiâ:* fint manie*,-fi nullaruga, foçcique crifp an te s,
ne i tern lax ior fluxior que cindura fit > quod exprobraffe
Cæiari Sillàm ferunt, admonuiflequefaçpius optimacesi
y t maie prpeinttam puer um cauerent. Ne multa ftequentius
& quam maxune, quôrum vatiiiint habiçus,indumenrâ
mutentur. Magnum eft enim id inltabüis animi indi-
cium. Nein fimbriasfo^ainequöd noftrislufcitacum''
eft tertporibus.diuerfîs diuifa fintcoio ribqs,diui(üm v-
tique in totidem partescerebrumarguentia. Ne^more
Phrygum pi«àa fit acrcaÿeftis,; vt pocta ait^cum intextis
defuper nçfcip quibus mÿftîcarum rerum argumentis^
breùibuique & argutis lehtentiolis, quæ (um mam aperce
bffendunt leuitacem £cinconftautiam, qoaf cum neç;
auâores fiepius fui, quid fignificcnt intelligant, ac alii
pro fuo quifqûe cap tu & iudicio ,in maiamque vtpluri-,
mum partem interpretantur. Neauro, gemrnis, vmoni-
nofempervfus eft,f*pedepi€kasgemmatafqueindutus
penulas, mamillatus & armillatusin publicum pröcép
fit.'Aliquante fericatus & cycladatusacmodo in crepi-
d is, viel tqcurnis§ modo in fpeculatotia caliga,nbnnun-
quam in focco m uliebri, plerumque veto auEeâbarba
fulmen tenens aut fufeinam, aut cadueeurn deoruùun-
figniàjat que etiam Vencriseulcu cbnfpeàuseft:T rium-
phalethqhidpm ornatum etiam ante expeditipnem affi-
dhe geiläuit, interdum & magni Älexaiidri thoraepm,
tapertumia conditorio eius. Ncronero quo qüe circa
cultum, habitumque adcQpudéndum fiiifletefetunt^vt
comam fempet in gradusiormatam peregrinatione A-
çhaica etiam pone verticem fubmiferit, àcpletùmque
Synthefinarhindutus ligatq circum epllüfudarib prb-
d ie tit in publicum, fine c in ä u & difcalciatus. At Domi-■.
Lrianurainftadiópr*fedi(ïecrepidatum,purpureaquea-,
I miâuih toga * Græcariica, capitCeciaro gcttaflècotona'
I auream cum,effigie louis acIunonis Wiriçtuæque. Qua
Viroil.i. j
ÆnTiX«.‘
Cie. Philip.
a .
.Vire- 9-
Plat, in
Solonc.
modeftius autem;videtutfeafle Adrianus, qnivcftsmibufqae oncrata fm t, quorumjirecmmadaaiurolaho-
hüraillimam fredttenter indüroseft.cinausetiambal- minam opmio. Apad plerafqae enim gentesviliffima
theum cui bihiiainieffeti CtuamïàpiendusqnQqi Au- ea aiftimamnr.adeoyt&ïldquia & eompedeseaipro,
endos I qui E S eipdiri auftbres feribont, vefte inon te- quod apud nosinfommam aettitieftimaàoneHi -, anro
mere a iilq u am dpmeftjca vinseft , i forote & f ilia le - &bricenmr. ta ü d a tn r C. Carfar, qbivfamaonchiliata:
pn b u 'q b b co n fe a a . to giinequere ftriais ndquefùfis, ïeftis.&margaritammcraditur.mficerasperforiis&æ-
ciauoneclaco.necangiiftoiHabimm infuperveilitnm-1 catibus, perque certos diesadeimdi.quæcumtantifa-
que priftimim reduccreftùduiciac viiàquodampro e.ô- j Ciamiis, quid iuauciofîui dici poteft quam ingentiuin
cionepuUatorum tuibaindignabundus te hm jaw jB n : patrimoniotum , precia vanæ^ cuiuidàin oftentatioBis
r - caufa gefiatp ? Q uid veto inanius quam vel fpinther Hu^
mero ferre inftar puerorüm aut foemiuarura , q uod e t
quefttis ordinis homines nunc faâncant, vel cat-henu-
lam collo inftar inianientium, quod propter clâritudi-
nem fanguinis aut dignitatemàliquampleriq; (oient.
Hçc adolefcentes i quibus verecundi* honor placet;
perpetuo euftodiant, eufioditaenim nonmodicam parient
eîs laudem 8c commendationem. Quæ&foemi-
nis ,f i qu* fottemonita noftraaccepetint, longe maio-
re feueritate præcipimus, quandoquidem 6c maior in
eis mundici* amidufque lubricitas, & pudoris eciam
Romattos rerum Dominos^entept^togatam:
Negocium ædilibus dédit nequem pofthaepaterentur
in iote circiné n i fi pofitis lacernis tagatum confifterc.
Qüpdféciflè etiam craditutT.Caftritiu*, qui fub Adriano
claruit fummus eloquentià; pr*ceptor, qui cum dk
fcipulos quofdam fuos Senatôresvidifletferiato die tu-
nicis & lacernis indutos, & Gallicis calciacoSjgrauiter
ebs increpüitjfatiüs aflèrenshonorieorumconfultum
iti fi togati incederent. Quod&M. Antonio Cicéro ob-
ieâauit, dum dicifcumGallicis eum & lacernacucurif-
fê. Eft autemid.Gallicôrum calcea men turn, idem quod
fpleatum aut erepidatum, quibuspiantarum calces tantum
in fine, teguntur, eum estera fint prope nuda, & te-
retibus habénis vinâa, qu* apudnosproptercohfue-
.tudinem hunc'commendaci ffimæhabentur.Sed tunica-
rum,,quæ cutn Gallicismododamnatzfunt,&noftris
& antiquis fimuljemporibus conftat vlum eflè impror
batum. Quare Q^Ennius, non fine probro.videtur Car-
thaginenfium tumeatam miemuttm dixifle. Virgilius quo
Suet, in
CæCc-4j;
G
ÆnY.ÂÏ4,
?yobispi-
iâa croco,
Sc fulgenri
parice
veftis.
pcriculum maius verfatur. Quare Efaias Deo plenus
damans grauiter ac pro his eas încrcpans Un die lüa, ait,
auf er et Dominus ornament a caleeamentorum& lunulas & torques
&moni!ia, & umillas, & mttrds, & difcnminalU, &pt-
r ifc elides, & murenulas, & olfaüonola, &inaures, & annules
& gemmas in fronte pedentes, & mutatorta, & pallia, & lin-
teamina, & acus, &JpecuUy &'fin doues, &vtttas,& therifira.
Et erst pro fitaici odore foefor >■ & pro zonafunttulus, &pro cri-
Jpanti crtne caluictum, & pro fafeia pt et or ali cilicium. A t Pau-
1 Æ n ? v .^ ique dum Phrygios tanquam effieminacos criminatur. Et lus tnh,ius eas inftruens : Sicut,inquic, mlicreicumvere-
I " - - . ' ^ cuti dia
Éfa.i‘t9.
&t«rtulL
Récolta '
foeaiin«-
çapivluniia
&pud'tcitta,cmponentesfenon mtortis crintbus.ne^auro,
nt% margqritu, aut vefte p‘ eciofa,fedvt dtcet mulier es, jpmittetes
r.etateptrbona opéra. Cui 6c afièntiéns Pett.ità fenbi t*Sitin
midiere no exterior omameti, autour i, aut veftus cultus,fediultus
JnftniiDas cordis. Libéterenim{àcrorumauéèprû/ctiptaeisproferi-
[fucatas. nias,quibus moueri longe magis quam quibufuis rationil
us folent3quid igitur & alii u qui erqditi fuerunt,fcri-
Tertull li. pierint commemorabimus. Nam Tertulliani inter c*-
dcculcn terà , quibus longo ièrmones eas carpit , hæc verba
(«minar. font : InDEFM délinquant 1 qua entern medicaminibus vn-
cap* S- gunt, genas rubore maculant, oiuhsfuligine coüinunt. Dijpli-
cet tills nimirum plafma DEl : In ipfis.rèprehenduntarttficem
omnium. Mprtbtndunt enim cum entendant, cum adiietunt,
Ivtiqueabadutrfario artifice fumentes additamenta , :ïd ell Diabolo.
Quid vero tanta ornandi capitis onerofitùs[altem fiibmini-
firat : quid crinibm veftris qiiieftere non licet-■, modo Jûbftrif
{lit, modo relaxatis, modofufciïatis, modoelifis ' f ' Aliagejîiunt
in cincinuis coercere ; aliavt vagi & valuer es elabantur. Pra-
terta ntfiio qua enormitas fubtïlium ai que textilium Cdptlla-
mehtorum ; nunc in galeri modum, qua f i vaginam capitis &
B , operculum vtrticis, nuncin ceruicem retro fùggeftum. Quid
Ibid. ca. ij minus babentinfeïicifiima ilia imp u die arum libidinum vifttma?
quafifi qua leges dmatron 'u & matronalibus decoramentis cotr-
cebant, iam ccrtefaculi tmprobitas quotidie infurgensboneftißi-
mis qttibufque fee minis vfqut ad errorem dinof.endi coaquauit.
Cap. IJ. Prodite vos[ iam medicament i s & ornament:s exi ruche Apoftolorum
fumentes defimplieitatecandorèm, depudicitia ruborem, de-
pitto,oculos verecundia: & foiJffiiïtus taciturnitate.infiientesin
aurts ferma tient DE l : Annectent es ceruicibut iugum CHR I -
5 Ti. Caput maritisfiibiiéite . & fiitis dfnata erttït : Manus
lattis occupate, pedes domi figtre , & plus 'quàm in auro place-
bunt : Vefiite vos feriçoprçbitatis, hßmo fahäitatis, purpura
pudïcit(a,taliter pigmentata D E V ii habebitis amatorem.
Cypriaous! Ac .quid Cyprianus Tertulliani {uthmus imitator di-
bituVîr*i-'cac,etiam audiamus , appy.llans namque eas, eftote,z\t
® taies qüales vo.sD E VS attiftxfecit ,eftote (aies qua les vos manus
I patrù'infiituit, inantat in vobis facits incorrupta, èeruixpura,
j Lego, ! forma fineer a, non inferaùtur aur-.bus vulnera, f ne brachia m-
o« bra- cltidat, aut coda de qrmiüts & monilibtu cathena preciofa fint
dantuTar" ■ ^ ComP ^ ^ m **relsPe^ s Hbtri, craies nullo colore fuca:i ,ocult
Q j: corjptcitndo D E O digni. Et liiprà paulo : Ornamentorum ac
nsillis aut’ veftium infignïa & Itnocinta form arum, non nifi proftitutit &
colla nuk impudicisjminïs tingruunt, & müarumf re preciofior cultus
eil quam quarum pudor vilisefl. Auguftim quoque eftmë-
morab i lis aud:oriras.F«t4re w.in qu.iz,pigtnèntisquo vel rubi-
ciïdm,velcadtdior, vel verecudior appartat adulterinafaüacia eSl:
qua nodubiio etiaipfis maritos fencüedecipi,quib9fiiispertnitte-
ddfuntfmma ornari fecundum vent am t non fecundum imperium.
Nam vêtus ornatus maxime Chriftianorum
hon tantum eft hullùs fuchs m endax, verum nec auri
quidem Veftiqùe pompa,fed motes bohi font ,cxercen-
dà autem eft fuperftjtio ligatarûm i n aures vm on u in , in
fummis ex vnaparte àuribus fufpenfæ d éputantur, non
adplacendum bominibus, fedadferuïendtim damonibusadbtben-
tut. Sed & Chrÿfoftomus : Vultuum ait pulchrïludô, &
apti corporis motus &jornatus ineeßas ,& vox frdâiot\&pi-
{liocu!i,& infill<c mala, & capitis ornatus, ér ttnäura ertmum,
&pmioßveftes,&ornament a diuerfa, & gemmarum f f len.
ior, f r alia qua ad muniumpirtinentmulttbremfgiauiafunt a i
pertnrbandunianimUtn, mfi multo fe caßitatis vigbreconclufeht.
Alio item loco feticens fuper epiftolam prim am ad Ti-
«iotheum r in amiftu y inquit ^^vifiium ne gloritrls:
\fia pridem pradicabdntur infantibus, ntmpt enim frfdluator-,
6 fo rt um, & v menât or gr at ior a te -, at prectofioia indumenta
circvmfert. Tine* præterca hu tus te gibriz voluptâte"
priuabunt , vides quatii incerta, ^[uarhqae inftàbiîis fit
præfentis vit* gloria,glôriàntttr iri re qtiam vermes Ôe
gignunt, & perdunf. Ferun^ur ënim qiiidam ex India
vermiculi huiufcemodi epnfteere yëftes.
1 Quod fi ea qu* opura tantum indiciâfont tan to ftudio
circumcidere oportet, aurum fcilicet, margamas, &
veftimenta preciofa, quàfito -magis ea q u * hhm6 dico
Audio & arte quzrun tur,euiufmodi fünf purpu jiflo vul-
tui inficere.&ftibio oculos pingcrc,fra(5tôfocedôregreinilibus,
rioià.
S.Auguft.
lo.Chrÿfp'Ûom.,
quilibidinisiaculetUFincendia, fiiperfluampalliiac t t f
nic* iadlationem, cingulum exquifica arte', ftudioque
confedum, ftridentes fcccos, die c*rera irritameritalak
ciui*,ifta quippe 6c i verecundia remotiflimafont, 6c
plena dedetoris,turpitudinifqj ceniicntur. Q u id mqmo-
rem preciofiorum aromatu qua ex India, & q u* ex Ara-
bia,&qu* ex Perfide conuehUntur arida fimul&liquida
vnguctorum arque od orum nimis delicatum vfiim ?qu*
omnia fumptum afferut inutilero prorfus atqv fupecfluu.
Quid vnguentis o mulier corpus inuhgis, quod intrin-
lecus inmundiciaplenum eft ? quidputrediniperuium
corpus preciofi^ aromatibus condis? veluti fi vnguen-
tum iniicias cmno,aut molli lateri balfamum.S unt fiqui-
dem al ia vhguenta preciola, fontgleni fragrantia; alii o-
dores, quibusinungere animas poflis, qui no ex Arabia',
neq; ex ^Ethiopia, neq;ex Perfidc, led ex jpfo couehu.n-
ruf c*lo,emunturq; non auro,.led voluntatis ptzftahtif: |
fimo infticuto 8? fide non fifta. Humfmodi tibi yngueh-j
ta e me,quorum oidor implete orbem poffit. Huiufinodt
fragrantiam Apoftoli ipirafle nofeutur. Odor enim,inquit,
fuauitatisjumus,dliis qutdeth in mortem,aliis vero in vitam.Nzc
vero pmittamusHierohymum,aufteriorem etiam mbru
cenforero, qui eas acciter arguens monce, ne procedetes
in publicum p c^ u s & colla denudent^pallioq'j reuelato
ceruices aperianr,nc per terram, vc altiores videatur,ye-
ftes trahatjrie de induftriadifiuta fit tunica,vt aliquid in-'
tusappareat, operiaturq; quod fmdum eft, 6c apetiatur
quod fbrmofom,ne caliga am bulan rium nigella ac tiitcs
ftridoreiuuenes ad fe vocet,papill* fafoiolis comprima-
i tur,& cril pan ti cingu lo anguftius peiftns ar teru r , capilli
velinfiotem ,ve!in autesdefluanc, pailiolfim ihterdum
t cadat vt can didos nhdCnt humeros, 8c. qiiafi videri no-
luerint, celent feftipe quod vbletes dej:exerant,& quango
in publico quafi per vetecundiam operiunt Eaciem^
lupahimarte,id folum oltendant quod ofienfum magis
placere ppteft.
L i b e r V I ;
m a p h b i v e g i i LAVDENs i s d e e b y e a -
t m e liber orum, & eorum,Claris moribus.
'G - A P T i t
De Verecundia habendain domo, atque in conUiuid.
T )R * d a ra funt qua? ha&enus; pericripfimus yerecun-
A d iz przeepta, led non contemnenda'qu* foquuntur,
nam parum prodefletperfonarum, terumque rarionem
k ru a re , nib locorum eciam tempbrUmque modumHa-
bereinus. Cura igitur crit.vc.in priuatis primp iocis’
fummatn etiam quam fupra laudauimukmcdiocrita-.'
teth bbferuemUs, ne dofoi tapquam in fore au f theatro
culti,{plendidiquemaneamus,riCueita fordidi yfcu!i
nam maoisincolereVideamur,neue itadifpaiiati,vt
pudentiasmericoarguamur; ScdincohUiUiopraefertim
etit pudor neceffarius, y t,q u o d dicit V a rro ,led u s fit
locus, qui fifordeicatmagnoceditdedecoii, V chon ne
gleifths apparatus v ne Diogenem , cm ligrrcum 'vafeu-
lum potumminiftrabat.iinicemurjnamimm’u'nda vilifk
fupellex hbn modicam''afFerc coriuiuto indigriicatcnii,
ne tarn agreftcsfiht&ihufitki'ac ceiiucscibuvtPytliago-
r z digni magis czna effe iudicCntur. Eft eh im id ^ t a m
rufticitatis&hegligetiz, quamauariti* kc forhm* eciam
dementi* euicfoosindiciutiq. r
Non* minusverofugididaeritfurnptUPfiorexquifi-
tiorqLcibprficoptapOmpaqvrpledidiorvvt,qupdPlinius
aitjCzriafit expedita,fit paic^a tq; vt apparat’ &impen-
dfi ire temporis modus c6ftet,neambiciofiffimasCle6;:
patrz fnenfos emulates caufam nobis przbeathuslicen-
ciorisedacitacis,voracitatifque,ftudeamufqueprofufius
fagihahdo'ventri ,queih. vere arguteque Diogenesvir*
..Cnatybdim appellauit- , cuius nimia ingurgitarfone.
riihil eft anim* corporiqUe hoccntius , nihii quod
ingemavmagis enccet, magifque. pudorem confundat!
nihii quod ftoliditatcm magis generet afq; vccordiam,
F
Hieroft-
(U, ypéém formate molliorem , lafciuum obtutum , & ■ GlaudiiCacforis (citaeft ftulcicia, innacaque mentis qu*-
JÉLçjee, m * dam pb<